Kasakistan

Republika ng Kasakistan Қазақстан Республикасы (Kasaho) Qazaqstan Respublikasy Республика Казахстан (Ruso) Respublika Kazakhstan
Watawat Sagisag
Awitin: Менің Қазақстаным Menıñ Qazaqstanym "Aking Kasakistan"
Lokasyon ng Republika ng Kasakistan (lunti).
Kabisera	Nursultan 51°10′N 71°26′E
Pinakamalaking lungsod	Alma Ata 43°16′39″N 76°53′45″E
Wikang opisyal	Kasaho Ruso (ko-opisyal)
Pangkat-etniko (2022)	69.6% Kasaho 17.9% Ruso 3.3% Usbeko 1.5% Uigur 1.3% Ukranyo 1.0% Tartaro 0.9% Aleman 4.5% Iba pa
Relihiyon (2020)	72.0% Islam 23.1% Kristiyanismo 0.9% Iba pa 4.0% Kawalang-relihiyon
Katawagan	Kasaho • Kasako
Pamahalaan	Unitaryong dominant-party presidential republic
• President	Kassym-Jomart Tokayev
• Prime Minister	Alihan Smaiylov
Lehislatura	Parliament
• Kapulungang itaas	Senate
• Kapulungang ibaba	Majilis
Kasakistan
• Kazakh Khanate	1465
• Alash Autonomy	13 December 1917
• Kirghiz ASSR	26 August 1920
• Kazakh ASSR	19 June 1925
• Kazakh SSR	5 December 1936
• Declaration of Sovereignty	25 October 1990
• Reconstituted as the Republic of Kazakhstan	10 December 1991
• Independence from USSR	16 December 1991
• CIS Accession	21 December 1991
• Recognised	26 December 1991
• Admitted to the UN	2 March 1992
• Current constitution	30 August 1995
Lawak
• Kabuuan	2,724,900 km2 (1,052,100 mi kuw) (ika-9)
• Katubigan (%)	1.7
Populasyon
• Pagtataya sa 2022	19,122,423 (ika-64)
• Kapal	7/km2 (18.1/mi kuw) (ika-236)
KDP (PLP)	Pagtataya sa 2020
• Kabuuan	$569.813 bilyon (ika-41)
• Bawat kapita	$30,178 (ika-53)
KDP (nominal)	Pagtataya sa 2020
• Kabuuan	$179.332 bilyon (ika-55)
• Bawat kapita	$9,686 (ika-69)
Gini (2017)	27.5 mababa
TKP (2019)	0.825 napakataas · ika-51
Salapi	Tenge (₸) (KZT)
Sona ng oras	UTC+5 / +6 (West / East)
Ayos ng petsa	yyyy.dd.mm dd.mm.yyyy (Ruso)
Gilid ng pagmamaneho	kanan
Kodigong pantelepono	+7-6xx, +7-7xx
Internet TLD	.kz .қаз

Ang Kasakistan (Kasaho: Қазақстан, tr. Qazaqstan; Ruso: Казахстан, tr. Kazakhstan), opisyal na Republika ng Kasakistan (Kasaho: Қазақстан Республикасы, tr. Qazaqstan Respublikasy; Ruso: Республика Казахстан, tr. Respublika Kazakhstan), ay isang bansang transkontinental na pangunahing matatagpuan sa Gitnang Asya at bahagya sa Silangang Europa, kanluran ng Ilog Ural. Hinahangganan ito ng Rusya sa hilaga at kanluran, Tsina sa silangan, Usbekistan sa timog, Kirgistan sa timog-silangan, at Turkmenistan sa timog-kanluran; mayroon din ito ng mga linyang baybayin sa Dagat Kaspiyo at Aral. Sumasaklaw ng mahigit 2,724,900 kilometrong kuwadrado (1,052,100 milyang kuwadrado), ito ang pinakamalaking bansang nasasagitna ng lupa at mayoryang Muslim, gayundi'y ikasiyam na bansa ayon sa kabuuang lawak. Mayroon ng tinatayang 19 milyong naninirahan, niranggo ito bilang ika-62 ayon sa populasyon at isa sa may pinakamababang pampopulasyong densidad, na mas mababa sa 6 na tao bawat kilometrong kuwadrado (15 katao bawat milyang kuwadrado). Ang kabisera nito ay Nursultan (nakilala bilang Akmola noong 1830-1998 at Astana noong 1998-2019) habang ang pinakamalaking lungsod nito'y Alma Ata, na siya'y dating kabisera hanggang 1997.

Sa malaking bahagi ng moderno nitong kasaysayan, iba't-ibang tribong lagalag ang nanirahan sa teritoryong nasasakupan ng Kazakhstan. Noong ika-16 na siglo, nanaig ang mga Kazakh bilang isang natatanging pangkat, na nahahati sa tatlong Juz. Nagsimulang dumating ang mga Russian sa mga kaparangan ng Kasakistan noong ika-18 siglo, at noong kalagitnaan ng ika-19 na siglo ang kabuuan ng bansa ay naging bahagi na ng Imperyong Russian. Pagkaraan ng Rebolusyon sa Russia noong 1917 at ang sumunod pang digmaang-sibil, ilang-ulit na isinaayos ang teritoryo ng Kasakistan bago ito naging Kazakh Soviet Socialist Republic noong 1936, na bahagi ng USSR.

Ang Kasakistan ang huli sa mga republikang Sobyet na nagpahayag ng kasarinlan nito noong 16 Disyembre 1991. Si Nursultan Nazarbayev ang lider nito noong kapanuhunan ng komunismo, ang naging una at hanggang sa ngayo'y pangulo ng bansa. Pinananatili ni Nazarbayev ang mahigpit na kontrol sa politika ng bansa. Mula noong kasarinlan, nagsulong ang Kasakistan ng balanseng polisiyang panlabas at nagsasagawa ng paraan upang mapaunlad ang ekonomiya, lalo na ang industriya ng hydrocarbon. Matapos ang panahong Sobyet, nakakitaan ng aktibong pakikilahok ang bansa sa mga samahang internasyonal, kasama na rito ang United Nations, Euro-Atlantic Partnership Council, Commonwealth of Independent States at Shanghai Cooperation Organisation. Isa ang Kasakistan sa anim na mga bansang dating bahagi ng USSR na may ugnayan sa NATO na nagpapatupad ng Individual Partnership Action Plan.

Dahil na rin sa malawakang pagpapatapon sa Kasakistan ng iba't-ibang grupong etniko noong pamumuno ni Stalin, naghalo-halo ang iba't-ibang kultura at etniko sa bansa. Ang 16.6 milyong populasyon nito ay may 131 etnisidad, kasama rito ang Kazakh, Russian, Uyghur, Ukrainian, Uzbek, Tatar, at German. Nasa 63 porsiyento ng populasyon ang Kazakh. Pinahihintulutan sa Kasakistan ang kalayaan sa pananampalataya at maraming relihiyon ang matatagpuan sa bansa. Islam ang pangunahing panampalataya sa Kasakistan ng 70 porsiyento ng mamamayan nito, habang malaking bahagi naman ng natitira ay Kristiyanismo. Ang wikang Kasaho ay ang wikang pambansa, samantala opisyal na wika rin ang Ruso na kapantay ng Kasaho sa mga pampublikong institusyon.

Mga teritoryong pampangasiwaan

1. Astana
2. Almaty

Sanggunian

CIS