Nasi goreng

Mula sa Wikipedia, ang malayang ensiklopedya

"nasi goreng | Indonesian to English Translation – Oxford Dictionaries" [nasi goreng | Pagsasalin ng Indones sa Ingles – Oxford Dictionaries]. Oxford Indonesian Living Dictionary (sa wikang Ingles). Tinago mula sa orihinal noong 24 Hulyo 2018. Nakuha noong 23 Hulyo 2018.

Nasi goreng
Nasi goreng indonesia.jpg
Isang tipikal na halimbawa ng "nasi goreng" ng Indonesia – dito inihain kasama ng telur ceplok/telur mata sapi (pritong itlog), krupuk udang (kropek) at asinan (atsara).
CoursePangunahing pagkain
LugarIndonesia
Pambansang lutuin saIndonesia,[1] Malaysia, Brunei, Singapore, at Olanda
Pangunahing SangkapSinangag na may pira-piraso ng karne at/o gulay, at samu't saring mga pampalasa kagaya ng matamis na toyo

Ang nasi goreng ay sinangag mula sa Timog-silangang Asya na karaniwang niluluto kasama ng mga pira-piraso ng karne at gulay. Isa sa mga pambansang pagkain ng Indonesia,[1][2] kinakain din ito ng mga komunidad ng nagsasalita ng Malay sa mga bansa kagaya ng Malaysia, Singapore at Brunei, at sumikat din sa Sri Lanka dahil sa mga migrasyon mula sa kapuluang Malay,[3] sa mga bansa kagaya ng Suriname dahil sa mga komunidad ng imigranteng Indones,[4] at sa Olanda dahil sa ugnayang kolonyal nito sa Indonesia.[5] Naiiba ang nasi goreng sa mga ibang sinangag sa Asya dahil sa kakaibang mausok na aroma nito, at lasang karamelisado at maalinamnam din. Walang iisang resipi para sa nasi goreng, at naiiba ang komposisyon at paghahanda nito sa bawat sambahayan.

Matagal nang nakonsiderang mahalagang bahagi ng lutuing Indones ang nasi goreng.[6] Noong 2018, kinilala ito ng pamahalaang Indones bilang isa sa limang pambansang pagkain ng bayan.[1] Kinakain kung saan-saan sa Indonesia, lalo na sa almusal, matatamasan ito sa iba't ibang paraan: mga simpleng bersiyon nito na nasa plato sa karinderya, mga kinakain sa porselana sa mga restawran, o mga kinukuha mula sa mga handaan sa mga parti sa gabi sa mga urbanisadong lungsod kagaya ng Jakarta.[7] Mabibili ang panimpla para sa nasi goreng kahit saan, at masusumpungan sa mga convenience store sa buong Indonesia ang nasi goreng na elado at pinapainit sa microwave.

Etimoholohiya[baguhin | baguhin ang wikitext]

"Sinangag" ang kahulugan ng nasi goreng sa wikang Indones at wikang Malay.[8][9] Inilalarawan ng Cambridge English Dictionary ang nasi goreng bilang "Indones na kanin na dinagdagan ng mga pira-piraso ng kanin at gulay",[10] ngunit halos kasingkaraniwan lang ang pagkaing ito sa Malaysia at Singapore, mga karatig na bansa, bilang isteypol sa kultura.[11][12]

Kasaysayan[baguhin | baguhin ang wikitext]

Isang babaeng nagluluto ng nasi goreng sa Indonesya.

