Haiti: Pagkakaiba sa mga binago

baguhin ang mga link
Mula sa Wikipedia, ang malayang ensiklopedya
Browse history interactively
← Nakaraang pagkakaibaSusunod na pagkakaiba →
Content deleted Content added
VisualWikitext
m clean up, replaced: Kanada → Canada using AWB
Mananaliksik (usapan | ambag)
8,947 edit
+ETIMOLOHIYA
Linya 69: Linya 69:


Noong 12 Enero 2010, isang 7.0 magnitude na lindol ang yumanig sa Hayti at nagwasak sa kabiserang lungsod ng [[Port-au-Prince]]. Naiulat na 150,000 katao ang namatay at lumaon pangkatang inilibing, subalit ang tumpak na bilang ay mahirap alamin at ang mga ulat ng bilang ay pabago bago, at malaking bilang ang nawalan ng tirahan..<ref>{{cite web |url=http://www.nytimes.com/2010/01/24/world/americas/24bodies.html?th&emc=th |title=More Than 150,000 Have Been Buried, Haiti Says |last=Cave |first=Damien |date=23 Enero 2010 |publisher=New York Times |accessdate=2010-01-24}}</ref> Ang palasyo ng Pangulo, Parlyamento, at iba pang mga mahahalagang estruktura ay nawasak, kasama ang hindi mabilang na bahay at negosyo.
Noong 12 Enero 2010, isang 7.0 magnitude na lindol ang yumanig sa Hayti at nagwasak sa kabiserang lungsod ng [[Port-au-Prince]]. Naiulat na 150,000 katao ang namatay at lumaon pangkatang inilibing, subalit ang tumpak na bilang ay mahirap alamin at ang mga ulat ng bilang ay pabago bago, at malaking bilang ang nawalan ng tirahan..<ref>{{cite web |url=http://www.nytimes.com/2010/01/24/world/americas/24bodies.html?th&emc=th |title=More Than 150,000 Have Been Buried, Haiti Says |last=Cave |first=Damien |date=23 Enero 2010 |publisher=New York Times |accessdate=2010-01-24}}</ref> Ang palasyo ng Pangulo, Parlyamento, at iba pang mga mahahalagang estruktura ay nawasak, kasama ang hindi mabilang na bahay at negosyo.

==Etimolohiya==
Nagmula ang pangalang Haiti (o ''Hayti'') sa katutubong wikang [[Taíno]] na katutubong salita {{refn|group=note|The Taínos may have used ''Bohío'' as another name for the island.<ref>{{cite book|last1=Guitar|first1=Lynne|last2=Ferbel-Azcárate|first2=Pedro|last3=Estevez|first3=Jorge|title=Indigenous Resurgence in the Contemporary Caribbean|date=2006|publisher=Peter Lang Publishing|location=New York|isbn=0-8204-7488-6|page=41|url=https://books.google.com/books?id=qXZeQZMDpgYC&pg=PA41|accessdate=10 July 2015|chapter=iii: Ocama-Daca Taíno (Hear me, I am Taíno)|lccn=2005012816}}</ref><ref>{{cite book|last1=Edmond|first1=Louisket|title=The Tears of Haiti|date=2010|publisher=[[Xlibris]]|location=|isbn=978-1-4535-1770-3|page=42|url=https://books.google.com/books?id=_1wDXEB1fOUC&pg=PA42&dq=ayiti+bohio+kiskeya|accessdate=10 July 2015|lccn=2010908468}}</ref>{{Self-published inline|certain=yes|date=December 2017}}<ref>{{cite book|last1=Senauth|first1=Frank|title=The Making and Destruction of Haiti|date=2011|publisher=[[AuthorHouse]]|location=Bloomington, Indiana, USA|isbn=978-1-4567-5384-9|page=1|url=https://books.google.com/books?id=QBdccuwnqY8C&pg=PA1&dq=ayiti+bohio+kiskeya|lccn=2011907203}}</ref>}} para sa buong pulo ng [[Hispaniola]] na nangangahulugang "lupain ng matataas na kabundukan".<ref>{{cite web|url=https://books.google.com/books?id=HOE8AAAAYAAJ&pg=PA321&dq=Dessalines+haiti+indian&hl=en&sa=X&ved=0CB0Q6AEwAGoVChMIp-bwqdjwxwIVTG4-Ch3_OQGR#v=onepage&q=Dessalines%20haiti%20indian&f=false |title=A Dictionary of Dates Relating to All Ages and Nations: For Universal Reference Comprehending Remarkable Occurrences, Ancient and Modern, The Foundation, Laws, and Governments of Countries-Their Progress In Civilization, Industry, Arts and Science-Their Achievements In Arms-And Their Civil, Military, And Religious Institutions, And Particularly of the British Empire |page=321 |author1=Haydn, Joseph |author2=Vincent, Benjamin |year=1860 |accessdate=12 September 2015}}</ref>

