Lupang Hinirang

Mula sa Wikipedia, ang malayang ensiklopedya
Lupang Hinirang
Ang nakasulat na musika ng "Lupang Hinirang".

Pambansang awit ng  Pilipinas
LirikoJosé Palma, 1899
("Filipinas")
MusikaJulián Felipe, 1898
Ginamit1899 (Kastila)
1963 (Tagalog)
Tunog
Lupang Hinirang

Ang "Lupang Hinirang" ay ang pambansang awit ng Pilipinas. Ipinagawa ni Emilio Aguinaldo ang himig nito sa kompositor na si Julian Felipe noong 1898 sa ilalim ng pamagat na "Marcha Filipina Magdalo" ('Martsang Pilipinong Mágdalo') at kalaunan "Marcha Nacional Filipina" ('Pambansang Martsa ng Pilipinas'). Samantala, ang kasalukuyang anyo ng awit ay ang salin sa wikang Tagalog ng tulang "Filipinas" ni José Palma noong 1899 sa orihinal na wikang Espanyol.

Unang narinig ang himig nito sa deklarasyon ng kalayaan ng Pilipinas mula sa Kaharian ng Espanya noong ika-12 ng Hunyo 1898. Samantala, unang narinig naman ang awit na may titik ni Palma noong Agosto 1899, sa ilalim ng pamagat ng "Patria Adorada" ('Bayang Minamahal'). Ipinagbawal ang awit na ito noong panahon ng mga Amerikano, bagamat naging opisyal na awit ang salin sa Ingles nito noong panahong Komonwelt. Ang kasalukuyang salin nito sa wikang Filipino ay mula sa bersyon nina Julian Cruz Balmaceda, Ildefonso Santos at Francisco Caballo noong dekada 1940s. Ang kanilang gawa ang naging pambansang awit ng Pilipinas simula noong 1948. Naging "Lupang Hinirang" ito noong 1956, sa panunungkulan ni Ramon Magsaysay.

Titik[baguhin | baguhin ang wikitext]

Ang mga titik sa baba ay ang pangkasalukuyang bersyon ng awit.

Bayang magiliw,
Perlas ng Silanganan.
Alab ng puso,
Sa dibdib mo'y buhay.
Lupang Hinirang,
Duyan ka nang magiting.
Sa manlulupig,
Di ka pasisiil.
Sa dagat at bundok,
Sa simoy at sa langit mong bughaw.
May dilag ang tula,
At awit sa paglayang minamahal.
Ang kislap ng watawat mo'y,
Tagumpay na nagniningning.
Ang bituin at araw niya,
Kailan pa ma'y 'di magdidilim.
Lupa ng araw ng luwalhati't pagsinta
Buhay ay langit sa piling mo.
Aming ligaya na 'pag may mang-aapi,
Ang mamatay nang dahil sa'yo.

Orihinal na titik[baguhin | baguhin ang wikitext]

Nasa baba ang orihinal na titik ng tulang "Filipinas" ni José Palma. Una itong ginamit noong 1899, bagamat ipinagbawal ito noong panahon ng mga Amerikano. Ito rin ang nagsilbing basehan ng mga salin sa iba't-ibang mga wika ng Pilipinas, simula sa wikang Tagalog noong dekada 1940s.

Wikang Espanyol Wikang Filipino
(direktang salin)
Tierra adorada
Hija del sol de Oriente,
Su fuego ardiente
En ti latiendo está.
¡Tierra de amores!
Del heroísmo cuna,
Los invasores
No te hollarán jamás.
En tu azul cielo, en tus auras,
En tus montes y en tu mar
Esplende y late el poema
De tu amada libertad.
Tu pabellón, que en las lides
La victoria iluminó,
No verá nunca apagados
Sus estrellas ni su sol.
Tierra de dichas, del sol y amores,
En tu regazo dulce es vivir.
Es una gloria para tus hijos,
Cuando te ofenden, por ti morir.
Lupang minamahal
Anak ng Araw ng Silangan
Ang nasusunog nitong apoy
Sa'yo tumitibok
Lupain ng pagmamahalan!
Duyan ng pagkabayani.
Ang mga mananakop
Di nila ikaw mapapabagsak
Sa bughaw na kalangitan, sa mga aura mo
Sa kabundukan at karagatan mo
Pinapaganda't pinapatibok nila ang tula
Ng minamahal mong kalayaan.
Ang pabilyon mo, kung saan
Lumiliwanag ang pagkapanalo
Di dapat nito makitang maaapula
Ang araw at mga bituin nito.
Lupain ng kagalakan, ng araw at pagmamahal
Sa kanyang matamis na lapag naninirahan
Isang karangalan para sa iyong mga anak
Na mamatay para sa'yo kung inaapi ka

