Paano Yumaman si Suan
Ang Paano Yumaman si Suan ay isang kwentong-bayan mula sa Pasig, Rizal, Pilipinas. Ito ay isa sa mga koleksiyon ng mga kwento na kasama sa "Filipino Popular Tales" ni Dean Fansler. Makikita ang kwento sa unang tatlong grupo ng mga kwento na nakaimprenta sa aklat na ito. Ito ay nabibilang sa grupong "Hero Tales and Drolls". Ang kwentong ito at ang buong koleksyon ay bahagi ng The Project Gutenberg Ebook ng Filipino Popular Tales, na inilabas noong Disyembre 9, 2008 at libreng i-download online. Ang kwento ay nakasulat sa Ingles at naka-encode sa karakter na ISO-8859-1 at isinalaysay ni Bonifacio Ynarez_. Ito rin ay isang klasikong kwentong-bayan na ipinamana sa mga susunod na henerasyon.[1]. Sa unang pagkakalimbag ng naturang aklat, ang kwento ay namarakhan bilang Kwentong #5A. Naglalaman din ito ng mga mahahalagang tema tulad ng kahalagahan ng sipag, tiyaga, pagkakaibigan, at pagtulong sa iba.[2]
| Paano Yumaman si Suan | |
|---|---|
.jpg) | |
| Nagmula sa | Pilipinas |
| Lumikom | Dean Fansler |
| Nagsalaysay | Bonifacio Ynares (Tagalog) |
| Pagkakalimbag | Estados Unidos (1921) |
| Sa wikang | Ingles |
Patungkol
 | |
|---|---|
| Uri | Kuwentong-bayan |
| Ibang Tawag | How Suan Became Rich |
| Kawi | Paano Yumaman si Suac |
| Inuugnay sa |
|
| Bahagi ng Seryeng Filipino Popular Tales | |
Buod
[baguhin | baguhin ang wikitext]Si Pedro at Suan ay magkaibigan, ngunit si Pedro ay mayaman at si Suan naman ay mahirap. Isang araw, humiling si Suan kay Pedro ng poste na magagamit niya sa pagpapatayo ng bahay. Pumayag si Pedro, ngunit may kondisyon na kalahati ng kinikita ni Suan mula sa poste ay mapupunta sa kanya. Sumang-ayon si Suan, at nagsimula siyang maghanap ng paraan upang kumita ng pera gamit ang poste. Nagpunta si Suan sa mga tao upang magbenta ng poste, ngunit walang gustong bumili. Nagtayo siya ng bahay gamit ang poste, pero wala siyang pera upang bumili ng materyales. Sa huli, naisip niya na gamitin ang poste sa paglalagay ng mga lambat para mangisda. Naging matagumpay siya sa pag-aalaga ng isda at nakabenta ng maraming isda sa palengke.
Ginamit ni Suan ang kinita mula sa pagbebenta ng isda para bumili ng mga materyales para sa kanyang bahay at para sa pagkain at damit ng kanyang pamilya. Sa huli, naging mayaman siya at nakatulong din siya sa kanyang mga kaibigan at pamilya. Nakadama ng sobrang inggit si Pedro sa tagumpay ni Suan at nagpilit siyang sirain ito, ngunit nabigo siya. Sa wakas, napagtanto niya na mabuting tao si Suan at natutuwa siya sa tagumpay nito.
Elemento at implikasyong kultural
[baguhin | baguhin ang wikitext]Mga tauhan at lugar
[baguhin | baguhin ang wikitext]Ang mga karakter sa kuwento ay mabuting binigyan ng buhay at maaaring maikintal sa mga mambabasa. Si Suan ay isang masipag at determinadong tao na laging handang tumulong sa iba. Si Pedro naman ay isang maya-mayamang tao na nagseselos sa tagumpay ni Suan. Ang hari naman ay isang marunong at makatarungang pinuno. Ang lugar na pinagdausan ng kuwento ay isang maliit na nayon sa Pilipinas. Ang lugar na ito ay nakatutulong upang mabuo ang lugar at panahon sa kuwento.