Pareho ang pasimula ng nasi goreng sa mga ibang uri ng sinangag; bilang paraan para hindi masayang ang kanin.[13] Maaaring pigilan ng pagprito sa kanin ang pagpapakalat ng mga mikrobyong mapanganib, lalo na sa Indonesya bago ang teknolohiya ng palamigan at pinaiwas din ang pagtatapon ng mahalagang pagkain.[14] Kinaugaliang inihahain ang nasi goreng sa bahay bilang almusal at kinaugaliang gawa ito mula sa tirang kanin noong nakaraang gabi. Maliban sa mga sangkap tulad ng shallot, kamatis, paminta at sili, piniprito ang kanin kasama ng mga piraso ng manok o baka; kadalasan mga tira-tira mula sa putaheng manok o baka.[15]

Madalas inilalarawan ang nasi goreng bilang bersyong Indones na sinangag.[14] At katulad ng mga ibang reseta ng sinangag sa Asya, iminungkahi na matutunton ang pinagmulan nito sa sinangag sa Timugang Tsina.[16][17] Gayunpaman, hindi malinaw kung kailan nagsimulang tularan ang Tsinong sinangag at gumawa ng sarili nilang bersyon. Lumago ang kalakalan sa pagitan ng Tsina at kapuluang Indones mula sa panahon ng Srivijaya noong mga ika-10 siglo at tumindi ito sa panahong Majapahit noong mga ika-15 siglo. Nang panahong iyon, nagsimulang manirahan ang mga imigranteng Tsino sa kapuluan, at dinala nila ang kanilang kultura at lutuin. Karaniwang gusto ng mga Tsino ang mga bagong luto, at sa kanilang kultura, bawal itapon ang mga tira-tirang pagkain.[13] Bilang resulta, kadalasang niluto muli ang mga tira-tirang kanin sa umaga. Dati, marahil ibinilad ng mga Indones ang mga tira-tirang kanin sa araw para gumawa ng intip o rengginang (ampaw). Maaari ring durugin ang tuyong kanin upang gumawa ng harinang-bigas.

Makikita ang impluwensya ng Tsina sa lutuing Indoes sa mie goreng na lumitaw kasabay ng pagpapakilala ng paggisa na nangailangan ng paggamit ng Tsinong wok.[18] Sa Tsina, sumikat nang sumikat ang paggisa sa dinastiyang Ming (1368–1644 PK).[19] Marahil nangyari ang pagpapakilala ng paggisa, Tsinong wok, at toyo sa panahong ito o pagkatapos, sirka ika-17 siglo. Nagmula ang karaniwang toyo sa ika-2 siglo PK sa Tsina, ngunit, nilinang ang kecap manis (toyong matamis) sa Indonesya na may maraming katutubong asukal-palma.[20] Ang nasi goreng ay napapaiba mula sa Tsinong sinangag dahil sa pagdaragdag ng toyong matamis at bagoong sa nauna.

Itinuring ang nasi goreng bilang bahagi ng kulturang Indyo noong panahong kolonyal. Lumilitaw ang pagbanggit ng nasi goreng sa panitikang kolonyal ng Hindia-Belanda, tulad sa Student Hidjo ni Marco Kartodikoromo, isang kwentong de-seryeng inilathala sa pahayagang Sinar Hindia noong 1918.[13] Binanggit ito sa 1925 aklat-panlutong Olandes Groot Nieuw Volledig Oost Indisch Kookboek.[21] Sumikat ang nasi goreng sa buong mundo dahil sa kalakalan sa pagitan ng Olanda at Hindia-Belanda noong panahon iyon.[22]

Pagkatapos ng kalayaan ng Indonesya, itinuring ang nasi goreng bilang pambansang putahe, ngunit di-opisyal. Ito ay nasa talaulamang ipinakilala, inalok at inihain sa Indonesian Theater Restaurant sa loob ng pabilyong Indones noong Tanghalan ng Mundo sa New York ng 1964. Sinabi ni Howard Palfrey Jones, ang Amerikanong embahador sa Indonesya noong mga huling taon ng pamamahala ni Sukarno sa gitna ng dekada 1960, sa kanyang talambuhay "Indonesia: The Possible Dream", na gusto niya ang nasi goreng. Inilarawan niya ang kanyang kagustuhan sa nasi goreng na iniluto ni Hartini, isa sa mga asawa ni Sukarno, at pinuri ito bilang isa sa mga pinakamasarap na nasi goreng na natikman niya.[13]

Malaganap ang nasi goreng sa Indonesya, at sikat din sa kalapit na Malayisa at Singgapura, pati na rin sa Olanda sa pamamagitan ng kanyang kaugnayang kolonyal sa Indonesya.[5] Ngayon, mayroong pinagyelong nasi goreng na iniinit sa microwave sa mga convenience store, tulad ng 7-Eleven at Lawson sa Indonesya.

