Enero

<<	Enero					>>
Li	Lu	Ma	Mi	Hu	Bi	Sa
	1	2	3	4	5	6
7	8	9	10	11	12	13
14	15	16	17	18	19	20
21	22	23	24	25	26	27
28	29	30	31
2024

Ang Enero ay ang unang araw ng taon sa sa kalendaryong Gregoryano at Juliyano at ang una sa pitong buwan na may habang 31 araw. Kilala ang unang araw ng buwan bilang ang Araw ng Bagong Taon. Ito ang, sa katamtaman, ang pinakamalamig na buwan ng taon sa karamihan sa Hilagang Emisperyo (kung saan ito ang ikalawang buwan ng tagniyebe) at ang pinakamainit na buwan ng taon sa Timog Emisperyo (kung saan ito ang ikalawang buwan ng tag-araw). Sa Timog Emisperyo, ang Enero ay ang katumbas na panahon ng Hulyo sa Hilagang Emisperyo at ang kabaligtaran nito sa isa't isa.

Kasaysayan

Hinango ng Tagalog ang "Enero" mula sa Kastila na "Enero" na mula sa medyebal na Kastilang "janero" na mula bulgar na Latin na jānuāirō. Sa orihinal na Latin, Ianuarius ang Enero na ipinangalan kay Jano, ang diyos ng mga simula at mga transisyon sa mitolohiyang Romano.^[1]

Sa tradisyon, binubuo ang orihinal na kalendaryong Romano ng 10 buwan na may kabuuang 304 araw, na tinuturing ang tagniyebe bilang panahon na walang buwan. Noong mga 713 BC, ang semi-mitikong kahalili ni Romulus, si Haring Numa Pompilio, ay diumanong dinagdag ang mga buwan ng Enero at Pebrero, upang masasakop ng kalendaryo ang pamantayang taon na lunar (354 araw). Bagaman Marso ang orihinal na unang buwan sa lumang kalendaryong Romano, naging Enero ang unang buwan ng taon sa kalendaryo alinman dahil sa ilalim ni Numa o sa ilalim ng Desenbirato noong mga 450 BC (magkakaiba ang mga manunulat na Romano).

Mga simbolo

Niyebe sa Hilagang Emisperyo sa buwan ng Enero

Garnet gemstone — batong-hiyas na granate

Granate ang birthstone o batong-kapanganakan ng Enero, na kinakatawan ang katatagan.^[2] Ang bulaklak-kapanganakan ay ang kulay rosas na Dianthus caryophyllus, galanthus o tradisyunal na klabel.^[3]^[4] Ang mga senyas ng sodyak ay Capricornio (hanggang Enero 19) at Acuario (Enero 20 pataas).

Mga pagdiriwang

Hindi kinakailangan ang talang ito na magpahiwatig ng aliman sa katayuang opisyal o pangkalahatang pagdiriwang.

Buong buwan

Buwan ng Kamalayan ng Alzheimer (Canada)
Buwan ng Pambansang Kodependensiya^[5] (Estados Unidos)

Nakapirmi

Disyembre 25 – Enero 5: Labing-dalawang Araw ng Pasko (Kristiyanong Kanluranin)
Enero 1
- Araw ng Bagong Taon
- Pista ng Pagtutuli kay Kristo
- Dakilang Kapistahan ni Maria, Ina ng Diyos (Simbahang Katoliko)
  - Pandaigdigang Araw ng Kapayapaan
- Araw ng Dominyong Publiko (maraming bansa)
Enero 6
- Epipanya o Araw ng Tatlong Hari (Kristiyanong Kanluranin) o Teopanya (Kristiyanong Silanganin), at mga kaugnay na pagdiriwang:
  - Araw ni Befana (Italya)
  - Pasko (Simbahang Apostolikong Armeniyo)
  - Bisperas ng Pasko (Rusya, Ukranya, Bosnia at Herzegovina, at Hilagang Macedonia)
  - Maliit na Pasko (Irlanda)
  - Þrettándinn (Iceland)
  - Araw ng Tatlong Mago
Enero 7
- Pasko (Simbahang Ortodokso ng Silangan at mga Simbahang Ortodoksiyang Orienta gamit ang kalendaryong Juliyano, Rastafari)
  - Pasko sa Rusya, Ukranya, at Bosnia at Herzegovina
Enero 13
- Lumang Bisperas ng Bagong Taon (Rusya, Belarus, Ukranya, Serbia, Montenegro, Hilagang Macedonia), at kang kaugnay na pagdiriwang:
  - Malanka (Ukranya, Rusya, Belarus)
Enero 16
- Dakilang Kapistahan ni Maria, Ina ng Diyos (Simbahang Koptiko)
- Araw ng Thiruvalluvar (Tamil Nadu, India)
Enero 27
- Pagpapalaya ng natitirang bilanggo ng Auschwitz
Enero 30
- Pagmamartir ni Mahatma Gandhi-na mga kaugnay na pagdiriwang:
  - Araw ng mga Martis (Indiya)
  - Paaralang Araw ng Walang Karahasan at Kapayapaan (Espanya)
  - Simula ng Panahon ng Walang Karahasan: Enero 30 – Abril 4

Mga sanggunian

↑ "Why does the year start on January 1" (sa wikang Ingles). Britannica. Inarkibo mula sa orihinal noong 6 Setyembre 2019. Nakuha noong 6 Setyembre 2019.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
↑ Stevans, C. M.; Daniels, Cora Linn (2003). Encyclopædia of superstitions, folklore, and the occult sciences of the world : a comprehensive library of human belief and practice in the mysteries of life (sa wikang Ingles). Honolulu: University Press of the Pacific. p. 744. ISBN 9781410209153. Nakuha noong 30 Disyembre 2020.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
↑ "January Birth Flower : Flower Meaning". birthflowersguide.com (sa wikang Ingles). Inarkibo mula sa orihinal noong 2008-10-06.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
↑ "January Birth Flowers" (sa wikang Ingles).
↑ "January National Codependency Awareness Month". Diane Jellen (sa wikang Ingles). Inarkibo mula sa orihinal noong 2015-01-05.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

Mga buwan at araw ng taon t u b
Enero	0	1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31
Pebrero		1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31
Marso	0	1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31
Abril		1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30
Mayo		1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31
Hunyo		1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30
Hulyo		1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31
Agosto		1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31
Setyembre		1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30
Oktubre		1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31
Nobyembre		1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30
Disyembre		1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31

[1] "Why does the year start on January 1" (sa wikang Ingles). Britannica. Inarkibo mula sa orihinal noong 6 Setyembre 2019. Nakuha noong 6 Setyembre 2019.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

[2] Stevans, C. M.; Daniels, Cora Linn (2003). Encyclopædia of superstitions, folklore, and the occult sciences of the world : a comprehensive library of human belief and practice in the mysteries of life (sa wikang Ingles). Honolulu: University Press of the Pacific. p. 744. ISBN 9781410209153. Nakuha noong 30 Disyembre 2020.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

[3] "January Birth Flower : Flower Meaning". birthflowersguide.com (sa wikang Ingles). Inarkibo mula sa orihinal noong 2008-10-06.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

[4] "January Birth Flowers" (sa wikang Ingles).

[5] "January National Codependency Awareness Month". Diane Jellen (sa wikang Ingles). Inarkibo mula sa orihinal noong 2015-01-05.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]