Takbo ng kuwento
[baguhin | baguhin ang wikitext]Ang takbo ng kwento ay nakapukaw ng damdamin at nakapagbigay ng suspensya. Ang mga mambabasa ay naniniwala na magtatagumpay si Suan, at nasisiyahan rin sila sa pag-iisip kung paano magre-react si Pedro sa tagumpay ni Suan.
Ang unang pagbabago ng takbo ng kuwento ay nang pumayag si Pedro na bigyan si Suan ng poste, ngunit may kondisyon na kalahati ng kikitain ni Suan mula dito ay mapupunta sa kanya. Ito ang naging dahilan ng hidwaan sa pagitan ng dalawang magkaibigan at nagbunga ito ng tagumpay ni Suan. Nung una, hindi pumapayag si Suan sa kondisyon ni Pedro, ngunit dahil desperado siya sa poste, pumayag na rin siya. Sa kabilang banda, interesado lang si Pedro sa pagkita ng pera sa pamamagitan ng pagpapahirap kay Suan. Ang hidwaan ng dalawang magkaibigan ay lumala habang lumalayo ang kuwento, at nagbunga ito ng tagumpay ni Suan.
Ang pangalawang ay nang magpasiya si Suan na gamitin ang poste para mangisda. Ito ang naging dahilan ng tagumpay ni Suan dahil ito ang unang pagkakataon na nakakita siya ng paraan upang kumita ng pera mula sa poste. Ito rin ang naging simula ng paglalakbay ni Suan tungo sa pagiging mayaman. Sa una, nag-aatubiling subukan ni Suan ang pangingisda, ngunit sa huli ay nagtagumpay siya. Nakakuha siya ng maraming isda at nakabenta ng magandang halaga. Ito ang nagbigay kay Suan ng pera na kailangan niya upang simulan ang pagpapatayo ng kanyang bahay at para makatulong sa kanyang mga kaibigan at pamilya.
Ang ikatlong pagbabago ay nang magselos si Pedro sa tagumpay ni Suan. Ito ang naging simula ng pagpapahirap ni Pedro kay Suan. Ito rin ang nagsimula ng wakas ng pagkakaibigan ng dalawa. Sa una, natutuwa pa si Pedro sa tagumpay ni Suan, ngunit naging inggit siya sa yaman ni Suan. Nagpakalat si Pedro ng tsismis at nag-akusa na nanakawin ni Suan ang poste. Gayunpaman, nagtagumpay si Suan na patunayan na siya ay walang sala at mabuting tao. Ito ang nagdulot ng wakas ng pagkakaibigan nila.
Tema at Implikasyong Kultural
[baguhin | baguhin ang wikitext]Ang tema ng kuwento ay ang kahalagahan ng sipag, determinasyon, pagkakaibigan, at pagtulong sa iba. "Ang kwento ay sinulat sa simpleng paraan, kaya madaling sundan ng mga mambabasa ng lahat ng edad. Samantala, ang kultural na implikasyon ng kwento ng "Paano Yumaman si Suan" sa mga Filipino ay ang kahalagahan ng sipag, determinasyon, at pagkakaibigan bilang mga mahalagang halaga sa kultura ng mga Pilipino. Itinuturo ng kuwento na sa pamamagitan ng mga halagang ito, malalampasan ang mga hamon at makakamit ang tagumpay. Hinihikayat din ng kuwento ang kahalagahan ng pagtulong sa iba, dahil ang tagumpay ni Suan ay bunga rin ng tulong ng kanyang mga kaibigan at pamilya. Ang kuwento rin ay nagpapakita ng halaga ng bayanihan, na isang espiritu ng pakikipagkaisa at kooperasyon sa komunidad. Sa kuwento, si Suan ay nakapagtayo ng kanyang bahay at naging mayaman sa tulong ng kanyang mga kaibigan at pamilya. Ito ay isang halimbawa kung paano handa ang mga Pilipino na tulungan ang isa't isa sa mga panahon ng pangangailangan. Ang kuwentong "Paano Yumaman si Suan" ay isang positibong kuwento na nagtuturo ng mahalagang aral sa buhay. Ito ay isang kuwentong hindi makakalimutan ng mga mambabasa matapos nilang basahin ito.