Ang titik ''h'' ay walang tunong sa wikang Pranses at ang ''[[ï]]'' sa ''Ha'''ï'''ti'', ay isang tandang diyakritikal na ginagamit upang ipakita na ang kasunod na patinig ay hiwalay na binibigkas.<ref>{{cite book|author=Stein, Gail |title=The Complete Idiot's Guide to Learning French|url=https://books.google.com/books?id=zaT3kj55aTcC&pg=PA18|year=2003|publisher=Alpha Books|isbn=978-1-59257-055-3|page=18}}</ref>

Ibinalik ang pangalan sa Haiti ng rebolusyonaryong si Jean-Jacques Dessalines bilang opisyal na pangalan ng malayang Saint-Domingue, bilang pagkilala sa mga ninunong Amerindiyano.<ref>{{cite web|url=https://books.google.com/books?id=lp54N7g2CYQC&pg=PA12&dq=Jean-Jacques+Dessalines+hayti+taino+honor&hl=en&sa=X&ved=0CB0Q6AEwAGoVChMIlcGS4vbwxwIVTKMeCh2Knwdr#v=onepage&q=Jean-Jacques%20Dessalines%20hayti%20taino%20honor&f=false |title=The Hour and the Man: A Fictional Account of the Haitian Revolution and the life of Toussaint L'Ouverture |page=12 |author=Martineau, Harriet |year=2010 |isbn=9789990411676 |accessdate=12 September 2015}}</ref>

Sa wikang Pranses, ''Perlas ng Antilles''(''Le Perle des Antilles'') ang naging palayaw ng Haiti dahil sa likas na ganda nito,<ref>{{cite web|url=https://books.google.com/books?id=3xAIAAAAQAAJ&pg=PA33&dq=haiti+la+perle+des+antilles&hl=en&sa=X&ved=0CCAQ6AEwAGoVChMI07THq7TrxgIVSKQeCh2RdQOM#v=onepage&q=haiti%20la%20perle%20des%20antilles&f=false |title=Haïti, 13 ans de séjour aux Antilles |author= Eldin, F. |page=33 |year=1878 |accessdate=21 July 2015|language=fr}}</ref> at dahil sa dami ng yamang nakuha ng [[Kaharian ng Pransya]], dahil itinuring na pinakamayamang kolonya ito ng isang bansang Europeo noong panahong iyon.<ref>{{Cite web|title = Haiti, the First Black Republic|url = http://library.flawlesslogic.com/haiti.htm|website = library.flawlesslogic.com|accessdate = 2015-12-06}}</ref>


