Biyelorusya

Republika ng Belarus

Рэспубліка Беларусь (Biyeloruso)
*Respublika Bielaruś*
Республика Беларусь (Ruso)
*Respublika Belarus*
Republika ng Belarus; Рэспубліка Беларусь (Biyeloruso); Respublika Bielaruś; Республика Беларусь (Ruso); Respublika Belarus;
	Watawat Sagisag
	Awitin: Дзяржаўны гімн Рэспублікі Беларусь; Dziaržaŭny Himn Respubliki Biełaruś; "Awiting Estatal ng Republika ng Belarus"
Kabisera; at pinakamalaking lungsod	Minsk; 53°55′N 27°33′E / 53.917°N 27.550°E
Wikang opisyal	Biyeloruso • Ruso
Pangkat-etniko (2019)	84.9% Belarusians; 7.5% Russians; 3.1% Poles; 1.7% Ukrainians; 2.8% Other;
Relihiyon (2011)	55.4% Christianity; —48.3% Eastern Orthodoxy; —7.1% Other Christian; 41.1% No religion; 2.4% Other; 1.1% Unspecified;
Katawagan	Belarusian
Pamahalaan	Unitary presidential republic under a dictatorship
• President	Alexander Lukashenko (disputed)
• Prime Minister	Roman Golovchenko
Lehislatura	National Assembly
• Kapulungang itaas	Council of the Republic
• Kapulungang ibaba	House of Representatives
Formation
• Duchy of Polotsk	987
• Principality of Turov	10th century
• Grand Duchy of Lithuania	1236
• Belarusian Democratic Republic	9 March 1918
• Independence from Russia	25 March 1918
• Declaration of State Sovereignty	27 July 1990
• Independence from USSR	25 August 1991
• Current constitution	15 March 1994
• Formation of the Union State	8 December 1999
• Last amendments	17 October 2004
Lawak
• Kabuuan	207,595 km2 (80,153 mi kuw) (84th)
• Katubigan (%)	1.4% (2.830 km2 o 1.093 mi kuw)
Populasyon
• Pagtataya sa 2021	Failed to render property population: population property not found. (96th)
• Senso ng 2019	Padron:DecreaseNeutral 9,413,446
• Kapal	45.8/km2 ([convert: di tugmang yunit]) (142nd)
KDP (PLP)	Pagtataya sa 2020
• Kabuuan	$185.889 billion (69th)
• Bawat kapita	$19,758 (66th)
KDP (nominal)	Pagtataya sa 2020
• Kabuuan	$57.708 billion (75th)
• Bawat kapita	$6,133 (84th)
Gini (2019)	25.3; mababa
TKP (2019)	0.823; napakataas · 53rd
Salapi	Belarusian rouble (BYN)
Sona ng oras	UTC+3 (MSK)
Ayos ng petsa	dd.mm.yyyy
Gilid ng pagmamaneho	right
Kodigong pantelepono	+375
Internet TLD	.by; .бел;
	Websayt; belarus.by
	^ Padron:Belarus Constitution; ^ "FAO's Information System on Water and Agriculture". FAO. Tinago mula sa orihinal noong 26 January 2012. Nakuha noong 16 February 2013.;

Ang Biyelorusya (Biyeloruso: Беларусь, tr. Bielaruś), opisyal na Republika ng Belarus (Biyeloruso: Рэспубліка Беларусь, tr. Respublika Bielaruś), ay bansang sin litoral na matatagpuan sa Silangang Europa. Hinahangganan ito ng Rusya sa silangan at hilagang-silangan, Litwanya at Letonya sa hilagang-kanluran, Polonya sa kanluran, at Ukranya sa timog. Sumasaklaw ito ng mahigit 207,600 km² at tinitirhan ng halos 9.3 milyong mamamayan, samakatuwid ginagawa itong ika-13 pinakamalaki at ika-20 pinakamataong bansa sa kontinente. Ang kabisera at pinakamalaking lungsod nito ay Minsk.

Sa pagitan ng panahong medievo at ika-20 siglo, pinamahalaan ang lupain ng kung ano ngayo'y tinatawag na Belarus ng mga banyagang estado, kabilang ang Rus ng Kyiv, Prinsipalidad of Polatsk, Dukadong Maringal ng Litwanya, Mankomunidad ng Dalawang Bansa, at Imperyong Ruso. Matapos ang Himagsikang Ruso ng 1917, nalikha ang Demokratikong Republika ngunit agad na ineksilya ng mga Bolshebista, na nagtagumpay sa naganap sa digmaang sibil sa dating imperyo at bumuo ng Republikang Sosyalistang Sobyetiko sa bansa. Naging republikang konstituyente at pundador ito ng URSS. Nawala ang halos kalahati ng teritoryong hawak ng Biyelorusya sa pagtatapos ng Digmaang Polako–Sobyetiko. Karamihan sa mga makabagong hangganan nito ay nabuo noong 1939, nang naibalik ang iilan sa lupa ng Ikalawang Republikang Polako nang sinakalakay ng mga Sobyetiko ang Polonya sa ilalim ng Paktong Ribbentrop-Molotov. Sinalanta ng mga operasyong militar ang bansa noong Ikalawang Digmaang Pandaigdig, nang nawala ang halos isang-kapat ng populasyon at kalahati ng mapagkukunang pang-ekonomiya nito. Sinakop ng Alemanyang Nazi ang Biyelorusya noong 1941, na gumawa ng malawak na insurhenteng kilusang anti-pasista sa bansa. Pinamunuan ng kilusan ang politika nito hanggang sa dekada 1970, kung saan trinansisyon nito ang ekonomiyang agraryo nito sa industriya. Prinoklama ng parlamento ang soberanya ng bansa noong Hulyo 1990, at nagdeklara ang Biyelorusya ng kasarinlan noong Agosto 1991.

