Organisasyon ng mga Estadong Turko

Mula sa Wikipedia, ang malayang ensiklopedya

Ang Organization of Turkic States ( OTS ), dating tinatawag na Turkic Council o Cooperation Council of Turkic Speaking States, ay isang intergovernmental na organisasyon na binubuo ng mga kilalang independiyenteng bansang Turkic: Azerbaijan, Kazakhstan, Kyrgyzstan, Turkey at Uzbekistan. Ito ay isang intergovernmental na organisasyon na ang pangunahing layunin ay itaguyod ang komprehensibong kooperasyon sa mga estadong nagsasalita ng Turkic Unang iminungkahi ni Kazakh President Nursultan Nazarbayev noong 2006, ito ay itinatag noong 3 Oktubre 2009, sa Nakhchivan. Ang General Secretariat ay nasa Istanbul.

Ang Hungary, Northern Cyprus at Turkmenistan ay ang observer states.[1]

Sa panahon ng ika-8 summit sa Istanbul noong 2021, ang konseho ay nagbago sa isang organisasyon, na ang pangalang Turkic Council ay pinalitan ng Organization of Turkic States.[2][3][4][5]

Kasaysayan[baguhin | baguhin ang wikitext]

Ang organisasyon ay itinatag noong 3 Oktubre 2009 bilang Cooperation Council ng Turkic Speaking States (Turkic Council), sa pamamagitan ng Nakhchivan Agreement na nilagdaan ng Azerbaijan, Kazakhstan, Kyrgyzstan at Turkeyy.Ayon kay Halil Akıncı, ang founding Secretary-General ng organisasyon, ang Turkic Council ang naging unang boluntaryong alyansa ng mga Turkic na estado sa kasaysayan.[6]

Noong 2012, ang bandila ng Turkic Council ay pinagtibay sa kanyang 2nd Summit, na naganap sa Bishkek noong 23 Agosto 2012 at opisyal na itinaas noong 12 Oktubre 2012. Pinagsasama ng watawat ang mga simbolo ng apat na founding member states: ang mapusyaw na asul na kulay ng flag ng Kazakhstan na nagbubunsod din sa tradisyonal na Turkic na kulay ng turkesa, ang araw ng watawat ng Kyrgyzstan, ang bituin ng watawat ng Azerbaijan at ang crescent ng watawat ng Turkey.

Noong 30 Abril 2018, inihayag na ang Uzbekistan ay sasali sa Cooperation Council ng mga Estadong nagsasalita ng Turkic[7] at dumalo sa nalalapit na summit ng organisasyon sa Bishkek.[8] Ito ay pormal na nag-aplay para sa pagiging miyembro noong Setyembre 12, 2019.[9]

Mula noong huling bahagi ng 2018, ang Hungary ay naging tagamasid at maaaring humiling ng ganap na membership.[10] Natanggap ng Turkmenistan ang status ng observer noong 2021.[11]

Noong Nobyembre 2021, pinalitan ang pangalan ng organisasyon na Organization of Turkic States.[12]

Malaki ang kahalagahan ng komprehensibong istruktura ng Union of Municipalities of the Turkic World, kung saan kinakatawan ang mga lokal na pamahalaan mula sa 30 bansa at rehiyon. Hunyo 10, 2022 Ika-6 na Kongreso ng Union of Municipalities of the Turkic World.[13]

Noong 2022, ang Turkish Republic of Northern Cyprus ay tinanggap sa organisasyon bilang miyembro ng observer.[14]

Layunin[baguhin | baguhin ang wikitext]

Punong-tanggapan ng The Organization of Turkic States.

Nominally, ang Preamble of the Nakhchivan Agreement ay muling pinagtitibay ang kalooban ng Member States na sumunod sa mga layunin at prinsipyo na nakasaad sa Charter ng United Nations, at tinukoy ang pangunahing layunin ng Organization of Turkic States bilang higit pang pagpapalalim ng komprehensibong kooperasyon sa mga Estadong Nagsasalita ng Turkic, gayundin ang paggawa ng magkasanib na kontribusyon sa kapayapaan at katatagan sa rehiyon at sa mundo. Ang mga Member States ay nominally nakumpirma ang kanilang pangako sa mga demokratikong halaga, karapatang pantao, tuntunin ng batas, at mga prinsipyo ng mabuting pamamahala.