== Pagkakahating Administratibo ==
== Pagkakahating Administratibo ==

Pagbabago noong 11:56, 27 Enero 2018

Republic of Haiti
[République d'Haïti] error: {{lang}}: text has italic markup (help)
[Repiblik d Ayiti] error: {{lang}}: text has italic markup (help)
Watawat ng Haiti
Watawat
Eskudo ng Haiti
Eskudo
Salawikain: "L'Union Fait La Force"  (Pranses)
"The Union Makes Strength"
Awiting Pambansa: La Dessalinienne
Location of Haiti
KabiseraPort-au-Prince
Pinakamalaking lungsodcapital
Wikang opisyalPranses, Haitian Creole Spanish (opsiyonal)
PamahalaanRepublika
• Pangulo
Michel Martelly
Jacques-Edouard Alexis (2006—2008)[1]
Bakante (2008—)
Pagkabuo
• bilang Saint-Domingue
1697
• Kalayaan mula Pransiya
1 Enero 1804
Lawak
• Kabuuan
27,750 km2 (10,710 mi kuw) (ika-146)
• Katubigan (%)
0.7
Populasyon
• Pagtataya sa Hulyo 2005
8,528,000[2] (ika-88)
• Senso ng 1982
5,053,792
• Densidad
292.7/km2 (758.1/mi kuw) (36th)
KDP (PLP)Pagtataya sa 2005
• Kabuuan
$12.94 bilyon (ika-124)
• Bawat kapita
$1,600 (ika-148)
KDP (nominal)Pagtataya sa 2005
• Kabuuan
$4.211 bilyon (ika-134)
• Bawat kapita
$478 (ika-151)
Gini (2001)59.2
mataas
TKP (2004)Increase 0.482
Error: Invalid HDI value · ika-154
SalapiGourde (HTG)
Sona ng orasUTC-5
• Tag-init (DST)
UTC-4
Kodigong pantelepono509
Kodigo sa ISO 3166HT
Internet TLD.ht

Ang Hayti, opisyal na kilala bilang Republika ng Hayti[3] ([République d'Haïti] error: {{lang}}: text has italic markup (help) ; [Repiblik Ayiti] error: {{lang}}: text has italic markup (help)) ay isang bansang matatagpuan sa Dagat Caribbean. Kahati nito ang Republikang Dominikana, sa nasasakupan nito sa pulo ng Hispaniola. Ayiti (lupain ng mataas na mga kabundukan) ang katutubong itinawag ng mga Taino o ng mga Amerindian para sa mabundok na kanlurang bahagi ng pulo. Pinakamataas na bahagi ng pulo ang Pic la Selle, na may taas na 2,680 metro (8,793 tal). Ang kabuuang sukat ng Hayti ay 27,750 kilometro parisukat (10,714 kilometro mi) at kabisera nito ang Port-au-Prince. Ang Haitian Creole at Pranses ang mga opisyal na wika nito.

Ang rehiyunal, historikal, at etnolingwistikong posisyon ng Haiti ay bukod tangi sa maraming mga kadahilanan. Ito ang kauna-unahang bansang naging malaya sa Latin Amerika, ang kauna-unahang bansang malayang pinamumunuan ng itim na lahi pagkatapos ng panahong kolonyal sa daigdig, at ang tanging bansa na lumaya sa isang matagumpay na pag-aaklas ng mga alipin noong 1804.[4] Kahit na mayroong pangkaraniwang ugnayang kultural ang Haiti sa mga kalapit bansa nitong Hispano-Karibyano, ito lamang ang nag-iisang bansang malaya sa rehiyon na predominanteng mananalita ng Wikang Pranses. Isa lamang ito sa dalawang malayang bansa sa Kanlurang Hating-lobo (ang isa ay ang Canada), na nagtalaga sa Wikang Pranses bilang punong wika; ang iba pang mga pook na nagsasalita ng Pranses ay pawang mga panlabas na sangay at teritoryo ng Pransiya.

Pinakamahirap na bansa sa Amerika ang Hayti. Salungat sa mga palasak na paniniwala, gayunman, hindi ito ang pinakamahirap sa Kanlurang hating-globo. Sa iba't ibang okasyon, nakaranas ito ng mga kaguluhang pampolitika sa kabuuan ng kasaysayan nito. Ang pinakahuli ay noong Pebrero 2004, isang rebelyon ang pumwersang magpabitiw at magpatalsik kay Pangulong Jean-Bertrand Aristide, at isang pansamantalang pamahalaan ang namahala na may pagtitibay mula sa United Nations Stabilization Mission in Haiti (MINUSTAH).

