Pumunta sa nilalaman

Tubig-rosas

Mula sa Wikipedia, ang malayang ensiklopedya
(Idinirekta mula sa Rose water)
Tubig-rosas
Mga bote ng tubig-rosas at mga talulot ng rosas
UriPinalasang tubig
LugarIran (Sinaunang Persiya)
Rehiyon o bansaAsya at Europa
Pangunahing SangkapTalulot ng rosas
Karagdagang SangkapTubig

Ang tubig-rosas ay pinalasang tubig na nagagawa sa paglugom o pagbabad ng mga talulot ng rosas sa tubig.[1] Ito ang bahaging hidrosol ng destilado ng talulot ng rosas, isang gulgol ng produksiyon ng langis ng rosas para magamit sa pabango. Ginagamit din ang tubig-rosas bilang pampalasa ng pagkain, bilang sangkap sa kosmetika at medisina, at para sa mga layuning panrelihiyon sa buong Eurasya.

Ang Gitnang Iran ay tahanan ng taunang pistang Golabgiri tuwing tagsibol. Libu-libong turista ang bumibisita sa lugar upang ipagdiwang ang pag-aani ng rosas para sa produksyon ng tubig-rosas.[2][3] Iran ang pinagmumulan ng 90% ng produksiyon ng tubig-rosas sa mundo.[4]

Kasaysayan

[baguhin | baguhin ang wikitext]
Ika-12 siglong bote ng tubig-rosas mula sa Iran (pilak na may ginto at niyelado, Freer Art Gallery)

Mula noong sinaunang panahon, ginagamit ang mga rosas sa panggamot, nutrisyon, at pinagkukunan ng pabango.[2]

Ang mga pabangong rosas ay gawa sa langis ng rosas, na tinatawag ding attar ng mga rosas, na isang timpla ng mga bolatil na langis-esensiyal na nakuha sa pagdedestila ng mga dinurog na talulot ng rosas sa singaw. Isang gulgol nitong proseso ang tubig-rosas.[5] Bago ang pagbuo ng pamamaraan ng pagdedestila ng tubig-rosas, ginamit na ang mga talulot ng rosas sa lutuing Persa bilang pampabango at bilang pampalasa sa mga putahe.[6] Malamang na nagmula ang tubig-rosas sa Persiya,[6][7][8] kung saan kilala ito sa katawagang gulāb (گلاب), mula sa gul (گل rosas) at ab (آب tubig). Sa Griyegong Medyebal, inangkin bilang zoulápin ang katawagan.[9]

Pinino ng mga kimikong Arabe at Persa sa medyebal na mundong Islam ang proseso ng paggawa ng tubig-rosas sa pamamagitan ng pagdedestila sa singaw, na humantong sa mas mahusay at ekonomikong paggamit para sa mga industriya ng pabango.[10]

Paggamit

[baguhin | baguhin ang wikitext]

Pagkain

[baguhin | baguhin ang wikitext]

Minsan idinaragdag ang tubig-rosas sa limonada. Idinaragdag din ito sa tubig upang itago ang mga di-kanais-nais na amoy at lasa.[11]

Sa mga lutuin sa Gitnang Silangan, isinasangkap ang tubig-rosas sa iba't ibang putahe, lalo na sa mga kumpites tulad ng delikasing Turko,[1] nugat, at baklava. Sa Tsipre, pampalasa ang tubig-rosas para sa ilang panghimagas, kabilang dito ang Tsipreng bersiyon ng muhallebi.[12]

Komestika

[baguhin | baguhin ang wikitext]

Sa Europa noong panahong medyebal, ipinanhugas ang tubig-rosas ng kamay sa hapag-kainan tuwing mga pista.[13] Kadalasang ginagamit ang tubig-rosas sa mga pabango.[14] Paminsan-minsan, ginagamit ang ungguwentong de-tubig-rosas bilang pampalambot, at minsan ginagamit ang tubig-rosas sa mga kosmetika tulad ng mga malamig na krema, mga toner at mga panghugas ng mukha.[14]