Ang Nakhchivan Agreement ay nagtatakda ng mga pangunahing layunin at gawain ng Organisasyon tulad ng sumusunod:

  • Pagpapalakas ng tiwala sa isa't isa at pagkakaibigan sa mga Partido;
  • Pagbuo ng mga karaniwang posisyon sa mga isyu sa patakarang panlabas;
  • Pag-uugnay ng mga aksyon upang labanan ang internasyonal na terorismo, separatismo, ekstremismo at mga krimen sa cross-border;
  • Pagsusulong ng mabisang kooperasyong panrehiyon at bilateral sa lahat ng larangan ng magkakatulad na interes;
  • Paglikha ng mga kanais-nais na kondisyon para sa kalakalan at pamumuhunan;
  • Naglalayon para sa komprehensibo at balanseng paglago ng ekonomiya, panlipunan at kultural na pag-unlad;
  • Pagpapalawak ng pakikipag-ugnayan sa larangan ng agham, teknolohiya, edukasyon, kalusugan, kultura, palakasan at turismo;
  • Paghihikayat ng interaksyon ng mass media at iba pang paraan ng komunikasyon;
  • Pagpapalakas ng kooperasyon at integrasyon sa pagitan ng mga miyembrong estado;
  • Pagsusulong ng pagpapalitan ng may-katuturang legal na impormasyon at pagpapahusay ng legal na kooperasyon.[15]

Istraktura at operasyon[baguhin | baguhin ang wikitext]

  • Konseho ng mga Pinuno ng Estado
  • Konseho ng mga Ministrong Panlabas
  • Komite ng Senior Officials
  • Konseho ng matatanda (Aksakals)
  • Ang Secretariat

Ang pangunahing gumagawa ng desisyon at namamahala na katawan ng Organisasyon ng mga Estado ng Turkic ay ang Konseho ng mga Pinuno ng Estado, na pinamumunuan ng Pangulo kung saan ang bansa ang humahawak sa pagkapangulo. Ang chairmanship ay umiikot taun-taon. Ang lahat ng mga aktibidad ng Organization of Turkic States ay kino-coordinate at sinusubaybayan ng Secretariat nito, na matatagpuan sa Istanbul alinsunod sa Nakhchivan Agreement. Ang mga pangulo ay nagpupulong minsan sa isang taon sa isang dating natukoy na lungsod ng Turkic. Ang mga matataas na opisyal, Aksakals, gayundin ang iba pang mga Ministro at opisyal ng gobyerno, ay regular na nagpupulong.

Mga kaakibat na katawan at organisasyon[baguhin | baguhin ang wikitext]

Ang mga lugar na nagsasalita ng Turkic

Ang OTS ay gumaganap bilang isang payong para sa organisasyon tulad ng:

Kooperasyong pandaigdig[baguhin | baguhin ang wikitext]

Ang OTS ay isang observer sa Economic Cooperation Organization at nag-apply din para sa observer status sa UN at Organization of Islamic Cooperation. Bukod dito, pinapanatili ng OTS ang malapit na pakikipagtulungan sa Organisasyon para sa Seguridad at Kooperasyon sa Europa at ang Conference on Interaction and Confidence-Building Measures in Asia.[kailangan ng sanggunian]

Mga proyekto[baguhin | baguhin ang wikitext]

Dahil ang pagkakatatag nitong kasunduan ay tumutukoy sa komprehensibong kooperasyon sa mga Turkic na estado bilang pangunahing layunin ng organisasyon at raison d'être, ang Organization of Turkic States ay nagtatrabaho sa iba't ibang Ang mga proyekto ay pinagsama-sama sa ilalim ng anim na proseso ng pagtutulungan, na: ekonomiya, kultura, edukasyon, transportasyon, kaugalian, at diaspora. Kasama sa mga halimbawa ng mga proyekto ang pagtatatag ng Unio ng Unibersidad ng Turkic[16] at pagsulat ng karaniwang aklat-aralin sa kasaysayan. Gumagawa din ang Organisasyon ng mga Estado ng Turkic sa mga paraan upang palakasin ang pag-unlad ng ekonomiya sa mga atrasadong rehiyon ng Member States. Pinagsasama-sama ng Secretariat ang mga Ministro ng Ekonomiya, Ministro ng Edukasyon, Ministro ng Transportasyon, Mga Pinuno ng Administrasyon ng Customs, at iba pang matataas na opisyal mula sa iba't ibang mga ministri at ahensya sa upang gumawa ng mga paraan upang isulong ang kooperasyon sa mga nauugnay na larangan. Bago iharap sa mga ministro at mga pinuno ng mga administrasyon, ang mga proyekto at isyu ng pagtutulungan ay inilalahad ng mga grupong nagtatrabaho. Ang isang kamakailang inilunsad na proyekto ay ang pagtatatag ng isang mekanismo para sa mas malapit na pakikipagtulungan sa mga Turkic diasporas sa buong mundo.