Galerya[baguhin | baguhin ang wikitext]

  • Mga uri ng nasi goreng
  • Nasa goreng, manok, itlog at kropek

    Nasa goreng, manok, itlog at kropek

  • Nasi goreng, hipon at itlog. Kinaugaliang almusal na Indones

    Nasi goreng, hipon at itlog. Kinaugaliang almusal na Indones

  • Nasi goreng, manok at itlog sa Bali

    Nasi goreng, manok at itlog sa Bali

  • Nasi goreng, inasnang isda at itlog

    Nasi goreng, inasnang isda at itlog

  • Pulang nasi goreng sa Rantepao, Timog Sulawesi

    Pulang nasi goreng sa Rantepao, Timog Sulawesi

  • Combo ng nasi goreng at inihaw na manok, pangunahing putaheng Indones sa mga dayuhan

    Combo ng nasi goreng at inihaw na manok, pangunahing putaheng Indones sa mga dayuhan

  • "Istilong-Tsino" na Nasi goreng sa Jakarta

    "Istilong-Tsino" na Nasi goreng sa Jakarta

  • "Istilong-Hong Kong" na Nasi goreng sa Mataram, Lombok

    "Istilong-Hong Kong" na Nasi goreng sa Mataram, Lombok

  • Kabuteng nasi goreng sa Yogyakarta

    Kabuteng nasi goreng sa Yogyakarta

  • Pagkaing-dagat na nasi goreng sa Sandakan, Sabah, Silangang Malaysia

    Pagkaing-dagat na nasi goreng sa Sandakan, Sabah, Silangang Malaysia

Talasanggunian[baguhin | baguhin ang wikitext]