Talasanggunian[baguhin | baguhin ang wikitext]

↑ "Belarus in figures 2021" (PDF). National Statistical Committee of the Republic of Belarus. 2021. Tinago mula sa orihinal (PDF) noong 2022-10-09. Nakuha noong 2022-08-09.
↑ "Religion and denominations in the Republic of Belarus" (PDF). Ministry of Foreign Affairs of the Republic of Belarus. November 2011. Tinago mula sa orihinal (PDF) noong 2022-10-09. Nakuha noong 2021-06-29.
↑ "Belarus leader Lukashenko holds secret inauguration amid continuing protests". france24.com. 23 September 2020.
↑ "Belarus: Mass protests after Lukashenko secretly sworn in". BBC News. 23 September 2020.
↑ "Lukashenko appoints new government". eng.belta.by. 19 August 2020.
↑ ^6.0 ^6.1 ^6.2 ^6.3 "World Economic Outlook Database, October 2020". International Monetary Fund. Nakuha noong 5 May 2020.
↑ "GINI index (World Bank estimate) – Belarus". World Bank. Nakuha noong 12 August 2021.
↑ Human Development Report 2020 The Next Frontier: Human Development and the Anthropocene (PDF). United Nations Development Programme. 15 December 2020. pa. 343–346. ISBN 978-92-1-126442-5. Nakuha noong 16 December 2020.
↑ "Time Zone & Clock Changes in Minsk, Belarus". timeanddate.com.
↑ "Icann Адобрыла Заяўку Беларусі На Дэлегаванне Дамена Першага Ўзроўню З Падтрымкай Алфавітаў Нацыянальных Моў.Бел". Nakuha noong 26 August 2014.

Mga kawing na panlabas[baguhin | baguhin ang wikitext]

May kaugnay na balita ang Wikinews tungkol sa artikulong ito:

Category:Belarus (sa wikang Ingles)

The 21 Names of Belarus Naka-arkibo 2005-08-02 sa Wayback Machine., tala ng mga maling pagbaybay ng pangalan ng bansa
Prezident Respubliki Belaruś, opisyal na website ng pangulo
Sovet Ministvor Respubliki Belaruś Naka-arkibo 2006-06-14 sa Wayback Machine., opisyal na website ng pamahalaan ng Belarus (sa Ruso)
A Belarus Miscellany
Media in Belarus
The Virtual Guide to Belarus
E-Government in Belarus
BELARUSinside, ang pangtingin sa Belarus mula sa loob ng bansa
About Belarus

CIS

[1] "Belarus in figures 2021" (PDF). National Statistical Committee of the Republic of Belarus. 2021. Tinago mula sa orihinal (PDF) noong 2022-10-09. Nakuha noong 2022-08-09.

[mfa-2] "Religion and denominations in the Republic of Belarus" (PDF). Ministry of Foreign Affairs of the Republic of Belarus. November 2011. Tinago mula sa orihinal (PDF) noong 2022-10-09. Nakuha noong 2021-06-29.

[3] "Belarus leader Lukashenko holds secret inauguration amid continuing protests". france24.com. 23 September 2020.

[4] "Belarus: Mass protests after Lukashenko secretly sworn in". BBC News. 23 September 2020.

[5] "Lukashenko appoints new government". eng.belta.by. 19 August 2020.

[IMFWEOBY-6] 6.0 ^6.1 ^6.2 ^6.3 "World Economic Outlook Database, October 2020". International Monetary Fund. Nakuha noong 5 May 2020.

[WBgini-7] "GINI index (World Bank estimate) – Belarus". World Bank. Nakuha noong 12 August 2021.

[HDI-8] Human Development Report 2020 The Next Frontier: Human Development and the Anthropocene (PDF). United Nations Development Programme. 15 December 2020. pa. 343–346. ISBN 978-92-1-126442-5. Nakuha noong 16 December 2020.

[9] "Time Zone & Clock Changes in Minsk, Belarus". timeanddate.com.

[10] "Icann Адобрыла Заяўку Беларусі На Дэлегаванне Дамена Першага Ўзроўню З Падтрымкай Алфавітаў Нацыянальных Моў.Бел". Nakuha noong 26 August 2014.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

b

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]