Mga sanggunian

[baguhin | baguhin ang wikitext]
  1. ↑ 1.0 1.1 "Rosewater recipes" [Mga resipi ng tubig-rosas]. BBC Food (sa wikang Ingles).
  2. ↑ 2.0 2.1 "GOLĀB". Encyclopaedia Iranica (sa wikang Ingles). Bol. XI (ika-online (na) edisyon). Encyclopaedia Iranica Foundation. 2012. pp. 58–59. ISSN 2330-4804. Nakuha noong 24 Marso 2021.{{cite ensiklopedya}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  3. ↑ "Rosewater festivals draw visitors to central Iran" [Mga pista ng tubig-rosas, nakakaakit ng mga bisita papunta sa gitnang Iran]. Tehran Times (sa wikang Ingles). 3 Mayo 2018. Nakuha noong 1 Hunyo 2021.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  4. ↑ "Iran Meets 90% of Global Rosewater Demand" [Iran, Tinugunan Ang 90% ng Demand ng Mundo para sa Tubig-rosas]. Financial Tribune (sa wikang Ingles). 15 Hunyo 2019. Nakuha noong 16 Abril 2021.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  5. ↑ Adamson, Melitta Weiss (2004-01-01). Food in Medieval Times [Mga Pagkain sa Panahong Medyebal] (sa wikang Ingles). Greenwood Publishing. p. 29. ISBN 9780313321474.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  6. ↑ 6.0 6.1 Adamson, Melitta Weiss (2004). Food in Medieval Times [Mga Pagkain sa Panahong Medyebal] (sa wikang Ingles). Greenwood Publishing Group. p. 29. ISBN 978-0-313-32147-4. Ginamit na ang mga talulot ng rosas sa lutuing Persa upang pabanguhin at bigyan ng lasa matagal pa bago nabuo ang pamamaraan ng pagdestila ng tubig-rosas. Ang taong karaniwang kinikilala sa pagkatuklas ng tubig-rosas ay ang ika-sampung siglong Persang manggagamot na si Avicenna. (Isinalin mula sa Ingles){{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  7. ↑ Marks, Gil (2010). Encyclopedia of Jewish Food. HMH. p. 791. ISBN 978-0-544-18631-6. Noong 800 CE, ang Arabeng iskolar na si Jabir ibn Hayyan ay nag-imbento at nagpabuti ng destilador. Makalipas ang mga dalawang siglo, natuklasan ng manggagamot na ipinanganak sa Bukharan na si ibn Sina (980-1037), na may latinisadong pangalan na Avicenna, kung paano gamitin ang destilador upang kunin ang mahahalagang langis mula sa mga talulot ng bulaklak. Nagbigay-daan ito sa pagdedestila ng mga tubig-bulaklak sa singaw, lalo na ang tubig-rosas. (Isinalin mula sa Ingles){{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  8. ↑ Boskabady, Mohammad Hossein; Shafei, Mohammad Naser; Saberi, Zahra; Amini, Somayeh (2011). "Pharmacological Effects of Rosa Damascena". Iranian Journal of Basic Medical Sciences. 14 (4): 295–307. ISSN 2008-3866. PMC 3586833. PMID 23493250. Ang pinagmulan ng rosas Damask ay ang Gitnang Silangan at nagpapahiwatig ang ilang mga ebidensya na Iran ang pinagmulan ng tubig-rosas. (Isinalin mula sa Ingles){{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  9. ↑ Tubig-rosas sa Encyclopædia Iranica (sa Ingles)
  10. ↑ Ahmad Y. al-Hassan, Transfer Of Islamic Technology To The West, Part III: Technology Transfer in the Chemical Industries [Ang Pagsalin ng Teknolohiyang Islam sa Kanluran, Ika-3 Bahagi: Pagsalin ng Teknolohiya sa Mga Industriya ng Kemikal] (sa wikang Ingles). "Archive copy". Inarkibo mula sa orihinal noong 2015-12-29. Nakuha noong 2024-11-09.{{cite web}}: CS1 maint: archived copy as title (link) CS1 maint: bot: original URL status unknown (link) CS1 maint: date auto-translated (link), History of Science and Technology in Islam.
  11. ↑ "All About Rose And Rose Water | how to use | health benefits" [Lahat Tungkol sa Rosas at Tubig-Rosas | paano gamitin | benipisyo sa kalusugan]. iran dried fruit (sa wikang Ingles). 2019-12-19. Nakuha noong 2023-12-30.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  12. ↑ "Rodostagma - Rosewater". Heartland of Legends. 17 Pebrero 2023. Inarkibo mula sa orihinal noong 23 Abril 2023.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  13. ↑ Adamson, Melitta Weiss (2004). Food in Medieval Times By Melitta Weiss Adamson ["Pagkain sa Panahong Medyebal" Ni Melitta Weiss Adamson] (sa wikang Ingles). Greenwood Publishing. ISBN 9780313321474. Inarkibo mula sa orihinal noong 2022-10-31. Nakuha noong 2017-02-11.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  14. ↑ 14.0 14.1 "Rose water: Benefits, uses, and side effects" [Tubig-rosas: Mga benepisyo, gamit, at masasamang epekto]. Medical News Today (sa wikang Ingles). Nakuha noong 2018-07-03.{{cite news}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
Kinuha sa "https://tl.wikipedia.org/w/index.php?title=Tubig-rosas&oldid=2136868"