Pumunta sa nilalaman

Osama bin Laden

baguhin ang mga link
Mula sa Wikipedia, ang malayang ensiklopedya
(Idinirekta mula sa Osama Bin Laden)
Osama Bin Muhammad Bin 'Awad Bin Laden
(Arabe: أسامة بن محمد بن عوض بن لادن‎)
10 Marso 1957(1957-03-10) – 2 Mayo 2011(2011-05-02) (edad 54)

larawan mula sa Publication 10321 (Washington, DC: US Department of State, Abril 1996)
Pook ng kapanganakan Riyadh, Saudi Arabia
Labanan/digmaan Afghan Jihad
Digmaan laban sa Terrorismo

Si Usāmah bin Muhammad bin `Awad bin Lādin (Arabo: أسامة بن محمد بن عوض بن لادن) (10 Marso 1957 - 2 Mayo 2011)[1], karaniwang kilala bilang Osama bin Laden (Arabo: أسامة بن لادن, Usāmah bin Lādin) ay isang Muslim na militanteng pinaniniwalaang nagtatag sa maka-Jihad na organisasyong al-Qaeda[2].

Isa siyang miyembro ng prestihiyoso at mayamang mag-anak ng mga bin Laden. Kasama pa ng ibang mga militanteng Muslim, nagbigay siya ng dalawang fatwa—noong 1996 saka noong 1998—na ang mga Muslim ay kailangang pumatay ng mga sibilyan at mga sundalo mula sa Estados Unidos at mga kaalyadong bansa hanggang sa lisanin ng kanilang mga sundalo ang mga Muslim na bansa at tanggalan ng suporta ang Israel.[3][4]

Siya ay indiktado sa pederal na korte sa Estados Unidos dahil sa kanayang sinasabing pagkasangkot sa 1998 U.S. embassy bombings sa Dar es Salaam, Tanzania at Nairobi, Kenya, at siya ay nasa Pederal na Buro ng Imbestigasyon sa talaan ng sampung pinaghahanap na tao.

Kahit si bin Laden ay hindi na indikto[5] sa 11 Setyembre 2001 na mga atake, siya ay iniulat sinabi niyang kanyang responsibilidad sa kanila, sa isang Konserbatibong Wikang Briton na diyaryo[6] and in videos released to the public.[7] Ang mga atake ay mga pagpanghayjak ng United Airlines Flight 93, United Airlines Flight 175, American Airlines Flight 11, American Airlines Flight 77, at ang pagkawasak ng mga eroplanong iyon, ang World Trade Center sa New York City, New York, at pagkasira ng The Pentagon sa Arlington, Virginia,[8] at ang pagkamatay ng 2,974 mga biktima.[9]

Iba-ibang pagkagamit sa pangalan ni bin Laden

[baguhin | baguhin ang wikitext]

Dahil walang iisang ginagamit na transliterasyon sa Kanluran para sa mga salita at pangalang Arabo, ang pangalan ni bin Laden ay isinusulat ng iba-iba. Ang bersyon na kadalasang ginagamit ng mga wikang Ingles na pahayagan ay Osama bin Laden. Karamihan naman sa mga ahensiya ng pamahalaang Amerikano kasama ang FBI at CIA ay gumagamit ng Usama bin Laden o Usama bin Ladin, ang dalawang yun naman ay nagiging UBL. Ang mga ibang ginagamit na pagkasulat ay Ussamah Bin Ladin at Oussama ben Laden (na makikita sa mga wikang Pranses na mga pahaygan). Ang nahuhuling bahagi ng pangalan ay maari ring isulat na Binladen o Binladin.

Ang mga kumbensiyon ng mga Arabong lingwista ay nagsabi na si bin Laden ay dapat tawagan na "Osama" o "Osama bin Laden" at hindi "bin Laden", dahil ang "Bin Laden" ay hindi ginagamit na huling pangalan sa kanluraning pamamaraan, sa halip bilang bahagi lang nang kanyang pangalan, na sa kabuoan ay may ibig sabihin na "Osama, anak ni Mohammed, anak ni 'Awad, anak ni Laden". Pero ang pamilyang bin Laden (o "Binladin" na kadalasang tinatawag sa kanila) ay gumagamit sa pangalan bilang panghuling pangalan sa Kanluraning pamamaraan. Sa kabuoan ang pangalang "bin Laden" ay ginagmit para sa kanya sa mga Kanluraning katawagan.