Mga panlabas na link[baguhin | baguhin ang wikitext]

Pinagsamang pondo ng pamumuhunan[baguhin | baguhin ang wikitext]

Noong Nobyembre 2020, itinuro ni Kyrgyz Minister of Foreign Affairs Ruslan Kazakbaev na kailangang palakasin ng mga miyembro ng Organisasyon ng Turkic States ang kanilang mga relasyon sa ekonomiya, kailangan nilang magtatag ng isang joint investment fund at itayo ang sentro nito sa Kyrgyzstan sa kanyang pagpupulong kay Turkish Minister Mevlüt Çavuşoğlu.[17] Baghdad Amreyev binisita Minister of Treasury and Finance of Turkey Lütfi Elvan at pinag-usapan ng mga panig ang pagtatatag ng Joint Investment Fund.[18] Noong Setyembre 2021, sa pagpupulong ng mga ministro ng Turkic na responsable para sa ekonomiya, nakipag-usap ang mga panig tungkol sa isang Turkic Joint Investment Fund sa pagiging posible at kasunduan upang maitatag ang pondo.[19]

Karaniwang Alpabeto[baguhin | baguhin ang wikitext]

Noong Setyembre 2022, sa okasyon ng ika-90 anibersaryo ng Pista ng Wika, nagpasya ang Organisasyon ng Turkic States na magtatag ng isang "Common Alphabet Commission" sa loob ng katawan ng OTS para sa pinag-isang alpabeto ng mundo ng Turkic. Sa panahon ng kaganapan, ang mga siyentipiko mula sa mga estado ng Turkic ay nagbigay ng impormasyon tungkol sa mga alpabeto at makasaysayang proseso na ginamit sa kanilang sariling mga bansa, at sa gayon ay binigyang-diin na ang mga proseso ng paglipat sa karaniwang alpabeto ay dapat na mapabilis, at ang aplikasyon ay dapat na laganap. Ang komisyon, na gaganapin ang unang pagpupulong nito sa Kyrgyzstan, ay magmasid sa gawain ng karaniwang alpabeto at mag-uulat sa Konseho ng mga Elder..[20]

Pinasimpleng Customs Corridor[baguhin | baguhin ang wikitext]

Noong Nobyembre 11, 2022 sa lungsod ng Samarkand, nilagdaan ng mga miyembrong bansa ng Organisasyon ng Turkic States ang isang kasunduan "Sa pagtatatag ng pinasimple na customs corridor".[21] Ang Azerbaijan ang unang bansang miyembro na nagpatupad ng kasunduan, noong Mayo 2023 ang Pangulo ng Azerbaijan na si Ilham Aliyev ay pumirma ng batas na lumilikha ng pinasimple na customs corridor. [22]

Mga Summit[baguhin | baguhin ang wikitext]

Mga pangunahing artikulo: List of Turkic Speaking States summits at List of Turkic Council summits
7th Summit of Cooperation Council of Turkic-Speaking States in Baku

Kasunod ng dissolution ng Soviet Union, ang bagong independiyenteng Turkic States ng Azerbaijan, Kazakhstan, Kyrgyzstan, Turkmenistan, pati na rin ang Turkey nag-organisa ng mga Summit ng mga Pinuno ng mga Estadong Nagsasalita ng Turkic, na ang una ay naganap noong 1992 sa Ankara. Sa pagtatatag ng Turkic Council, sa 10th Summit ay napagpasyahan na palitan ang pangalan ng mga top-level na pulong sa Turkic Council Summits.