Noong 12 Enero 2010, isang 7.0 magnitude na lindol ang yumanig sa Hayti at nagwasak sa kabiserang lungsod ng Port-au-Prince. Naiulat na 150,000 katao ang namatay at lumaon pangkatang inilibing, subalit ang tumpak na bilang ay mahirap alamin at ang mga ulat ng bilang ay pabago bago, at malaking bilang ang nawalan ng tirahan..[5] Ang palasyo ng Pangulo, Parlyamento, at iba pang mga mahahalagang estruktura ay nawasak, kasama ang hindi mabilang na bahay at negosyo.

Etimolohiya

Nagmula ang pangalang Haiti (o Hayti) sa katutubong wikang Taíno na katutubong salita [note 1] para sa buong pulo ng Hispaniola na nangangahulugang "lupain ng matataas na kabundukan".[9]

Ang titik h ay walang tunong sa wikang Pranses at ang ï sa Haïti, ay isang tandang diyakritikal na ginagamit upang ipakita na ang kasunod na patinig ay hiwalay na binibigkas.[10]

Ibinalik ang pangalan sa Haiti ng rebolusyonaryong si Jean-Jacques Dessalines bilang opisyal na pangalan ng malayang Saint-Domingue, bilang pagkilala sa mga ninunong Amerindiyano.[11]

Sa wikang Pranses, Perlas ng Antilles(Le Perle des Antilles) ang naging palayaw ng Haiti dahil sa likas na ganda nito,[12] at dahil sa dami ng yamang nakuha ng Kaharian ng Pransya, dahil itinuring na pinakamayamang kolonya ito ng isang bansang Europeo noong panahong iyon.[13]

Pagkakahating Administratibo

Karagdagang impormasyon: Mga Departamento ng Hayti, Mga Arrondissement ng Hayti, at Mga Commune ng Hayti

Ang Hayti ay nahahati sa sampung Departamento. Ang mga departamentong ito ay nakatala sa baba, na kasama ang mga kabiserang lungsod na nasa loob ng panaklong.

Mga Departamento ng Hayti
  1. Artibonite (Gonaïves)
  2. Centre (Hinche)
  3. Grand'Anse (Jérémie)
  4. Nippes (Miragoâne)
  5. Nord (Cap-Haïtien)
  6. Nord-Est (Fort-Liberté)
  7. Nord-Ouest (Port-de-Paix)
  8. Ouest (Port-au-Prince)
  9. Sud-Est (Jacmel)
  10. Sud (Les Cayes)

Ang mga departamento ay nahahati pa sa 41 mga arrondissement (distrito), at 133 mga commune o barangay, na nagsisilbing ikalawa at ikatlong antas ng pagkakahating administratibo.

Heograpiya

Hayti mula sa kalawakan
Mapa ng Haiti
Pangunahing artikulo: Heograpiya ng Haiti

Ang Hayti ay matatagpuan sa kanlurang bahagi ng Hispaniola, ang ikalawang pinakamalaking pulo sa Greater Antilles. Ikatlo sa pinakamalaking bansa sa Carribbean ang Hayti, pagkatapos ng Cuba at ng Dominican Republic (ang huli ay kahati ng Hayti ng 360 kilometro ng (224 mi) hangganan nito).

Ang hilagang panig ay binubuo ng Massif du Nord (Hilagang Massif) at ng Plaine du Nord (Hilagang Kapatagan). Ang Massif du Nord ay karugtong ng Cordillera Central sa Dominican Republic. Ito ay nagsisimula sa silangang hangganan ng Haito, sa hilaga ng Ilog Guayamouc, at umaabot sa hilagang kanlurang patungo sa hilagang tangway. Ang kababaang bahagi ng Plaine du Nord ay matatagpuan sa hilagang hangganan ng Dominican Republic, sa pagitan ng Massif du Nord at ng Karagatang Hilagang Atlantiko. Ang gitnang bahagi ay binubuo ng dalawang kapatagan at dalawang pangkat ng bulubundukin. Ang Plateau Central (Gitnang Kapatagan), na umaabot sa parehong bahagi ng Ilog Guayamouc, at sa timog ng Massif du Nord. Sa timog kanluran ng Plateau Central ay matatagpuan ang Montanges Noires, kung saan ang hilagang kanlurang bahagi nito ay sasama sa Massif du Nord. Ang pinakakanlurang bahagi nito ay tinatawag na Cap Carcasse.