Pagsasalin[baguhin | baguhin ang wikitext]

Ingles: Philippine Hymn[baguhin | baguhin ang wikitext]

ni Senador Camilo Osias at Mary A. Lane

Land of the morning,
Child of the sun returning,
With fervor burning,
Thee do our souls adore.
Land dear and holy,
Cradle of noble heroes,
Ne'er shall invaders
Trample thy sacred shore
Ever within thy skies and through thy clouds
And o'er thy hills and seas,
Do we behold the radiance, feel and throb,
Of glorious liberty.
Thy banner, dear to all our hearts
It's sun and stars alight,
O never shall it's shining field,
Be dimmed by tyrant's might!
Beautiful land of love,
O land of light,
In thine embrace 'tis rapture to lie,
But it is glory ever, when thou art wronged,
For us, thy sons to suffer and die.

Ingles: Chosen Land[baguhin | baguhin ang wikitext]

Literal na salin ng Lupang Hinirang sa Ingles. Hindi opisyal.

Beloved country,
Pearl of the Orient,
The heart's fervor,
In your bosom is ever alive.
Chosen Land,
You are the cradle of the brave,
To the conquerors,
You shall never surrender.
Through the seas and mountains,
Through the air and your azure skies,
There is splendor in the poem
And songs of beloved freedom.
The sparkle of your flag
Is shining victory.
Its stars and sun
Forever will never dim.
Land of the morning, of glory, of our affection,
Life is heaven in your arms;
When someone oppresses you, it is our pleasure
To die for you.

Tagalog: Diwa ng Bayan[baguhin | baguhin ang wikitext]

Unang pagsasa-Tagalog ng tulang Kastila, ginamit sa Panahon ng Hapon sa Pilipinas sa Ikalawang Digmaang Pandaigdig

Lupang mapalad,
Na mutya ng silangan;
Bayang kasuyo,
Ng Sangkalikasan.
Buhay at yaman,
Ng kapilipinuhan;
Kuha't bawi,
Sa Banyagang kamay.
Sa iyong langit, Bundok,
Batis, Dagat na pinalupig;
Nailibing na ng karimlan,
Ng kahapong pagtitiis.
Sakit at luha, hirap,
Susa at sumpa sa pagaamis;
Ay wala nang lahat at naligtas,
Sa ibig maglupit.
Hayo't magdiwang Lahi kong minamahal,
Iyong watawat ang siyang tanglaw;
At kung sakaling ikaw ay muling pagbantaan,
Aming bangkay ang siyang hahadlang.

Tagalog: Lupang Pinipintuho[baguhin | baguhin ang wikitext]

Pagsasa-Tagalog ni Balmaceda, Santos at Caballo na ginamit mula taóng 1948 (dalawang taon mula 1946, kung kailan pinalaya ng Estados Unidos ang Pilipinas) hanggang 1956. Napalitan ito ng sa taóng 1956, na siyang nagkaroon pa ng karagdagang pagbabago.

O sintang lupa,
Perlas ng Silanganan;
Diwang apoy kang
Sa araw nagmula.
Lupang magiliw,
Pugad ng kagitingan,
Sa manlulupig
Di ka papaslang.
Sa iyong langit, simoy, parang.
Dagat at kabundukan,
Laganap ang tibok ng puso
Sa paglayang walang hanggan.
Sagisag ng watawat mong mahal
Ningning at tagumpay;
Araw't bituin niyang maalab
Ang s'yang lagi naming tanglaw.
Sa iyo Lupa ng ligaya't pagsinta,
Tamis mabuhay na yakap mo,
Datapwat langit ding kung ikaw ay apihin
Ay mamatay ng dahil sa 'yo.