Ang Turkic Council Summit ay ang highlight ng taon kung saan sinusuri ng mga Pinuno ng Estado ang mga resulta ng nakaraang panahon at nagtatakda ng mga layunin para sa susunod na taon. Ang Unang Summit ay naganap sa Almaty, Kazakhstan, noong 20–21 Oktubre 2011 at pangunahing nakatuon sa pagtutulungang pang-ekonomiya. Ang Ikalawang Summit ay ginanap sa Bishkek, Kyrgyzstan, noong 22–23 Agosto 2012 at nakatuon sa kooperasyong pang-edukasyon, pang-agham, at pangkultura. Ang Ikatlong Summit ay naganap noong 15–16 Agosto 2013 sa Qabala, Azerbaijan na may tema ng transportasyon at koneksyon.[23]

Noong 15 Oktubre 2019, ang Seventh Turkic Council Summit ay inorganisa sa Baku sa pakikilahok ng mga Pangulo ng mga miyembrong estado Ilham Aliyev, Sooronbai Jeenbekov, Recep Tayyip Erdoğan, Shavkat Mirziyoyev, pati na rin si Purli Agamyradov bilang isang panauhin, si Viktor Orban bilang isang tagamasid at pinuno ng mga institusyong pangkooperasyon ng Turkic. Ipinagdiwang ng mga kalahok ang ika-10 anibersaryo ng Nakhchivan Agreement sa pagtatatag ng Turkic Council bilang karagdagan sa pagsali ni Uzbekistan sa organisasyon bilang isang ganap na miyembro. Ang titulo ng Honorary Chairman ng Turkic Council ay ibinigay sa dating Pangulo ng Kazakhstan Nursultan Nazarbayev. Sa pagtatapos ng Summit, nilagdaan ng mga Pinuno ng Estado ang Baku Declaration. Bukod, opisyal na ipinasa ang pagkapangulo sa Konseho sa Azerbaijan.[24][25]

Pambihirang Summit[baguhin | baguhin ang wikitext]

Ang Extraordinary Summit ng Turkic Council ay nakatuon sa paglaban sa COVID-19 pandemic ay isinagawa sa pamamagitan ng videoconferencing sa pamamagitan ng inisyatiba ng chairman ng organisasyon Ilham Aliyev noong 10 Abril 2020. Ang kumperensya na pinamagatang "Kooperasyon at pagkakaisa sa paglaban sa pandemya ng COVID-19" ay ginanap sa partisipasyon ng Director-General ng World Health Organization, Tedros Adhanom Ghebreyesus kasama ang pinuno ng mga estado ng mga bansang kasapi. Tinalakay ng mga kalahok ang mga hakbang na ginawa sa pambansang antas upang labanan ang epidemya ng coronavirus, upang mapabuti ang multilateral na kooperasyon sa larangan ng pangangalagang pangkalusugan, at upang isagawa ang karaniwang COVID-19. Nagpapalitan ng mga pananaw sa mga paraan ng pagtagumpayan ng mga negatibong epekto ng coronavirus sa pambansa at pandaigdigang ekonomiya, hinawakan nila ang mga relasyon sa kalakalan at patuloy na transportasyon at ipinagkatiwala nila ang Ministries of Commerce and Transport of the member States sa pagrepaso sa proseso sa pamamagitan ng videoconferencing at sa paglalahad ng mga praktikal na solusyon para sa libreng daloy ng mga kalakal sa mga estado ng Konseho ng Turkic sa buong Trans-Caspian Corridor.[26][27] Isang 18-puntong listahan ng magkakaparehong priyoridad ng lahat ng mga bansang kasapi ay binalangkas sa Baku Declaration.[28]

Mga Membro[baguhin | baguhin ang wikitext]

Kasalukuyan[baguhin | baguhin ang wikitext]

Bansa Accession Population
(

2021) [29][30]

Lugar (km2) Nom. GDPGDP
 Azerbaijan Tagapagtatag

10,312,992

 Kazakhstan

19,196,465

 Kyrgyzstan

6,527,743

 Turkey

84,775,404

 Uzbekistan

34,081,449

Populasyon
(

2021) [29][30]