Kalusugan

Kalahati ng bilang ng mga bata sa Haiti ay hindi nabakunahan at 40% lamang ng populasyon ang may kakayahan makakuha ng pangunahing atensiyong medikal.[14] Kahit bago maganap ang lindol ng 2010, halos kalahati ng bilang ng namamatay ay dulot ng HIV/AIDS, mga komplikasayon sa baga, meningitis at pagtatae, kasama na ang kolera at tipus, ayon sa Samahan ng Pandaigdigang Kalusugan.[15] Siyamnapung bahagdan ng mga bata sa Haiti ay nakararanas ng mga sakit mula sa tubig at bulate sa tiyan.[16] Tinatayang 5% ng bilang ng mga matatanda sa Haiti ay nahawaan ng HIV.[17] Ang mga kaso ng tuberculosis (TB) sa Haiti ay sampung ulit na mas mataas kaysa sa ibang mga bansa sa Amerikang Latino.[18] May tinatayang 30,000 katao sa Haiti ang nararanas ng malaria taon taon.[19]

Edukasyon

Isang silid aralan sa Cité Soleil

Ang sistema ng edukasyon sa Haiti ay nakabatay sa sistema ng edukasyon sa Pransiya. Ang Mas mataas na edukasyon, na nasa ilalim ng pananagutan ng Ministri ng Edukasyon, ay ibinibigay ng mga pamantasan at iba pang institusyong pampubliko at pampribado.[20] Mayo 15,200 paaralang elementarya sa Haiti, na 90% nito ay hindi mga publikong pinamamahalaan ng pamayanan, ng mga organisasyong relihiyoso o ng mga NGO.[21] Ang antas ng pagpapatala sa elementary ay 67%, at bibihira sa 30% ang nakaaabot ng ika-6 na baitang. Ang antas ng pagpapatala sa Mataas na paaralan ay nasa 20% ng mga maaaring italang mga kabataan. Ang mga organisasyong pangkawanggawa, kabilang ang Food for the Poor at Haitian Health Foundation, ay nagtatayo ng mga paaralan para sa mga bata at nagbibigay ng mga kinakailangang mga gamit sa paaralan. Ang antas ng kamuwangan sa Haiti ay nasa 52.9%.[22]

Ang lindol sa Haiti noong Enero 2010 ay isang malaking sagabal sa reporma ng edukasyon sa Haiti dahil ang limitadong mapagkukunan ng pondo ay inilaan sa pagliligtas ng buhay. Nananatiling nasa 50% ang antas ng kamuwangan.

Demograpiya

Pangunahing artikulo: Demograpiya ng Hayti
Populasyon ng Hayti (libo) mula 1961 hanggang 2003

Datapwa't 360 katao lamang bawat kilometro parisukat (940 bawat mi. parisukat) ang pamantungang dami ng tao sa Hayti, ang populasyon nito ay labis na nakatipon sa mga pook urban, mga baybayin at mga lambak. Ang populasyon ng Hayti noong 2008 ayon sa tantiya ng UN ay nasa 9.8 milyon,[23] na ang kalahati ng populasyon ay nasa gulang 20 pababa.[24] Ang pinakaunang pormal na senso ay ginanap noong 1950, at nagtala ng populasyon na 3.1 milyon.[25]

90-95% ng mga taga-Hayti ay mula sa lahing Aprikano; ang nalalabing 5-10% ng populasyon ay halos may lahing mulatto o may lahing halo. May maliit na bahagdan ng populasyon ang hindi Aprikano at pangunahing binubuo ng mga Kaukasyan/Puting Haitians; karamihan ay mga Haitiang Arabo,[26] at mula sa mga Kanluraning Europeo gaya ng Pransiya, Alemanya, Poland, Portugal, at Espanya.[27][28] Ang mga Haitians na may lahing Asyano (karamihan ay mula sa lahing Tsino) ay tintatayang nasa 400.[27]

