Baruch Spinoza
.svg){kind=small}
Si Baruch (de) Spinoza[9][b] (24 November 1632 – 21 February 1677)[13][14][15][16] ay isang Dutch na pilosopong may lahing Portuges na Hudyong Sephardiko.[14][17] Si Spinoza ang isa sa pinakapanunahing tagapagtaguyod ng Rasyonalismo noong ika-17 siglo at isa sa maagang mga intelektuweal na Panahon ng Kaliwanagan.[13][18] and modern biblical criticism[19] including modern conceptions of the self and the universe,[14][20][21][22] Siya ay nabigyan ng inspirasyon ng mga ideya ni René Descartes at naging isang pangunahing pigura sa Ginintuang panahong Dutch. Siya ay lumaki sa isang pamayanang Hudyong Espanyol-Portuges at nagsulong ng mga idea tungkol sa pagiging totoo ng Bibliya at kalikasan ng Diyos. Ang mga autoridad na Hudyo ay nag-isyu kay Spinoza ng herem laban sa kanya na nagpatalsik at itinakwil ng mga Hudyo sa edad na 23 kabilang ang kanyang pamilya. Pagkatapos ng kanyang kamatayan, ang kanyang mga aklat ay idinagdag sa Index Librorum Prohibitorum(Talaan ng mga ipinagbabawal na aklat) ng Simbahang Katoliko Romano. Bagaman tinawag siyang isang ateista ng kanyang mga kontemporaryo, wala sa kanyang mga akda ay nangangatwiran ng laban sa pag-iral ng Diyos.[23][24][25]
Siya ay namuhay ng simple bilang mandudurog ng mga lente at nakipagtulungan sa pagdisenyo ng mikroskopyo at teleskopyo kasama nina Constantijn at Christiaan Huygens. Tinanggihan niya ang mga gantimpala at mga parangal sa kanyang buong buhay kabilang ang mga prestihiyosong mga posisyon sa pagtuturo. Siya ay namatay sa edad na 44 noong 1677 mula sa sakit sa baga na marahil ay sa tubercolosis o silicosis dahil sa pagsinghot ng mga alikabok ng mga salamin habang dinudurog ang mga lente. Siya ay inilibing sa isang libingang Kristiyano s Nieuwe Kerk sa The Hague.[26]
Ang obra maestra niyang Ethics ay inilimbag pagkatapos ng kanyang kamatayan. Sa akdang ito, sinalungat niya ang pilosopiya ni Descartes ng dualismo ng isipan-katawan at nagbigay kay Spinoza sa Kanluraning Pilosopiya bilang isa sa mga mahalagang intelektuwal.
Talababa
[baguhin | baguhin ang wikitext]- ↑ However, Spinoza has also been interpreted as a defender of the coherence theory of truth.[5]
- ↑ In English, Baruch Spinoza is pronounced: /bəˈruːk spɪˈnoʊzə/;[10][11] in Dutch: [baːˈrux spɪˈnoːzaː]; and in European Portuguese: [ðɨ ʃpiˈnɔzɐ]. He was born Baruch Espinosa;[12] later as an author and a correspondent known as Benedictus de Spinoza, and anglicized to Benedict de Spinoza.
Mga sanggunian
[baguhin | baguhin ang wikitext]- ↑ Yitzhak Y. Melamed (ed.), The Young Spinoza: A Metaphysician in the Making, Oxford University Press, 2015, ch. 7.
- ↑ James Kreines, Reason in the World: Hegel's Metaphysics and Its Philosophical Appeal, Oxford University Press, 2015, p. 25: "Spinoza's foundationalism (Hegel argues) threatens to eliminate all determinate reality, leaving only one indeterminate substance."
- ↑ Stefano Di Bella, Tad M. Schmaltz (eds.), The Problem of Universals in Early Modern Philosophy, Oxford University Press, 2017, p. 64 "there is a strong case to be made that Spinoza was a conceptualist about universals..."
- ↑ Michael Della Rocca (ed.), The Oxford Handbook of Spinoza, Oxford University Press, 2017, p. 288.
- ↑ "The Coherence Theory of Truth", Stanford Encyclopedia of Philosophy
- ↑ David, Marian (28 Mayo 2015). "Correspondence theory of truth". Sa Zalta, Edward N. (pat.). The Stanford Encyclopedia of Philosophy. Nakuha noong 14 Mayo 2019.
{{cite ensiklopedya}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ Beth Lord, Spinoza Beyond Philosophy, Edinburgh University Press, 2015, p. 139.
- ↑ Scruton 2002: "Through the works of Moses Maimonides and the commentaries of the Arab Averroës, Spinoza would have become acquainted with Aristotle"
- ↑ Nadler 2001, p. 1.
- ↑ "Spinoza". Collins English Dictionary. HarperCollins. Nakuha noong 27 Abril 2019.
{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ "Definition of BARUCH". www.merriam-webster.com.
- ↑ Nadler 2001, p. 45.
- ↑ 13.0 13.1 Richard H. Popkin, Benedict de Spinoza sa Encyclopædia Britannica
- ↑ 14.0 14.1 14.2 Dutton, Blake D. "Benedict De Spinoza (1632–1677)". Internet Encyclopedia of Philosophy. Nakuha noong 7 Hulyo 2019.
{{cite ensiklopedya}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ "Spinoza". Merriam-Webster Dictionary (sa wikang Ingles). Nakuha noong 27 Abril 2019.
{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ Jonathan Israel in his various works on the Enlightenment, e.g., Israel, Jonathan (2001). Radical Enlightenment: Philosophy and the Making of Modernity, 1650–1750.
{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link) (in the index "Spinoza, Benedict (Baruch) de") and Israel, Jonathan (2011). Democratic Enlightenment: Philosophy, Revolution, and Human Rights 1750–1790.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ Nadler, Steven (1 Disyembre 2008) [2001]. "Baruch Spinoza". Stanford Encyclopedia of Philosophy (ika-substantive revised (na) edisyon).
{{cite ensiklopedya}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ Yalom, Irvin (21 Pebrero 2012). "The Spinoza Problem". The Washington Post. Inarkibo mula sa orihinal noong 12 Nobyembre 2013. Nakuha noong 7 Marso 2013.
{{cite news}}: CS1 maint: date auto-translated (link) Naka-arkibo 12 November 2013[Date mismatch] sa Wayback Machine. - ↑ Yovel, Yirmiyahu, Spinoza and Other Heretics: The Adventures of Immanence (Princeton University Press, 1992), p. 3
- ↑ "Destroyer and Builder". The New Republic. 3 Mayo 2012. Nakuha noong 7 Marso 2013.
{{cite news}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ Nadler, Steven (16 Abril 2020). "Baruch Spinoza". Sa Zalta, Edward N. (pat.). Stanford Encyclopedia of Philosophy.
{{cite ensiklopedya}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ Scruton 2002, p. 26.
- ↑ Stewart 2007, p. 352.
- ↑ https://digitalcommons.usu.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1036&context=imwjournal [bare URL PDF]
- ↑ http://www.faculty.umb.edu/gary_zabel/Courses/Spinoza/Texts/Spinozac.pdf [bare URL PDF]
- ↑ de Spinoza, Benedictus; Hessing, Siegfried (1977). Speculum Spinozanum, 1677–1977. Routledge & Kegan Paul. p. 828. ISBN 9780710087164.
{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)