Lugar (km²) Nom. GDPGDP
 Hungary[31]

9,709,786

 Turkmenistan[32]

6,341,855

 Northern Cyprus[33]

Noong 2020, ang Ukrainian Deputy Foreign Minister na si Emine Ceppar, na mula sa Crimean Tatar descent, nakasaad Ukraine nais na maging isang tagamasid. Crimea, kasalukuyang nasa ilalim ng pananakop ng Russia, ay ang tinubuang-bayan ng Crimean Tatars.[34]

Inihayag iyon ng Turkish Minister of Foreign Affairs na si Mevlüt Çavuşoğlu Turkmenistan, kasalukuyang estado ng tagamasid, ay maaaring maging ganap na miyembro sa panahon ng 2022 Organization of Turkic States summit.[35]

Mga dating aplikante[baguhin | baguhin ang wikitext]

Noong 3 Mayo 2021, opisyal na nag-apply ang Islamic Republic of Afghanistan para sa observer status.[36][37] Ngunit sa pagpapabagsak ng Taliban sa Islamic Republic of Afghanistan kasama ang Islamic Emirate of Afghanistan nito noong Agosto ng taong iyon, hindi tiyak ang status ng aplikasyon nito para sa observer status.

Tingnan din[baguhin | baguhin ang wikitext]

Mga sanggunian[baguhin | baguhin ang wikitext]