Ilokano: Nailian a Dayyeng[baguhin | baguhin ang wikitext]

Orihinal na bersyon nina Dr. Mary Lou Campo at Prof. Romeo Sevilleja

O Pilipinas, tampok ti kinapintas
Ti addaan puso, ay-ayatendaka
Bagnos ken baggak, perlas ti dumaya
Dimi ipalubos nga irurumendaka
Iti tangatang, ulep ken pul-oy
Bambantay ken baybay
Mangmangngeg ken mariknami't
Samiweng ni waya-waya
Ipatpategmi ti wagaywaymo
Tanda ti balligi
Bitbituen, Initmo, Ingget raniag
Dinto pulos nga aglidem
Daga ni gasat, ragsak
Nam-ay ken Ayat
Ta sidongmo, dayawmi ti agbiag
Ngem nadaydayawkam
A sikakanatad
Gapu kenka, iruknoymi toy biag.


bersyon ni Eugene Carmelo C. Pedro

Imnas nga ili
Baggak ti dumadaya
Daytoy ayatmi
Ti sagutmi kenka
Dagat' kinasudi
Indayon ti nakired
Iti mangdadael
Haanka pailuges
Iti tangatang, ulep ken pul-oy
Bambantay ken baybay
Addan dayag ti daniw ken dayyeng
Ti nasamit a wayam
Ti raniag ta wagaywaymo
Ket balligi a nasileng
Ti init ken dagiti bituenna
Dinto pulos aglidem
Nakaliblibnos unay a dagan' ayat
Daytoy biag langit dita dennam
Ngem no ti dayawmot' inda dadaesen
Inggat' tanem sumalakankam

Sebwano: Nasudnong Awit[baguhin | baguhin ang wikitext]

ni Jess Vestil

Yutang tabunon
Mutya nga masilakon
Putling bahandi
Amo kang gimahal
Mithing gisimba
Yuta s'mga bayani
Sa manglulupig
Among panalipdan
Ang mga bungtod mo ug lapyahan
Ang langit mong bughaw
Nagahulad sa awit, lamdag sa
Kaliwat tang gawas
Silaw sa adlaw ug bitoon
Sa nasudnong bandila
Nagatimaan nga buhion ta
Hugpong nga di maluba
Yutang maanyag, duyan ka sa pagmahal
Landong sa langit ang dughaan mo;
Pakatam-isom sa anak mong nagtukaw
Kon mamatay man sa ngalan mo.

Hiligaynon: Banwang Guinhalaran[baguhin | baguhin ang wikitext]

Banwang masinadyahon,
Perlas sang nasidlangan,
Init sang tigpusuon,
Gakabuhi sa imo nga dughan.
Banwang Guinhalaran,
Payag ka sang maisog,
Sa mga manugpigos,
Wala guid nagapadaog.
Sa dagat kag bukid,
Sa usbong kag sa dagway nga gabanaag,
May idlak kag tibok ang dilambong,
Kag amba sang kahilwayan.
Ang idlak sang ayahay mo,
Isa ka matam-is nga kadalag-an,
Ang bituon kag ang adlaw,
Nangin masanag sa katubtuban.
Dutang nasambit sang adlaw kag paghigugma,
Sa sabak mo matam-is ang mabuhi,
Ginapakipagbato namon, nga kung may manungpanakop,
Ang mapatay nahanungod sa imo.

Bikolano: Rona Kang Mawili[baguhin | baguhin ang wikitext]

Bayang Inutang
Aki ka nin sirangan
Tingraw niyang malaad
Nasa si-mong daghan.
Rona kang mawili
Nagimatan bayani
An mansalakay
Dai ka babatayan.
Sa si-mong langit, bukid
Hayop kadagatan siring man
Nagkukutab nagbabanaag
An si-mong katalingkasan.
Simong bandera na nagkikintab
Sa hokbo naglayaw
Dai nanggad mapapara
An simong bitoon Aldaw.
Dagang nawilihan, maogma, maliwanag,
Sa limpoy mo hamis mabuhay
Minamarhay mi kun ika pagbasangan
An buhay mi si-mo idusay.

Pangasinan: Oh, Pilipinas dalin min kagal-galang[baguhin | baguhin ang wikitext]

Oh, Pilipinas,
Dalin min kagal-galang
Musia na dayat,
Ed dapit letakan
Simpey gayagan,
Panag-ugagepan day
Totoon lapag,
Ed dapit-seslekan.
Saray anak mo agda
Kawananen ya ibagat ed sika'y
Dilin bilay da no
Nakaukulay galang tan ka-inaoan
Diad palandey, lawak, taquel,
Dayat o no dia ed lawang
Sugbaen day patey ya andi
Dua-rua no sikay pan-sengegan.
Diad silong na laylay mo mankaka-sakey
Tan diad sika man-lingkor tan mangi-agel
Bangta dia'd akualan mo aneng-neng day silew
Diad akualan mo muet akuen day patey.