Si bin Laden ay may roon ding mga ginagamit na mga alyas at nga palayaw, kasama ang ang Prinsepe, ang Sheikh, Al-Amir, Abu Abdallah, Sheikh Al-Mujahid, ang Leon na Sheik,,[10] ang Direktor, Imam Mehdi at Samaritano..[11]

Pagkabata, edukasyon at personal na buhay

[baguhin | baguhin ang wikitext]

Si Osama bin Laden ay ipinanganak sa Riyadh, Saudi Arabia.[12] In a 1998 interview, he gave his birth date as 10 Marso 1957.[13] Ang ama niyang si Muhammed Awad bin Laden ay isang negosyante na malapit sa Bahay ng Saud.[14] Si Osama bin Laden ay ang ipinanganak na tanging anak ni Muhammed bin Laden sa ika-sampung asawa na siHamida al-Attas.[15] Pagkatapos siyang ipinanganak ay nagdeborsyo ang kanyang mga magulang ayon kay Khaled M. Batarfi. Ang ina ni Osama ay magpakasal kay Muhammad al-Attas. Ang mag-asawa ay nagkaroon ng apat na anak at si Osama ay tumira sa bagong pamilya niya na may tatlong kapatid na lalake at isang babae.[16]

Si bin Laden ay isang deboto na Sunning Muslim.[17] Simula noong 1968 hanggang 1976 ay nag-aral siya sa "elite" na paaralang sekular ng Al-Thager Model School.[18] Si bin Laden ay kumuha ng kursong ekonomiks at business administration[19] sa Unibersidad ng Haring Abdulaziz. May ilang nagsabing si bin Laden ay umani ng isang parangal sa civil engineering noong 1979,[20] or a degree in public administration in 1981.[21] o parangal sa public administration noong 1981.[21] Sinasabi rin na siya ay umalis sa unibersidad pagsapit nang kanyang ikatlong taon doon,[22] na hindi nakatapos ng isang kursong pangkolehiyo ngunit "masipag."[23] Sa unibersidad ang tanging gusto ni bin Laden ay relihiyon, na kung saan siya ay kasali sa "pagpapainterpreta ng Quran at jihad" at mga kawang-gawa.[24]

Noong 1974 sa edad na labingpito, si bin Laden ay nagpakasal sa kanyang unang asawang si Najwa Ghanem sa Latakia.[25][26] Iniulat din siya na nagpakasal pa sa apat na ibang babaye[27] at deborsyo sa dalawa, si Ali bin Laden at Abdullah. Siya ay ama daw sa 12 hanggang 24 mga anak.[28]

Paniniwala at ideyolohiya

[baguhin | baguhin ang wikitext]

Si bin Laden ay naniniwala kung ibabalik ang batas ng Sharia ay magiging tama ang lahat sa mundong Muslim, at lahat ng mga ideyolohiya—;"pan-Arabismo, sosyalismo, komunismo, demokrasya"—at dapat hindi sundin.[29] Naniniwala siya na ang Apganistan sa ilalim ng pamamahala ng Taliban ni Mullah Omar ay ang "tanging Islamikong bansa" sa mundo..[30] Si bin Laden ay naniniwala rin sa paggamit ng jihad para maitama ang mga pang-aabuso sa mga Muslim sa kanyang paniniwala na ginawa ng Estados Unidos at minsan ng ibang mga hindi Muslim na mga estado,,[31] ang pangangailangang puksain ang bansa ng Israel, at ang pagpapapilit sa Estados Unidos na umatras sa Gitnang Silangan. Nanawagan din siya sa mga Amerikano na "huwag tanggapin ang mga immoral na mga bagay gaya ng pornikasyon (at) homosexualidad, alak, sugal, at panginginteres," sa isang sulat noong Oktubre 2002.[32]

Ang pinakakontrobersyal sa ideyolohiya ni bin Laden ay ang mga sibilyan, kasama na ang mga babae at kabataan, ay maaring mamatay sa jihad.[33][34] Si bin Laden hindi makahudyo at nagpadala na ng mga pabala sa mga Hudyo:"Itong mga Hudyo ay mga magagaling sa pangiginteres at pasimuno sa panraraydor. Walang maiiwan sa kanila, dito man sa mundong ito o sa kabila."."[35] Ang Shia tinala rin bilang mga "Heretiko,... America at Israel," bilang apat na pangunahing mga "kalaban ng Islam" sa mga pagtuturo niya ng ideyolohiya sa organisasyon ng Al-Qaeda.[36]

Bilang isang Wahhabi,[37] si bin Laden ay tumutuligsa sa musika sa lupaing pangrelihiyoso,,[38] at ang kanyang pagtingin sa teknolohiya ay magkahalo. Interesado siya sa mga makinarya at genetic engineering sa mga halaman, sa kabilang banda, hindi niya tinatanggap ang "maginaw na tubig".[39]

Militanteng gawain

[baguhin | baguhin ang wikitext]

Mujahideen sa Apganistan

[baguhin | baguhin ang wikitext]

