Pumunta sa nilalaman

Anito

Mula sa Wikipedia, ang malayang ensiklopedya
(Idinirekta mula sa Diwata)
Mga Igorot na bulul na naglalarawan ng mga espiritu ng ninuno (s. 1900)

Ang Anito, o Anitu sa mitolohiyang Pilipino, ay tumutukoy sa mga espiritu ng mga ninuno, espiritu ng mga yumao, masasamang espiritu, at mga kahoy na idolo na kumakatawan o nagsisilbing tahanan ng mga ito. Sa kabilang banda, sa konteksto ng katutubong relihiyon, ang Anito ay may mas malawak na kahulugan. Tumutukoy ito sa mga espiritu ng ninuno, espiritu ng kalikasan, at mga diyos na sinasamba sa katutubong relihiyon ng mga Pilipino mula noong panahon bago dumating ang mga kolonyalista hanggang sa kasalukuyan. Ang partikular na interpretasyon ng termino ay nagkakaiba-iba depende sa pangkat etniko.[1][2][3]

Ang Diwata sa mitolohiyang Pilipino ay tumutukoy sa mga diwata (fairies),lambana, espiritu ng kalikasan, nilalang sa kalangitan, at mga diyos sa mitolohiya. Sa katutubong relihiyon, ang terminong ito ay partikular na naglalarawan ng mga nilalang sa kalangitan at espiritu ng kalikasan na hindi kailanman naging tao. Ang Diwata ay maaaring sumaklaw sa mga espiritu ng mga bagay, halaman, o hayop, hanggang sa mga diyos na kumakatawan sa mga puwersa ng kalikasan o abstraktong konsepto, at maging sa mga diyos at diyosa ng isang panteon.[4][5][6]

Anito ang tawag sa mga inukit at rebulto na mala-tao, ang taotao, na gawa sa kahoy, bato, o garing, na kinakatawan ang mga espiritung ito.[1][7].[8]

Tumutukoy ang pag-anito sa pakikipag-usap sa mga espiritu, na kadalasang sinasamahan ng mga ritwal o pagdiriwang, kung saan umaakto ang isang katalonan (Bisaya: babaylan) bilang isang medyum o tagapamagitan upang makipag-usap ng diretso sa mga espiritu. Kapag partikular na kinakasangkutan ang isang espiritu ng kalikasan o diyos, tinatawag na pagdiwata ang ritwal.[1][9][10]

Tinutukoy minsan ang paniniwala sa anito bilang anitismo (Kastila: anitismo o aniteria) sa panitikang pang-iskolar.[7]

Paggamit sa ibang pangkat-etniko

[baguhin | baguhin ang wikitext]

diwata (hango mula sa Sanskrit na devata देवता; [11] ) Tradisyunal na ginagamit ang katawagan para sa diyos at diyosa sa mga rehiyon ng Kabisayaan, Palawan, at Mindanao, samantalang anito ang ginagamit kapag sinasalarawan ang engkanto sa Luzon. Parehong katawagan ang ginagamit sa Bikol, Marinduque, Romblon, at Mindoro, na pinapahiwatig ang walang pinapanigang lugar para sa dalawang katawagan.


Anito sa Mitolohiyang Pilipino

[baguhin | baguhin ang wikitext]

Ang Anito sa Mitolohiyang Pilipino ay tumutukoy sa mga Espiritu o kaluluwa Ng mga Ninuno o yumao at ang mga tao-taong kahoy. Ang Anito ay madalas na kinakatawan sa pamamagitan ng mga kahoy na ukit o hulmang tao na nagsisilbing pisikal na representasyon ng mga espiritu.[12][13]

Diwata sa Mitolohiyang Pilipino

[baguhin | baguhin ang wikitext]

Sa mitolohiyang Pilipino, ang isang diwata (hango mula sa Sanskrit na devata देवता; [11] ay isang uri ng espiritu ang iba ay diyos at diyosa. Nagkaroon ng pagbabago sa kahulugan ng "diwata" sa paglipas ng panahon, lalo na nang maisama ito sa mitolohiya ng mga sinaunang Pilipino. Sa mitolohiyang Filipino, ang diwata ay mga makapangyarihang espiritu o diyos na nauugnay sa kalikasan. Sila ay itinuturing na mga tagapangalaga ng likas na yaman tulad ng kagubatan, bundok, ilog, at mga halaman. Kilala sila sa kanilang kagandahan at kabutihan, ngunit maaari rin silang magparusa sa mga taong hindi rumerespeto o naninira sa kalikasan. Madalas silang inilalarawan bilang mga ubod-gandang babae o di kaya ay magandang lalaki na may kakayahang magbigay ng proteksyon at biyaya.

