Croatia
Republika ng Kroasya Republika Hrvatska
| |
---|---|
Awiting Pambansa: Lijepa naša domovino Our beautiful homeland | |
Kabisera | Zagreb |
Pinakamalaking lungsod | capital |
Wikang opisyal | Wikang Kroatyano1 |
Katawagan | Croat, Kroatyano |
Pamahalaan | Parliamentary republic |
• Pangulo | Zoran Milanović |
Andrej Plenković | |
Gordan Jandroković | |
Itinatag | |
7852 | |
879 | |
• Kingdom | 925 |
• Union with Hungary | 1102 |
• Joined Habsburg Empire | 1 Enero 1527 |
• Independence from Austria–Hungary | 29 Oktubre 1918 |
• Joined Yugoslavia3 | 29 Nobyembre 1943 |
• Decision on independence | 25 Hunyo 1991 |
• Declaration of independence | Ocktubre 8, 1991 |
Lawak | |
• Kabuuan | 56,594 km2 (21,851 mi kuw) (126th) |
• Katubigan (%) | 1.09 |
Populasyon | |
• Pagtataya sa 2017 | 4,154,200[1] (129th) |
• Senso ng 2011 | 4,284,889[2] |
• Densidad | 75.8/km2 (196.3/mi kuw) (126th) |
KDP (PLP) | Pagtataya sa 2018 |
• Kabuuan | $106.548 billion[3] |
• Bawat kapita | $31.776$[3] |
KDP (nominal) | Pagtataya sa 2018 |
• Kabuuan | $61.056 billion[3] |
• Bawat kapita | $14,788[3] |
Gini (2018) | 29.7 mababa |
TKP (2015) | 0.827[4] napakataas · ika-45 |
Salapi | Kuna (HRK) |
Sona ng oras | UTC+1 (CET) |
• Tag-init (DST) | UTC+2 (CEST) |
Gilid ng pagmamaneho | right |
Kodigong pantelepono | 385 |
Kodigo sa ISO 3166 | HR |
Internet TLD | .hr |
|
Ang Kroasya (pagbigkas: kro•wey•s'ya; Kroata: Hrvatska), opisyal na tinutukoy na Republika ng Kroasya (Kroata: Republika Hrvatska), ay isang nakapangyayaring bansa sa tagpuan ng Gitnang Europa, Timog-silangang Europa, at ng Dagat Mediterranean. Zagreb ang kabiserang lungsod nito, na bumubuo rin sa isa sa mga pangunahing subdibisyon ng bansa, kabilang ang 20 pang county. May lawak na 56,594 km2 ang Kroasya na may samot saring klima ngunit ang karaniwan ay klimang kontinental at Mediterranean. May higit sa isang libo ang mga pulo ng Kroasya sa baybáyin nito sa Dagat Adriatic. Umaabot sa 4.28 milyon ang populasyon ng bansa, na ang karamihan ay mga Croat, na ang karamihan naman ay mananampalataya ng Simbahang Katolika.
Dumating ang mga Croat sa lugar ng kasalukuyang Kroasya noong unang bahagi ng ika-7 siglo. Dalawang dukado ang naitatag bandang ika-9 na siglo. Si Tomislav ang naging unang hari noong 925, na nagtaas sa katayuan ng Kroasya bilang isang kaharian. Napanatili ng Kaharian ng Kroasya ang kaniyang soberanya sa loob ng dalawang siglo. Naabot nito ang rurok ng kapangyarihan nito noong panahon nina Haring Petar Krešimir IV at Dmitar Zvonimir. Noong 1102, pumasok sa isang personal na unyon ang Kroasya sa Kaharian ng Hungary. Nang maharap sa pananakop ng mga Ottoman noong 1527, hinalal ng Parlamento ng Kroasya si Ferdinand I ng Dinastiyang Hapsburg sa trono ng Kroasya. Noong 1918, pagkatapos ng Unang Digmaang Pandaigdig, isinama ang Kroasya sa di-kinilalang State of Slovenes, Croats and Serbs na humiwalay sa Austria-Hungary, at sumanib ito sa Kaharian ng Yugoslavia. Umiral ang isang pasistang papet na estado na sinuportahan ng Pasistang Italya at Nazing Alemanya noong Ikalawang Digmaang Pandaigdig. Pagkatapos ng digmaan, isa ang Kroasya sa nagtatag at bumuo ng Sosyalistang Pederal na Republika ng Yugoslavia na isang sosyalistang estado batay sa saligang-batas nito. Noong 25 Hunyo 1991, nagpahayag ng kasarinlan ang Kroasya, na umiral noong Oktubre 8 nang naturang taon. Naging matagumpay ang Kroasya sa digmaan para sa kasarinlan nito makaraan ang apat na taon nang ipahayag ang kasarinlan nito.