Karamihan ng mga Haitian na may halong lahi ay naninirahan sa mga mayayamang bahagi ng kabisera, gaya ng Pétionville o Kenscoff. Marami ang ipinanganak sa timog-kanlurang bahagi ng Hayti, tulad ng: Jacmel, Les Cayes, Cavaillon. Noong panahong kolonyal ng bansa, ang mga pook na ito ay may malaking bilang ng mga Europeo kaysa sa hilaga, kung saan nakabukod sa ibang lugar, at ang lugar na ito ay may kakaunting lungsod at itinalaga upang gawing malalaking plantasyon na may malaking bilang ng mga aliping Aprikano.

Mga Wika

Isa sa dalawang opisyal na wika ng Hayti ay ang wikang Pranses, kung saan ito ang pangunahing sinusulat, sinasalita sa mga paaralan, at ang wika ng pamahalaan. Ito ay sinasalit ng karamihan ng mga nakapag-aral na mga Haytian at ginagamit sa larangan ng kalakalan. Ang ikalawa ay ang Haitian Creole,[29] na sinasalita ng halos lahat ng populasyon ng Hayti. Ang Haitian Creole ay isa sa mga wikang nakabatay sa wikang Pranses, na naglalaman din ng mga salitang Aprikano, at impluwensiya mula sa Espanyol, at Taino. Ang Haitian creole ay may malapit na ugnayan sa Louisiana Creole. Ang wikang Espanyol ay sinasalita din ng iilan, subalit hindi it isa sa mga opisyal na wika.

Relihiyon

Pangkalahatang Kristiyanong bansa ang Hayti, na may 80% ng mga Haitian ang nagpahayag na sila ay mga Katoliko Romano. 16% ng populasyon ay mga Protestante. May mga naniniwala din sa Haitina Vodou, na sa Haiti lang matatagpuan, at bumubuo sa 2/3 ng populasyon.[30][31]