  1. ↑ 1.0 1.1 1.2 Media, Kompas Cyber. "Kemenpar Tetapkan 5 Makanan Nasional Indonesia, Ini Daftarnya". KOMPAS.com (sa wikang Indones). Nakuha noong 18 Abril 2018.
  2. ↑ "Nasi Goreng: Indonesia's mouthwatering national dish" [Nasi Goreng: ang nakatatakam na pambansang pagkain ng Indonesia] (sa wikang Ingles). Tinago mula sa orihinal noong 6 Hulyo 2010. Nakuha noong 5 Hulyo 2010.
  3. ↑ Cassim, Aysha Maryam (17 Agosto 2016). "ශ්‍රී ලාංකික ආහාර සංස්කෘතිය වර්ණවත් කළ පෙර අපර දෙදිග රජබොජුන්". roar.media (sa wikang Sinhala). Roar. Nakuha noong 16 Hunyo 2018.
  4. ↑ "Indonesian rice dishes from the Surinam cuisine" [Mga kaning Indones mula sa lutuin ng Suriname]. tropilab.com (sa wikang Ingles).
  5. ↑ 5.0 5.1 Ena Scheerstra (30 Oktubre 2012). "Dutch East Indian Nasi Goreng" [Nasi Goreng ng Olandes ng Silangang Indiya]. Honest Cooking (sa wikang Ingles).
  6. ↑ Andrea Chesman (1998). 366 Delicious Ways to Cook Rice, Beans, and Grains [366 Masarap na Paraan na Lutuin Ang Bigas, Priholes, at Grano] (sa wikang Ingles). Penguin. ISBN 9781101075746.
  7. ↑ Crossette, Barbara (6 Hulyo 1986). "Fare of The Country; Spicy Staple of Indonesia" [Pagkain ng Bansa; Maanghang na Isteypol ng Indonesia]. The New York Times (sa wikang Ingles). Nakuha noong 7 Hulyo 2010.
  8. ↑ "nasi goreng | Indonesian to English Translation – Oxford Dictionaries" [nasi goreng | Pagsasalin ng Indones sa Ingles – Oxford Dictionaries]. Oxford Indonesian Living Dictionary (sa wikang Ingles). Tinago mula sa orihinal noong 24 Hulyo 2018. Nakuha noong 23 Hulyo 2018.
  9. ↑ "Malay Dictionary Online Translation LEXILOGOS >>".
  10. ↑ "nasi goreng Meaning in the Cambridge English Dictionary" [nasi goreng Kahulugan sa Cambridge English Dictionary]. dictionary.cambridge.org (sa wikang Ingles). Nakuha noong 23 July 2018.
  11. ↑ Hariharan, Annie (17 Hulyo 2021). "Nasi goreng: a one-pot pantry clean-up dish at its best" (sa wikang Ingles). TheGuardian.com. Nakuha noong 15 Oktubre 2021.
  12. ↑ Low, Harry (19 Setyembre 2016). "How this dish became a bone of contention" [Kung paano naging tutulan ang pagkaing ito]. BBC News (sa wikang Ingles). Nakuha noong 15 Oktubre 2021.
  13. ↑ 13.0 13.1 13.2 13.3 Sitompul, Martin (28 July 2017). "Pesona Nasi Goreng". Historia – Obrolan Perempuan Urban (sa wikang Indones). Nakuha noong 19 September 2018.
  14. ↑ 14.0 14.1 Gregory Rodgers. "Nasi Goreng". About.com. Tinago mula sa orihinal noong 19 Nobiyembre 2012. Nakuha noong 21 October 2012. {{cite web}}: Pakitingnan ang mga petsa sa: |archive-date= (tulong) Naka-arkibo 19 November 2012[Date mismatch] sa Wayback Machine.
  15. ↑ Eric Musa Piliang (14 November 2010). "By the way ... A tale of 'nasi goreng' — leftover rice and chicken scraps". The Jakarta Post. Nakuha noong 21 October 2012.
  16. ↑ Bruce Kraig; Colleen Taylor Sen (2013). Street Food Around the World: An Encyclopedia of Food and Culture. ABC-CLIO. pa. 183. ISBN 9781598849554.
  17. ↑ Mutia Silviani Aflakhah (9 February 2017). "Akulturasi Budaya di Balik Makanan Nusantara". Good News from Indonesia (sa wikang Indones).
  18. ↑ Heinz Von Holzen (2014). A New Approach to Indonesian Cooking. Marshall Cavendish International Asia Pte Ltd. pa. 15. ISBN 9789814634953.
  19. ↑ Grace Young (2010). Stir-Frying to the Sky's Edge: The Ultimate Guide to Mastery, with Authentic Recipes and Stories. Simon and Schuster. pa. 49. ISBN 9781416580577.
  20. ↑ William Shurtleff; Akiko Aoyagi (2011). History of Tempeh and Tempeh Products (1815–2011): Extensively Annotated Bibliography and Sourcebook. Soyinfo Center. pa. 618. ISBN 9781928914396.
  21. ↑ van der Meijden, J.M.J. Catenius (1925). Groot Nieuw Volledig Oost Indisch Kookboek (PDF) (sa wikang Olandes). Den Haag: Goor Zonen Den Haag. pa. 1. {{cite book}}: Invalid |ref=harv (tulong)
  22. ↑ "Standardisasi Perencah Nasi Goreng Masih Perlu Lokakarya Lanjutan". Selera. 3 (4): 39–42. April 1984.
Kinuha sa "https://tl.wikipedia.org/w/index.php?title=Nasi_goreng&oldid=2008406"