  1. ↑ "Wayback Machine" (PDF). web.archive.org. Inarkibo mula sa orihinal noong 2012-01-06. Nakuha noong 2023-08-26.{{cite web}}: CS1 maint: bot: original URL status unknown (link)
  2. ↑ Taşkın, Gizem. "Turkic Council reforms into Organization of Turkic States". Turkic Council reforms into Organization of Turkic States (sa Ingles). Nakuha noong 2023-08-26.
  3. ↑ "Turkic grouping to change its name to Organization of Turkic States: Turkish FM - Türkiye News". Hürriyet Daily News (sa Ingles). 2021-11-12. Nakuha noong 2023-08-26.
  4. ↑ "Turkic Council's name changed to Organization of Turkic States". www.aa.com.tr. Nakuha noong 2023-08-26.
  5. ↑ ""We are changing the name of the Turkic Council to the Organization of Turkic States"". wt.iletisim.gov.tr (sa Turko). Nakuha noong 2023-08-26.
  6. ↑ Akıncı, Halil (1 November 2021). "Türk Dünyasının Jeopolitiği ve Türk Dış Politikasındaki Yeri". Kriter Dergi (sa Turko). Nakuha noong 9 November 2022.
  7. ↑ "Uzbekistan decides to join 'Turkic alliance' during Erdogan's visit". hurriyetdailynews.com. Nakuha noong 30 April 2018.
  8. ↑ "Uzbekistan decides to join 'Turkic alliance' during Erdogan's visit". Hurriyet Daily News. Nakuha noong 1 May 2018.
  9. ↑ "Uzbekistan Officially Applies for Membership in Turkic Council". Radio Free Europe/Radio Liberty. 13 September 2019.
  10. ↑ "Hungary is now part of the assembly of "Turkic Speaking Countries"". Hungarian Free Press (sa Ingles). 25 November 2018. Nakuha noong 1 June 2019.
  11. ↑ "The Turkic world is on the edge of a historic revival". TRT world. Nakuha noong 3 October 2019.
  12. ↑ "Revamped Turkic group 'adds to extreme uncertainty' at China's door". South China Morning Post (sa Ingles). 26 December 2021. Nakuha noong 26 December 2021.
  13. ↑ "T.C.CUMHURBAŞKANLIĞI : "30 ülke ve bölgeden yerel yönetimin temsil edildiği Türk Dünyası Belediyeler Birliği'nin kuşatıcı yapısı önemlidir"".
  14. ↑ "TRNC admitted to Organisation of Turkic States as observer member" (sa Ingles). 11 November 2022. Nakuha noong 11 November 2022.
  15. ↑ "Nakhchivan Agreement" (PDF). 3 October 2019. Nakuha noong 11 November 2022.
  16. ↑ "Turkic University Union". Turkic Council. Nakuha noong 14 May 2020.
  17. ↑ "Kyrgz and Turkish Ministers of Foreign Affairs meeting". Youtube - Turkic Council channel. Inarkibo mula sa orihinal noong 4 Oktubre 2022. Nakuha noong 26 Agosto 2023.{{cite web}}: CS1 maint: bot: original URL status unknown (link)
  18. ↑ "Turkic Council official account's tweet". Twitter.
  19. ↑ "Turkic Council Ministers in charge of economy got together". TRT Avaz.
  20. ↑ Şafak, Yeni (2022-10-22). "Türk devletlerinden tarihi adım: Ortak Alfabe Komisyonu kuruldu". Yeni Şafak (sa Turko). Nakuha noong 2022-10-24.
  21. ↑ "Между тюркскими государствами будет создан упрощенный таможенный коридор". Vesti.az (sa Ruso). Nakuha noong 2023-05-28.
  22. ↑ "Azerbaijan approves agreement on creation of simplified customs corridor between participants of Organization of Turkic States". Azernews.Az (sa Ingles). 2023-05-02. Nakuha noong 2023-05-28.
  23. ↑ "Third Summit of the Turkic Council Press Release". Turkkon.org. Nakuha noong 5 March 2014.
  24. ↑ "Seventh Summit of Turkic Council held in Baku". Parliamentary Assembly of Turkic Speaking Countries. Inarkibo mula sa ang orihinal noong 17 October 2019. Nakuha noong 17 October 2019.
  25. ↑ "Baku hosted 7th Summit of Cooperation Council of Turkic-Speaking States VIDEO". azertag.az (sa Ingles). Nakuha noong 17 October 2019.
  26. ↑ "Leaders of the Turkic Council held an Extraordinary Summit on 10 April 2020 on Corona Virus Epidemy". Website of the Turkic Council. Nakuha noong 29 April 2020.
  27. ↑ "Extraordinary Summit of Turkic Council held through videoconferencing on the initiative of President Ilham Aliyev". Official website of President of Azerbaijan (sa Ingles). Nakuha noong 29 April 2020.
  28. ↑ "BAKU DECLARATION OF THE EXTRAORDINARY SUMMIT OF THE COOPERATION COUNCIL OF TURKIC SPEAKING STATES" (PDF). Turkic Council.
  29. ↑ 29.0 29.1 "World Population Prospects 2022". population.un.org. United Nations Department of Economic and Social Affairs, Population Division. Nakuha noong 17 July 2022.
  30. ↑ 30.0 30.1 "World Population Prospects 2022: Demographic indicators by region, subregion and country, annually for 1950-2100" [World Population Prospects 2022: Mga panukoy pang-demograpiko batay sa rehiyon, subrehiyon, at bansa, taunan mula 1950-2100] (XSLX). population.un.org ("Kabuuang populasyon, tumpak noong ika-1 ng Hulyo (libo)") (sa Ingles). United Nations Department of Economic and Social Affairs, Population Division. Nakuha noong July 17, 2022.
  31. ↑ "Press Release of the Sixth Summit of the Turkic Council". Turkic Council. Nakuha noong 4 September 2021.
  32. ↑ "The Turkic world is on the edge of a historic revival". TRT world. Nakuha noong 3 October 2019.
  33. ↑ "Organization of Turkic States pledges observer status for Turkish Cyprus - Türkiye News". Hürriyet Daily News (sa Ingles). 11 November 2022. Nakuha noong 11 November 2022.
  34. ↑ "Dışişleri Bakan Yardımcısı açıkladı". 22 August 2020.
  35. ↑ "Bakan Çavuşoğlu: Ekonominin güç merkezi Asya olmaya başladı". www.hurriyet.com.tr (sa Turko). Nakuha noong 30 September 2022.
  36. ↑ Hamdullah Mohib [@hmohib]. "Yesterday, Afghanistan proudly applied for observer status in the Cooperation Council of Turkic Speaking States (CCTS)..." (Tweet) – sa pamamagitan ng Twitter. Missing or empty |date= (help)
  37. ↑ "Secretary General of the Turkic Council received Afghan Ambassador". Turkic Council.
Kinuha sa "https://tl.wikipedia.org/w/index.php?title=Organisasyon_ng_mga_Estadong_Turko&oldid=2050510"