Pagkatapos ng kolehiyo noong 1979 si bin Laden ay sumama kay Abdullah Azzam para makipaglaban sa Pagsalakay ng Sobyet sa Apganistan[40] at tumira doon ng ilang taon sa Peshwar.[41] Sa taong 1984 kasama ni Azzam si bin Laden ay nagtayo ng Maktab al-Khadamat, na nagbigay ng pera, armas at Muslim na mandirigma galing sa Arabong mundo papunta sa giyera sa Apganistan. Sa pamamagitan ng al-Khadamat, si bin Laden ay nakatanggap ng mana sa pamilya[42] na ipinambayad sa lahat ng air tickets at akomodasyon, at mga papeles sa Pakistaning awtoridad at nagbigay ng ibang mga serbisyo sa mga manlalaban sa jihad. Sa panahong ito si bin Laden ay nakakilala sa kanyang makakasama sa al-Qaeda na si Ayman al-Zawahiri, na naghikayat kay Osama na humiwalay kay Abdullah Azzam. Si Osama ay nagtayo ng kampo sa Apganistan, kasama ng ibang mga mandirigma laban sa mga Sobyet.

Kamatayan

[baguhin | baguhin ang wikitext]

Noong 1 Mayo 2011, naiulat na si bin Laden ay namatay sa kalagitnaan ng isang aksiyong militar sa Estados Unidos. Nakumpirma ang kanyang kamatay nang kumparahin ang mga sample ng DNA sa kanyang yumaong kapatid na babae. Ang kanyang bangkay ay narekober ng Hukbong Sandatahan ng Amerika at ito'y nasa kustodiya na.

Noong 1 Mayo 2011 rin, nakumpira ng mga opisyal sa Estados Unidos na si Osama bin Laden ay namatay sa isang pakubling operasyon sa Islamabad.

