Uranyo

Mula sa Wikipedia, ang malayang ensiklopedya
(Idinirekta mula sa Uranium)
Uranyo, 92U
Two hands in brown gloves holding a blotched gray disk with a number 2068 hand-written on it
Uranyo
Bigkas sa Ingles /jʊˈrniəm/ (yuu-RAY-nee-əm)
Hitsurasilvery gray metallic; corrodes to a spalling black oxide coat in air
Pamantayang atomikong timbang Ar°(U)
  • 238.02891±0.00003
  • 238.03±0.01 (pinaikli)[1]
Uranyo sa talahanayang peryodiko
Hydrogen Helium
Lithium Beryllium Boron Carbon Nitrogen Oxygen Fluorine Neon
Sodium Magnesium Aluminium Silicon Phosphorus Sulfur Chlorine Argon
Potassium Calcium Scandium Titanium Vanadium Chromium Manganese Iron Cobalt Nickel Copper Zinc Gallium Germanium Arsenic Selenium Bromine Krypton
Rubidium Strontium Yttrium Zirconium Niobium Molybdenum Technetium Ruthenium Rhodium Palladium Silver Cadmium Indium Tin Antimony Tellurium Iodine Xenon
Caesium Barium Lanthanum Cerium Praseodymium Neodymium Promethium Samarium Europium Gadolinium Terbium Dysprosium Holmium Erbium Thulium Ytterbium Lutetium Hafnium Tantalum Tungsten Rhenium Osmium Iridium Platinum Gold Mercury (element) Thallium Lead Bismuth Polonium Astatine Radon
Francium Radium Actinium Thorium Protactinium Uranium Neptunium Plutonium Americium Curium Berkelium Californium Einsteinium Fermium Mendelevium Nobelium Lawrencium Rutherfordium Dubnium Seaborgium Bohrium Hassium Meitnerium Darmstadtium Roentgenium Copernicium Nihonium Flerovium Moscovium Livermorium Tennessine Oganesson
Nd

U

(Uqh)
protactiniumuranyoneptunium
Atomikong bilang (Z)92
Pangkatn/a
Peryodoperyodo 7
Bloke  f-bloke
Konpigurasyon ng elektron[Rn] 5f3 6d1 7s2
Mga elektron bawat kapa2, 8, 18, 32, 21, 9, 2
Katangiang pisikal
Pase sa STPsolido
Punto ng pagkatunaw1405.3 K ​(1132.2 °C, ​2070 °F)
Punto ng pagkulo4404 K ​(4131 °C, ​7468 °F)
Densidad (malapit sa r.t.)19.1 g/cm3
kapag likido (sa m.p.)17.3 g/cm3
Init ng pusyon9.14 kJ/mol
Init ng baporisasyon417.1 kJ/mol
Molar na kapasidad ng init27.665 J/(mol·K)
Presyon ng singaw
P (Pa) 1 10 100 1 k 10 k 100 k
at T (K) 2325 2564 2859 3234 3727 4402
Katangiang atomiko
Mga estado ng oksidasyon−1,[2] +1, +2, +3,[3] +4, +5, +6 (isang anpoterong oksido)
ElektronegatibidadEskala ni Pauling: 1.38
Mga enerhiyang ionisasyon
  • Una: 597.6 kJ/mol
  • Ikalawa: 1420 kJ/mol
Radyong atomikoemperiko: 156 pm
Radyong Kobalente196±7 pm
Radyong Van der Waals186 pm
Color lines in a spectral range
Mga linyang espektral ng uranyo
Ibang katangian
Likas na paglitawprimordiyal
Kayarian ng krystalorthorhombic
Orthorhombic crystal structure for uranyo
Bilis ng tunog manipis na bara3155 m/s (at 20 °C)
Termal na pagpapalawak13.9 µm/(m⋅K) (at 25 °C)
Termal na konduktibidad27.5 W/(m⋅K)
Elektrikal na resistibidad0.280 µΩ⋅m (at 0 °C)
Magnetikong pagsasaayosparamagnetic
Modulo ni Young208 GPa
Modulo ng tigas111 GPa
Bultong modulo100 GPa
Rasyo ni Poisson0.23
Subok sa katigasan ni Vickers1960–2500 MPa
Subok sa katigasan ni Brinell2350–3850 MPa
Bilang ng CAS7440-61-1
Kasaysayan
Pagpapangalanafter planet Uranus, itself named after Greek god of the sky Uranus
PagkakatuklasMartin Heinrich Klaproth (1789)
Unang pagbubukodEugène-Melchior Péligot (1841)
Pangunahing isotopo ng uranyo
Iso­topo Abudansya Half-life (t1/2) Paraan ng pagkabulok Produkto
232U syn 68.9 y SF
α 228Th
233U trace 1.592×105 y SF
α 229Th
234U 0.005% 2.455×105 y SF
α 230Th
235U 0.720% 7.04×108 y SF
α 231Th
236U trace 2.342×107 y SF
α 232Th
238U 99.274% 4.468×109 y α 234Th
SF
ββ 238Pu
Kategorya Kategorya: Uranyo

Ang uranyo o uranyum (Kastila: uranio, Ingles: uranium, may sagisag na U, atomikong bilang na 92, atomikong timbang na 238.03, punto ng pagkatunaw na 1,132 °C, punto ng pagkulong 3,818 °C, espesipikong grabidad na 18.95, mga balensiyang 3, 4, 5, at 6). Isa itong elementong mabigat, parang pilak ang kaputian, likas na radyoaktibo at parang metal, na madaling sumailalim sa oksidasyon, at nakakalason. Mayroon itong 14 na kilalang mga isotopo, kung saan ang U 238 ang siyang likas na pinakamalaganap. Kabilang ang uranyo sa mga serye ng aktinido at ginagamit ang kanyang isotopong 235U bilang panggatong na nukleyar, mga panggatong sa mga nukleyar reaktor, at bilang mahalagang sangkap ng mga sandatang nukleyar. Karaniwang matatagpuan ang uranyo sa maliit na bahagi sa mga bato, tubig, lupa, mga halaman, at mga hayop (kabilang ang mga tao). Natuklasan ito ni Martin Heinrich Klaproth noong 1789.[4]

Mga sanggunian[baguhin | baguhin ang wikitext]

  1. "Standard Atomic Weights: Uranium". CIAAW. 1999.
  2. Th(-I) and U(-I) have been detected in the gas phase as octacarbonyl anions; see Chaoxian, Chi; Sudip, Pan; Jiaye, Jin; Luyan, Meng; Mingbiao, Luo; Lili, Zhao; Mingfei, Zhou; Gernot, Frenking (2019). "Octacarbonyl Ion Complexes of Actinides [An(CO)8]+/− (An=Th, U) and the Role of f Orbitals in Metal–Ligand Bonding". Chemistry (Weinheim an der Bergstrasse, Germany). 25 (50): 11772–11784. 25 (50): 11772–11784. doi:10.1002/chem.201902625. ISSN 0947-6539. PMC 6772027. PMID 31276242.
  3. Morss, L.R.; Edelstein, N.M.; Fuger, J., mga pat. (2006). The Chemistry of the Actinide and Transactinide Elements (3rd pat.). Netherlands: Springer. ISBN 978-9048131464.
  4. Gaboy, Luciano L. Uranium, uranyo, uranyum, simbolong U - Gabby's Dictionary: Praktikal na Talahuluganang Ingles-Filipino ni Gabby/Gabby's Practical English-Filipino Dictionary, GabbyDictionary.com.