Tagalog (Baybayin): ᜎᜓᜉᜅ᜔ ᜑᜒᜈᜒᜇᜅ᜔᜵[baguhin | baguhin ang wikitext]

ᜊᜌᜅ᜔ ᜋᜄᜒᜎᜒᜏ᜔᜵

ᜉᜒᜇ᜔ᜎᜐ᜔ ᜈᜅ᜔ ᜐᜒᜎᜅᜈᜈ᜔᜶

ᜀᜎᜊ᜔ ᜈᜅ᜔ ᜉᜓᜐᜓ᜵

ᜐ ᜇᜒᜊ᜔ᜇᜒᜊ᜔ ᜋᜓᜌ᜔ ᜊᜓᜑᜌ᜔᜶


ᜎᜓᜉᜅ᜔ ᜑᜒᜈᜒᜇᜅ᜔᜵

ᜇᜓᜌᜈ᜔ ᜃ ᜈᜅ᜔ ᜋᜄᜒᜆᜒᜅ᜔᜶

ᜐ ᜋᜈ᜔ᜎᜓᜎᜓᜉᜒᜄ᜔᜵

ᜇᜒ ᜃ ᜉᜐᜒᜐᜒᜁᜎ᜔᜶


ᜐ ᜇᜄᜆ᜔ ᜀᜆ᜔ ᜊᜓᜈ᜔ᜇᜓᜃ᜔᜵

ᜐ ᜐᜒᜋᜓᜌ᜔ ᜀᜆ᜔ ᜐ ᜎᜅᜒᜆ᜔ ᜋᜓᜅ᜔ ᜊᜓᜄ᜔ᜑᜏ᜔᜶

ᜋᜌ᜔ ᜇᜒᜎᜄ᜔ ᜀᜅ᜔ ᜆᜓᜎ᜵

ᜀᜆ᜔ ᜀᜏᜒᜆ᜔ ᜐ ᜉᜄ᜔ᜎᜌᜅ᜔ ᜋᜒᜈᜋᜑᜎ᜔᜶


ᜀᜅ᜔ ᜃᜒᜐ᜔ᜎᜉ᜔ ᜈᜅ᜔ ᜏᜆᜏᜆ᜔ ᜋᜓᜌ᜔᜵

ᜆᜄᜓᜋ᜔ᜉᜌ᜔ ᜈ ᜈᜄ᜔ᜈᜒᜈᜒᜅ᜔ᜈᜒᜅ᜔᜶

ᜀᜅ᜔ ᜊᜒᜆᜓᜏᜒᜈ᜔ ᜀᜆ᜔ ᜀᜇᜏ᜔ ᜈᜒᜌ᜵

ᜃᜁᜎᜈ᜔ ᜉ ᜋᜌ᜔ ᜇᜒ ᜋᜄ᜔ᜇᜒᜇᜒᜎᜒᜋ᜔᜶


ᜎᜓᜉ ᜈᜅ᜔ ᜀᜇᜏ᜔᜵ ᜈᜅ᜔ ᜎᜓᜏᜎ᜔ᜑᜆᜒᜆ᜔ ᜉᜄ᜔ᜐᜒᜈ᜔ᜆ᜵

ᜊᜓᜑᜌ᜔ ᜀᜌ᜔ ᜎᜅᜒᜆ᜔ ᜐ ᜉᜒᜎᜒᜅ᜔ ᜋᜓ᜶

ᜀᜋᜒᜅ᜔ ᜎᜒᜄᜌ ᜈ ᜉᜄ᜔ ᜋᜌ᜔ ᜋᜅ᜔ᜀᜀᜉᜒ᜵

ᜀᜅ᜔ ᜋᜋᜆᜌ᜔ ᜈᜅ᜔ ᜇᜑᜒᜎ᜔ ᜐ ᜁᜌᜓ᜶

Mga sanggunian[baguhin | baguhin ang wikitext]

Tingnan din[baguhin | baguhin ang wikitext]