May mga pagkakapareho ang kwento ni Suan sa mga kwentong "Ang Pagong at ang Matsing,[3]" "Ang Munting Makina na Nagsabi ng Kaya Ko,"[4] at "Ang Pangit na Sisiw"[5] dahil sa temang pagpupunyagi. Sa lahat ng mga kwentong ito, nagtagumpay ang pangunahing karakter sa pamamagitan ng sipag at pagpupunyagi. Halimbawa, sa "Ang Pagong at ang Matsing," nagtagumpay ang pagong sa kanyang pakikipagtagisan sa matsing sa pamamagitan ng pagtitiyaga at patuloy na paglalakbay. Sa "Ang Munting Makina na Nagsabi ng Kaya Ko," nagtagumpay ang munting makina sa paghila ng malaking tren sa pamamagitan ng pagtitiwala sa sarili at hindi sumusuko. At sa "Ang Pangit na Sisiw," nagtagumpay ang sisiw na maging isang magandang labindalawang byaheng ulang sa pamamagitan ng pagiging totoo sa sarili at hindi nagpapadala sa paninira ng iba.
Katulad ng mga kwentong ito, nagtagumpay din si Suan sa pamamagitan ng sipag at pagpupunyagi. Si Suan ay isang mahirap na tao na palaging nangangailangan ng pera. Gayunpaman, hindi siya nawawalan ng pag-asa at patuloy na nagtatrabaho upang mapabuti ang kanyang buhay. Siya ay masipag sa kanyang trabaho at laging handang tumulong sa iba. Sa huli, nagbunga ang kanyang sipag at pagpupunyagi at nakamit niya ang tagumpay.
Dimensyong sosyal
[baguhin | baguhin ang wikitext]Ang kuwento ay nagpapakita ng mga pagkakaiba sa estado sa buhay at sa ekonomiya ng mga tauhan sa kuwento tulad nina Pedro na napakayaman at Suan na napakahirap. Ipinapakita rin nito ang mga hamong kinakaharap ng isang mahirap na tulad ni Suan sa pagpapaganda ng kanyang kalagayan sa buhay. Gayunpaman, ipinakita rin ng kuwento kung paano nakatulong ang sipag, determinasyon, at tulong mula sa mga kaibigan at pamilya upang malampasan ni Suan ang mga hamong ito at magtagumpay. Higit pa, ipinapakita rin ng kuwento ang kahalagahan ng pagtulong sa iba at ng pagbabahagi ng tagumpay. Hindi lamang tagumpay ni Suan ang kanyang sarili, kundi tagumpay rin ito ng kanyang mga kaibigan at pamilya na tumulong sa kanya sa kanyang paglalakbay. Ito ay nagpapakita ng konsepto ng bayanihan sa kultura ng mga Pilipino, na nagpapakita ng malakas na pakikipagkaisa at pagtutulungan ng mga tao.
Sa kabuuan, mayroong dimensyong panlipunan ang kuwento na nagtataguyod ng konsepto ng komunidad at pagtulong sa iba, habang nagbibigay-diin sa mga hamong kinakaharap ng mga mahihirap sa lipunan ng mga Pilipino.
Mga sanggunian
[baguhin | baguhin ang wikitext]- ↑ Fansler, Dean. "Filipino Popular Tales". www.gutenberg.org (sa wikang Ingles). Nakuha noong 2023-04-26.
{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ Spruill, 1885–, Fansler, Dean. "Filipino Popular Tales". www.gutenberg.org (sa wikang Ingles). Nakuha noong 2023-04-04.
{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link) CS1 maint: multiple names: mga may-akda (link) - ↑ Aesop. The Tortoise and the Hare. United States, Picture Window Books, 2011.
- ↑ Piper, Watty. The Little Engine That Could. Platt & Munk, 1930.
- ↑ Mudrick, Marvin; Andersen, Hans Christian; Haugaard, Erik Christian (1977). "The Ugly Duck". The Hudson Review. 30 (1): 131. doi:10.2307/3850665. ISSN 0018-702X.
{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)