Sa mga kwento at alamat ng rehiyon ng Luzon, kadalasang nauugnay ang diwata sa lambana. Ang pagsasama ng diwata at lambana sa mga kwentong-bayan ng Luzon ay nagmumula sa kanilang mga pinagsasaluhang katangian bilang mga espiritu ng kalikasan, mga adaptasyon sa kultura, mga impluwensya ng kasaysayan ng kolonyalismo, at ang kanilang mga papel sa mga kwentong may aral. Sama-sama, pinayayaman nila ang sining ng mitolohiyang Pilipino at nagsisilbing mahalagang paalala ng malalim na koneksyon sa pagitan ng mga tao at ng kanilang likas na kapaligiran.

Lambana sa Mitolohiyang Pilipino

[baguhin | baguhin ang wikitext]

Sa mitolohiyang Pilipino, ang lambana ay isang uri ng espiritu ng kalikasan o munting diwata, madalas inilalarawan bilang maliit na nilalang na may pakpak, katulad ng mga engkanto sa Kanlurang mitolohiya. Karaniwang nauugnay ang mga lambana sa kalikasan at itinuturing na mga tagapangalaga ng mga kagubatan, ilog, halaman, at mga hayop. Pinaniniwalaan din silang nagtataglay ng mahika at kagandahan ng kalikasan at maaaring magbigay ng biyaya o parusa depende sa pagtrato ng mga tao sa kalikasan.

Ang konsepto ng lambana ay may pagkakatulad sa diwata, bagamat ang lambana ay karaniwang itinuturing na mas maliit at mas maselan, habang ang diwata naman ay kadalasang inilalarawan bilang mas makapangyarihang mga nilalang. Pareho silang tagapangalaga ng kalikasan, at ang kanilang mga kwento ay nagpapakita ng pagpapahalaga at respeto ng sinaunang kulturang Pilipino sa kalikasan.

Mga sanggunian

[baguhin | baguhin ang wikitext]
  1. 1.0 1.1 1.2 William Henry Scott (1994). Barangay: Sixteenth Century Philippine Culture and Society (sa wikang Ingles). Quezon City: Ateneo de Manila University Press. ISBN 978-9715501354.
  2. Royle, Stephen (2018-11-30). "Tips from the blog XI: docx to pdf". doi.org. Nakuha noong 2025-01-25.
  3. Blust, Robert; Trussel, Stephen (2013-12). "The Austronesian Comparative Dictionary: A Work in Progress". Oceanic Linguistics. 52 (2): 493–523. doi:10.1353/ol.2013.0016. ISSN 1527-9421. {{cite journal}}: Check date values in: |date= (tulong)
  4. Eslit, Edgar R. (2023-06-20). "Illuminating Shadows: Decoding Three Mythological Veil of Mindanao's Cultural Tapestry". doi.org. Nakuha noong 2025-01-25.
  5. "People: January/February 2025". Default Digital Object Group. 2025-01-06. Nakuha noong 2025-01-25.
  6. Tilman, Robert O. (1971-02-01). "The Philippines in 1970: A Difficult Decade Begins". Asian Survey. 11 (2): 139–148. doi:10.2307/2642713. ISSN 0004-4687.
  7. 7.0 7.1 Stephen K. Hislop (1971). "Anitism: a survey of religious beliefs native to the Philippines" (PDF). Asian Studies (sa wikang Ingles). 9 (2): 144–156. Inarkibo mula sa orihinal (PDF) noong 2018-07-07. Nakuha noong 2018-05-10.
  8. Guillermo, Artemio R. (2012). Historical Dictionary of the Philippines (sa wikang Ingles). Scarecrow Press. p. 140. ISBN 9780810872462.
  9. Demetrio, Francisco R.; Cordero-Fernando, Gilda; Nakpil-Zialcita, Roberto B.; Feleo, Fernando (1991). The Soul Book: Introduction to Philippine Pagan Religion (sa wikang Ingles). GCF Books, Quezon City. ASIN B007FR4S8G.
  10. Antonio Sánchez de la Rosa (1895). Diccionario Hispano-Bisaya para las provincias de Samar y Leyte, Volumes 1–2 (sa wikang Ingles). Tipo-Litografia de Chofre y Comp. p. 414.
  11. 11.0 11.1 https://www.filipiknow.net/the-ancient-visayan-deities-of-philippine-mythology/ (sa Ingles)
  12. "Lessons in On-Line Reference PublishingMerriam-Webster's Collegiate Dictionary. Merriam-WebsterMerriam-Webster's Collegiate Thesaurus. Merriam-WebsterMerriam-Webster's Collegiate Encyclopedia. Merriam-Webster". The Library Quarterly. 71 (3): 392–399. 2001-07. doi:10.1086/603287. ISSN 0024-2519. {{cite journal}}: Check date values in: |date= (tulong)
  13. Kudasov, Nikolai (2025), "Free Monads, Intrinsic Scoping, and Higher-Order Preunification", Lecture Notes in Computer Science, Cham: Springer Nature Switzerland, pp. 22–54, ISBN 978-3-031-74557-7, nakuha noong 2025-01-25