Mga sanggunian

  1. ↑ "Haiti PM ousted over soaring food prices", AFP, 12 Abril 2008.
  2. ↑ Tuwirang isinaalang-alang ang mga pagtataya para sa bansang ito ang labis na mortality (pagkamatay) dulot ng AIDS; nagdudulot ito ng mababang life expectancy, mataas na infant mortality at death rates, mas mababang population at growth rates, at pagbabago ng distribusyon ng populasyon ayon sa edad at kasarian sa mga inaasahan.
  3. ↑ Panganiban, Jose Villa. (1969). "Hayti". Concise English-Tagalog Dictionary.
  4. ↑ "Country profile: Haiti". BBC News. 2010-01-19. Nakuha noong 2010-01-23.
  5. ↑ Cave, Damien (23 Enero 2010). "More Than 150,000 Have Been Buried, Haiti Says". New York Times. Nakuha noong 2010-01-24.
  6. ↑ Guitar, Lynne; Ferbel-Azcárate, Pedro; Estevez, Jorge (2006). "iii: Ocama-Daca Taíno (Hear me, I am Taíno)". Indigenous Resurgence in the Contemporary Caribbean. New York: Peter Lang Publishing. p. 41. ISBN 0-8204-7488-6. LCCN 2005012816. Nakuha noong 10 July 2015.
  7. ↑ Edmond, Louisket (2010). The Tears of Haiti. Xlibris. p. 42. ISBN 978-1-4535-1770-3. LCCN 2010908468. Nakuha noong 10 July 2015.
  8. ↑ Senauth, Frank (2011). The Making and Destruction of Haiti. Bloomington, Indiana, USA: AuthorHouse. p. 1. ISBN 978-1-4567-5384-9. LCCN 2011907203.
  9. ↑ Haydn, Joseph; Vincent, Benjamin (1860). "A Dictionary of Dates Relating to All Ages and Nations: For Universal Reference Comprehending Remarkable Occurrences, Ancient and Modern, The Foundation, Laws, and Governments of Countries-Their Progress In Civilization, Industry, Arts and Science-Their Achievements In Arms-And Their Civil, Military, And Religious Institutions, And Particularly of the British Empire". p. 321. Nakuha noong 12 September 2015.
  10. ↑ Stein, Gail (2003). The Complete Idiot's Guide to Learning French. Alpha Books. p. 18. ISBN 978-1-59257-055-3.
  11. ↑ Martineau, Harriet (2010). "The Hour and the Man: A Fictional Account of the Haitian Revolution and the life of Toussaint L'Ouverture". p. 12. ISBN 9789990411676. Nakuha noong 12 September 2015.
  12. ↑ Eldin, F. (1878). "Haïti, 13 ans de séjour aux Antilles" (sa Pranses). p. 33. Nakuha noong 21 July 2015.
  13. ↑ "Haiti, the First Black Republic". library.flawlesslogic.com. Nakuha noong 2015-12-06.
  14. ↑ "Haiti Survivors Face Outbreaks of Diarrhea, Malaria (Update1)". BusinessWeek. 14 Enero 2010.
  15. ↑ "Haiti earthquake could trigger possible medical 'perfect storm'". CNN.com. 13 Enero 2010.
  16. ↑ "ENVIRONMENT: Haiti Can't Face More Defeats". IPS ipsnews.net. Nobyembre 13 , 2008.
  17. ↑ "Haiti's Aids and voodoo challenge". BBC News. 20 Nobyembre 2003.
  18. ↑ "Haiti Introduction". Globalsecurity.org.
  19. ↑ "Haiti and Dominican Republic Look to Eradicate Malaria". FOXNews.com. 8 Oktubre 2009.
  20. ↑ "Education in Haiti; Primary Education". Inarkibo mula sa ang orihinal noong 23 Marso 2008. Nakuha noong 15 Nobyembre 2007.
  21. ↑ "Education: Overview". United States Agency for International Development. Inarkibo mula sa ang orihinal noong 17 Oktubre 2007. Nakuha noong 15 Nobyembre 2007.
  22. ↑ Maling banggit (Hindi tamang <ref> tag; walang binigay na teksto para sa refs na may pangalang CIA_20110303); $2
  23. ↑ Country profile: Haiti, BBC News, 10 Nobyembre 2008. Retrieved 2010-02-16.
  24. ↑ New Haiti Census Shows Drastic Lack of Jobs, Education, Maternal Health Services, United Nations Population Fund (UNFPA), 10 Mayo 2006. Retrieved 2010-02-16.
  25. ↑ Haiti - Population, Library of Congress Country Studies. Retrieved 2010-02-16.
  26. ↑ The Upper Class, Library of Congress Country Studies. Retrieved 2010-02-16.
  27. ↑ 27.0 27.1 Joshua Project. "Aimaq, Firozkohi of Afghanistan Ethnic People Profile". Joshua Project. Nakuha noong 2010-01-14.
  28. ↑ "The Virtual Jewish History Tour: Haiti". Jewishvirtuallibrary.org. Nakuha noong 2010-01-14.
  29. ↑ "creolenationallanguageofhaiti". Indiana.edu. Nakuha noong 2010-01-14.
  30. ↑ Maling banggit (Hindi tamang <ref> tag; walang binigay na teksto para sa refs na may pangalang cia); $2
  31. ↑ "Haiti Kids Taken by Americans Reportedly Have Families" Associated Press on Fox News, 2010-01-31.


Mga bansa sa Karibe

Antigua and Barbuda | Bahamas | Barbados | Cuba | Dominica | Dominican Republic | Grenada | Haiti | Jamaica | Saint Kitts and Nevis | Saint Lucia | San Cristobal at Nieves | San Vicente at ang Kagranadinahan | Trinidad and Tobago

Mga dumidepende: Anguilla | Aruba | British Virgin Islands | Cayman Islands | Guadeloupe | Martinique | Montserrat | Navassa Island | Netherlands Antilles | Puerto Rico | Turks and Caicos Islands | U.S. Virgin Islands


Maling banggit (May <ref> tag na ang grupong "note", pero walang nakitang <references group="note"/> tag para rito); $2

Kinuha sa "https://tl.wikipedia.org/w/index.php?title=Haiti&oldid=1622114"