Politika
[baguhin | baguhin ang wikitext]Pangunahing artikulo: Politika ng Kroasya
Naging isang demokrasyang parlamentaryo ang Kroasya simula ng pagtibay ng Saligang Batas ng 1990.
Myembro ang Kroasya ng: |
UN |
Council of Europe |
OSCE |
Partnership for Peace |
Iba pang mga organisasyon |
Ang Pangulo ng republika (Predsjednik) ang pinuno ng estado at hinahalal sa mandato ng 5 taon. Dagdag pa sa pagiging commander-in-chief ng sandatahang lakas, may tungkuling pamprosedimyento din ang pangulo sa pagtakda ng punong ministro na may pahintulot ng parlamento, at may kaunti ring impluwensiya sa foreign policy.
Ang Hrvatski Sabor (Parlamentong Kroatyano) ay isang unikameral na katawang lehislatibo na may hanggang 160 kinatawan, lahat hinahalal sa pamamagitan ng botong popular upang manungkulan ng 4 taon. Nangyayari ang plenary sessions ng Sabor mula Enero 15 hanggang Hulyo 15, at mula Setyembre 15 hanggang Disyembre 15.
Ang Hrvatska Vlada (Gobyernong Kroatyano) ay pinamumunuan ng Punong ministro na may 2 diputado at 14 ministrong namamahala sa iba’t ibang sektor ng gawain. Responsable ang sangay ehekutibo sa pagmungkahi ng lehislasyon at ng bajet, sa pagpapatupad ng mga batas, at sa paggabay sa mga patakarang panlabas at panloob ng republika.
May three-tiered na sistemang hudisyal ang Kroasya na binubuo ng Kataas-taasang Hukuman, mga hukumang pang-županija, at mga hukumang munisipal. Nasusunod ang Hukumang Konstitusyonal sa mga bagay na may kinalaman sa saligang batas. arlou de los reyes
Pagkahati
[baguhin | baguhin ang wikitext]Pangunahing artikulo: Županije ng Kroasya
Nahahati ang Kroasya sa 20 županija (pammaramihan županije) at ang distritong lungsod ng kapital, Zagreb:
- Zagrebačka županija
- Krapinsko-zagorska županija
- Sisačko-moslavačka županija
- Karlovačka županija
- Varaždinska županija
- Koprivničko-križevačka županija
- Bjelovarsko-bilogorska županija
- Primorsko-goranska županija
- Ličko-senjska županija
- Virovitičko-podravska županija
- Požeško-slavonska županija
- Brodsko-posavska županija
- Zadarska županija
- Osječko-baranjska županija
- Šibensko-kninska županija
- Vukovarsko-srijemska županija
- Splitsko-dalmatinska županija
- Istarska županija
- Dubrovačko-neretvanska županija
- Međimurska županija
- Grad Zagreb
Mga sanggunian
[baguhin | baguhin ang wikitext]- ↑ "EU population up to almost 512 million at 1 January 2017". Eurostat. Nakuha noong Hulyo 2 2018.
{{cite web}}
: Check date values in:|accessdate=
(tulong) - ↑ "Population by age and sex, by settlements, 2011 census". Central Bureau of Statistics. Nakuha noong Hulyo 2 2018.
{{cite web}}
: Check date values in:|accessdate=
(tulong) - ↑ 3.0 3.1 3.2 3.3 "Croatia". International Monetary Fund. Nakuha noong Hulyo 2 2018.
{{cite web}}
: Check date values in:|accessdate=
(tulong) - ↑ ""2016 Human Development Report" (PDF). United Nations. Nakuha noong Hulyo 2 2018.
{{cite web}}
: Check date values in:|accessdate=
(tulong)
Mga kawing palabas
[baguhin | baguhin ang wikitext]Turismo
[baguhin | baguhin ang wikitext]- Hrvatska turistička zajednica, opisyal na portal para sa turismong Kroatyano
- Croatia .vg Croatia portal
- Croatia Naka-arkibo 2020-01-22 sa Wayback Machine. turismong Kroatyano
Kalikasan
[baguhin | baguhin ang wikitext]- Nacionalni park Krka, Pambansang Parke ng Krka
Mga magazin
[baguhin | baguhin ang wikitext]- Croatia in Focus Naka-arkibo 2006-06-14 sa Wayback Machine.
- Matica Naka-arkibo 2006-05-23 sa Wayback Machine.
Mga retrato
[baguhin | baguhin ang wikitext]- 1185 Photos of Croatia Naka-arkibo 2006-07-03 sa Wayback Machine.
- Photos from Croatia