Mga sanggunian

[baguhin | baguhin ang wikitext]
  1. ↑ "Wanted: Usama Bin Laden". Interpol. Inarkibo mula sa orihinal noong 2004-12-11. Nakuha noong 2006-05-15.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link) Naka-arkibo 2008-03-03 sa Portuguese Web Archive
  2. ↑ Michael Scheuer, Through Our Enemies' Eyes, p.110
  3. ↑ "Ang Fatwa ni bin Laden". Inarkibo mula sa orihinal noong 2018-12-25. Nakuha noong 2008-05-04.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link) Naka-arkibo 2018-12-25 sa Wayback Machine.
  4. ↑ "Online NewsHour: Al Qaeda's 1998 Fatwa". PBS. Inarkibo mula sa orihinal noong 2006-09-01. Nakuha noong 2006-08-21.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link) Naka-arkibo 2018-12-25 sa Wayback Machine.
  5. ↑ Eggen, Dan (28 Agosto 2006). "Bin Laden, Most Wanted For Embassy Bombings?". The Washington Post.{{cite news}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  6. ↑ "Osama claims responsibility for 9/11". The Times of India. 24 Mayo 2006. Inarkibo mula sa orihinal noong 2007-10-27. Nakuha noong 2008-06-19.{{cite news}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  7. ↑ "Bin Laden claims responsibility for 9/11". CBC News. 29 Oktubre 2004. Nakuha noong 2006-11-02.{{cite news}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  8. ↑ "9/11 jurors face complex life or death decisions". CNN. 26 Abril 2006.{{cite news}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  9. ↑ "2006 9/11 Death Toll". CNN. Abril 2006. Nakuha noong 2006-09-07.{{cite news}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
    *"24 Remain Missing". Setyembre 11 Victims. 2006, Agosto 12. Nakuha noong 2006-09-07. {{cite news}}: Check date values in: |date= (tulong)
    *"American Airlines Flight 11". CNN. Nakuha noong 2006-09-07.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
    *"United Airlines Flight 175". CNN. Nakuha noong 2006-09-07.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
    *"American Airlines Flight 77". CNN. Nakuha noong 2006-09-07.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
    *"American Airlines Flight 77". CNN. Nakuha noong 2006-09-07.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
    *Roddy, Dennis B. (Oktubre 2001). "Flight 93: Forty lives, one destiny". Pittsburgh Post-Gazette. Inarkibo mula sa orihinal noong 2006-12-05. Nakuha noong 2006-09-07.{{cite news}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  10. ↑ In a New Video, Bin Laden Predicts U.S. Failure in Iraq - washingtonpost.com
  11. ↑ "Most Wanted Terrorist - Usama Bin Laden". FBI. Nakuha noong 2006-08-26.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  12. ↑ "frontline: hunting bin laden: who is bin laden?: chronology". PBS. Nakuha noong 2006-08-21.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  13. ↑ "Osama bin Laden". GlobalSecurity.org. 2006-01-11. Nakuha noong 2008-04-27.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  14. ↑ "Osama bin Laden infoplease". Infoplease. Nakuha noong 2006-08-21.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  15. ↑ Letter From Jedda, Young Osama, How he learned radicalism, and may have seen America, by Steve Coll, The New Yorker Fact, Issue of 2005-12-12, Posted 2005-12-05
  16. ↑ Letter From Jedda, Young Osama, How he learned radicalism, and may have seen America, by Steve Coll, The New Yorker Fact, Issue of 2005-12-12, Posted 2005-12-05
  17. ↑ Beyer, Lisa (2001-09-24). "The Most Wanted Man In The World". Time. Inarkibo mula sa orihinal noong 2018-12-26. Nakuha noong 2008-04-27.{{cite news}}: CS1 maint: date auto-translated (link) Naka-arkibo 2001-09-16 sa Wayback Machine.
  18. ↑ [quote from Saleha Abedin, a longtime Jeddah educator, now a vice-dean of Jeddah's Dar Al-Hekma College, a private women’s college],The New Yorker Fact, Issue of 2005-12-12
  19. ↑ Messages to the World: The Statements of Osama bin Laden, Verso, 2005, p.xii
  20. ↑ Encyclopedia of World Biography Supplement, Vol. 22. Gale Group, 2002, http://galenet.galegroup.com
  21. ↑ 21.0 21.1 "Hunting Bin Laden: Who is Bin Laden?". PBS Frontline.
  22. ↑ Gunaratna, Rohan (2003). Inside Al Qaeda (ika-3rd edition (na) edisyon). Berkley Books. pp. p. 22. {{cite book}}: |edition= has extra text (tulong); |pages= has extra text (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link)
  23. ↑ Hug, Aziz (19 Enero 2006). "The Real Osama". American Prospect. Inarkibo mula sa orihinal noong 2008-04-30. Nakuha noong 2008-07-12.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link) Naka-arkibo 2008-04-30 sa Wayback Machine.
  24. ↑ Wright, Looming Tower, (2006), p.79
  25. ↑ "PeterBergen.com - Articles - Vanity Fair excerpt of the book "The Osama bin Laden I Know"". Inarkibo mula sa orihinal noong 2009-02-16. Nakuha noong 2008-07-12.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link) Naka-arkibo 2009-02-16 sa Wayback Machine.
  26. ↑ "Vanity Fair excerpt of the book "The Osama bin Laden I Know" By Peter Bergen
  27. ↑ CNN.com - Transcripts
  28. ↑ "Osama bin Laden - A profile of Al Qaeda leader Osama bin Laden". Inarkibo mula sa orihinal noong 2011-07-07. Nakuha noong 2008-07-12.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  29. ↑ Messages, 2005, p.218. "Resist the New Rome, audiotape delivered to al-Jazeera and broadcast by it on 4 Enero 2004
  30. ↑ Messages, (2005), p.143. from an interview published in Al-Quds Al-Arabi in London 12 Nobyembre 2001 (originally published in Pakistani daily, Ausaf, Nobyembre 7
  31. ↑ Messages to the World, (2005), pp.xix, xx, editor Bruce Lawrence
  32. ↑ 6 Oktubre 2002. Appeared in Al-Qala'a website and then the London Observer 24 Nobyembre 2002.
  33. ↑ Messages, (2005) p.70. Al Jazeera interview, Disyembre 1998, following Kenya and Tanzania embassy attacks.
  34. ↑ Messages, (2005), p.119, 21 Oktubre 2001 interview with Taysir Alluni of Al Jazeera
  35. ↑ Messages, (2005), p.190. from 53-minute audiotape that "was circulated on various websites." dated 14 Pebrero 2003. "Among a Band of Knights."
  36. ↑ from interview with Ali Soufan - a Lebanese Sunni FBI agent - by Wright, Wright, Looming Tower (2006), p.303
  37. ↑ Klebnikov, Paul (2001-09-14). "Who Is Osama bin Laden?". Forbes. Nakuha noong 2008-04-27.{{cite news}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  38. ↑ Wright, Looming Tower (2006), p.167
  39. ↑ Wright, Looming Tower (2006), p.172
  40. ↑ "Who is Osama Bin Laden?". BBC News. Nakuha noong 2006-05-15.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  41. ↑ "Photo: Zbigniew Brzezinski & Osama bin Laden"". Inarkibo mula sa orihinal noong 2010-09-10.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link) Naka-arkibo 2010-09-10 sa Wayback Machine. Retrieved on 2007-04-21.
  42. ↑ Lawrence Wright estimates his "share of the Saudi Binladin Group" circa fall 1989 as "amounted to 27 million Saudi riyals - a little more than [US]$ 7 million." Wright, (2006), p.145)
Kinuha sa "https://tl.wikipedia.org/w/index.php?title=Osama_bin_Laden&oldid=2087475"