Enero
| << | Enero | >> | ||||
| Li | Lu | Ma | Mi | Hu | Bi | Sa |
| 1 | 2 | 3 | 4 | |||
| 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 |
| 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 |
| 19 | 20 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25 |
| 26 | 27 | 28 | 29 | 30 | 31 | |
| 2025 | ||||||
Ang Enero ay ang unang buwan ng taon sa kalendaryong Gregoryano at Juliyano at ang una sa pitong buwan na may habang 31 araw. Kilala ang unang araw ng buwan bilang ang Araw ng Bagong Taon. Ito ang, sa katamtaman, ang pinakamalamig na buwan ng taon sa karamihan sa Hilagang Emisperyo (kung saan ito ang ikalawang buwan ng tagniyebe) at ang pinakamainit na buwan ng taon sa Timog Emisperyo (kung saan ito ang ikalawang buwan ng tag-araw). Sa Timog Emisperyo, ang Enero ay ang katumbas na panahon ng Hulyo sa Hilagang Emisperyo at ang kabaligtaran nito sa isa't isa.
Kasaysayan
[baguhin | baguhin ang wikitext]
Hinango ng Tagalog ang "Enero" mula sa Kastila na "Enero" na mula sa medyebal na Kastilang "janero" na mula bulgar na Latin na jānuāirō. Sa orihinal na Latin, Ianuarius ang Enero na ipinangalan kay Jano, ang diyos ng mga simula at mga transisyon sa mitolohiyang Romano.[1]
Sa tradisyon, binubuo ang orihinal na kalendaryong Romano ng 10 buwan na may kabuuang 304 araw, na tinuturing ang tagniyebe bilang panahon na walang buwan. Noong mga 713 BC, ang semi-mitikong kahalili ni Romulus, si Haring Numa Pompilio, ay diumanong dinagdag ang mga buwan ng Enero at Pebrero, upang masasakop ng kalendaryo ang pamantayang taon na lunar (354 araw). Bagaman Marso ang orihinal na unang buwan sa lumang kalendaryong Romano, naging Enero ang unang buwan ng taon sa kalendaryo alinman dahil sa ilalim ni Numa o sa ilalim ng Desenbirato noong mga 450 BC (magkakaiba ang mga manunulat na Romano).
Mga simbolo
[baguhin | baguhin ang wikitext]
Granate ang birthstone o batong-kapanganakan ng Enero, na kinakatawan ang katatagan.[2] Ang bulaklak-kapanganakan ay ang kulay rosas na Dianthus caryophyllus, galanthus o tradisyunal na klabel.[3][4] Ang mga senyas ng sodyak ay Capricornio (hanggang Enero 19) at Acuario (Enero 20 pataas).
Mga pagdiriwang
[baguhin | baguhin ang wikitext]Hindi kinakailangan ang talang ito na magpahiwatig ng aliman sa katayuang opisyal o pangkalahatang pagdiriwang.
Buong buwan
[baguhin | baguhin ang wikitext]- Buwan ng Kamalayan ng Alzheimer (Canada)
- Buwan ng Pambansang Kodependensiya[5] (Estados Unidos)
Nakapirmi
[baguhin | baguhin ang wikitext]- Disyembre 25 – Enero 5: Labing-dalawang Araw ng Pasko (Kristiyanong Kanluranin)
- Enero 1
- Araw ng Bagong Taon
- Pista ng Pagtutuli kay Kristo
- Dakilang Kapistahan ni Maria, Ina ng Diyos (Simbahang Katoliko)
- Pandaigdigang Araw ng Kapayapaan
- Araw ng Dominyong Publiko (maraming bansa)
- Enero 6
- Epipanya o Araw ng Tatlong Hari (Kristiyanong Kanluranin) o Teopanya (Kristiyanong Silanganin), at mga kaugnay na pagdiriwang:
- Araw ni Befana (Italya)
- Pasko (Simbahang Apostolikong Armeniyo)
- Bisperas ng Pasko (Rusya, Ukranya, Bosnia at Herzegovina, at Hilagang Macedonia)
- Maliit na Pasko (Irlanda)
- Þrettándinn (Iceland)
- Araw ng Tatlong Mago
- Epipanya o Araw ng Tatlong Hari (Kristiyanong Kanluranin) o Teopanya (Kristiyanong Silanganin), at mga kaugnay na pagdiriwang:
- Enero 7
- Pasko (Simbahang Ortodokso ng Silangan at mga Simbahang Ortodoksiyang Orienta gamit ang kalendaryong Juliyano, Rastafari)
- Pasko sa Rusya, Ukranya, at Bosnia at Herzegovina
- Pasko (Simbahang Ortodokso ng Silangan at mga Simbahang Ortodoksiyang Orienta gamit ang kalendaryong Juliyano, Rastafari)
- Enero 13
- Lumang Bisperas ng Bagong Taon (Rusya, Belarus, Ukranya, Serbia, Montenegro, Hilagang Macedonia), at kang kaugnay na pagdiriwang:
- Enero 16
- Enero 27
- Enero 30
- Pagmamartir ni Mahatma Gandhi-na mga kaugnay na pagdiriwang:
Mga sanggunian
[baguhin | baguhin ang wikitext]- ↑ "Why does the year start on January 1" (sa wikang Ingles). Britannica. Inarkibo mula sa orihinal noong 6 Setyembre 2019. Nakuha noong 6 Setyembre 2019.
- ↑ Stevans, C. M.; Daniels, Cora Linn (2003). Encyclopædia of superstitions, folklore, and the occult sciences of the world : a comprehensive library of human belief and practice in the mysteries of life (sa wikang Ingles). Honolulu: University Press of the Pacific. p. 744. ISBN 9781410209153. Nakuha noong 30 Disyembre 2020.
- ↑ "January Birth Flower : Flower Meaning". birthflowersguide.com (sa wikang Ingles). Inarkibo mula sa orihinal noong 2008-10-06.
- ↑ "January Birth Flowers" (sa wikang Ingles).
- ↑ "January National Codependency Awareness Month". Diane Jellen (sa wikang Ingles). Inarkibo mula sa orihinal noong 2015-01-05.