İzmir

Tungkol sa lungsod sa Turkiya ang artikulo na ito. Para sa lalawigan sa Turkiya, tingnan ang Lalawigan ng İzmir. Para sa sinaunang panahong Griyego at Lumang Tipan ng lungsod na iyon, tingnan ang Smyrna.

İzmir
Kalakhang munisipalidad
Mula taas, kaliwa-pakanan: Tanawing panggabi ng İzmir, Toreng Orasan ng İzmir, Kalyeng Tiyangge ng Distrito ng Karşıyaka, Golpo ng İzmir na tanaw mula Kadifekale, Mga Toreng Folkart, Liwasang Gündoğdu.
Palayaw:  Mutya ng Aegean
İzmir Kinaroroonan sa Turkiya İzmir İzmir (Asya)
Mga koordinado: 38.42°N 27.14°E / 38.42; 27.14
Bansa	Turkiya
Rehiyon	Aegean
Lalawigan	İzmir
Itinatag	c. 6500 BC (Bunton ng Yeşilova sa distrito ng Bornova) c. ika-11th dantaon BK (bilang sinaunang Smyrna)
Kabisera	Konak (sa katotohanan;walang kinikilalang mga kabiserang bayan ang mga daklungsod ng Turkiya)
Pamahalaan
• Alkalde	Tunç Soyer (CHP)
Lawak
• Kalakhang munisipalidad	7,340 km2 (2,830 milya kuwadrado)
• Urban	893.13 km2 (344.84 milya kuwadrado)
Taas	2 m (7 tal)
Populasyon  (2018)
• Kalakhang munisipalidad	4,320,519
• Urban	2,947,000
• Densidad sa urban	4,630/km2 (12,000/milya kuwadrado)
• Densidad sa metro	360/km2 (900/milya kuwadrado)
Demonym	Ingles: Smyrniot Turko: İzmirli
Sona ng oras	UTC+3 (TRT)
Kodigong postal	35xxx
Kodigo ng lugar	(+90) 232
Plaka ng sasakyan	35
Websayt	www.izmir.bel.tr www.izmir.gov.tr

Ang İzmir (Pagbigkas sa Turko: [ˈizmiɾ]) ay isang kalakhang lungsod sa pinakakanlurang dulo ng Anatolia sa Turkiya. Ito ang pangatlong pinakamataong lungsod sa Turkiya, kasunod ng Istanbul at Ankara, at ang pangalawang pinakamalaking kalakhang pook sa Dagat Egeo kasunod ng Atenas, Gresya. Noong 2018, mayroong 2,947,000 katao ang lungsod, habang may kabuoang populasyon naman na 4,320,519 na katao ang Lalawigan ng İzmir. Umaabot ang kalakhang pook ng İzmir sa kahabaan ng panlabas na mga katubigan ng Golpo ng İzmir at papaloob sa hilaga sa kahabaan ng delta ng Ilog Gediz; pasilangan sa kahabaan ng kapatangang banlik na nilikha ng ilang maliit na mga sapa; at sa bahagyang mas-mabatong lupain sa timog.

Noong sinaunang panahon, kinilala ang lungsod bilang Smyrna, ang pangalan na nanatiling ginagamit sa wikang Ingles at ibang mga banyagang wika hanggang sa ipinatupad ang Posta Hizmet Kanunu (Batas ng Turkong Serbisyo ng Koreo) ng Marso 28, 1930. Nilayon nitong gawing kinikilalang pangalan sa daigdig ang pangalang Turko na İzmir sa maraming mga wika. Ngunit ginagamit pa rin ang makasaysayang pangalang Smyrna sa ilang mga wika, tulad sa Griyego (Σμύρνη, Smýrnē), Armenyo (Զմյուռնիա, Zmyurnia), Italyano (Smirne), at Kastila (Esmirna). Ang İzmir, kasama ang panahong ito'y Smyrna, ay may higit sa 3,000 taon ng nakatalang kasaysayang urbano, at umaabot sa 8,500 taon ng kasaysayan bilang isang pamayanan mula noong panahong Neolitiko. Dahil ito'y nasa kapaki-pakinabang na kinaroroonan sa ulo ng isang golpo na dumadaloy sa malalim deep indentation, kalagitnaan sa kahabaan ng kanlurang baybaying-dagat ng Anatolia, isa ito sa pangunahing mga lungsod sa pangangalakal ng Dagat Mediteraneo para sa malaking bahagi ng kasaysayan nito. Idinaos sa İzmir ang Palarong Mediteraneo ng 1971 and at ang Pandaigdigang Palaro ng Unibersidad (Universiade) ng 2005.

Ang lungsod ng İzmir ay binubuo ng ilang mga kalakhang distrito. Sa mga ito, ang distrito ng Konak ay tumutugma sa makasaysayang İzmir. Dating bumuo bilang sentral na "Munisipalidad ng İzmir" (Turko: İzmir Belediyesi) ng lungsod ang distrito hanggang sa taong 1984. Kalakip ng pagbubuo ng "Kalakhang Munisipalidad ng İzmir" (Ingles: İzmir Metropolitan Municipality, Turko: İzmir Büyükşehir Belediyesi), pinangkat nang magkasama ng lungsod ng İzmir ang labing-isa (unang siyam) na mga distritong urbano – Balçova, Bayraklı, Bornova, Buca, Çiğli, Gaziemir, Güzelbahçe, Karabağlar, Karşıyaka, Konak, at Narlıdere – at sinama ang mga ito sa karagdagang mga distrito ng lalawigan sa labas ng kabayanan o sentro ng lungsod na umaabot mula Bergama sa hilaga hanggang Selçuk sa timog. Dahil diyan ang kabuoang bilang mg mga distritong itinuturing na bahagi ng kalakhang pook ng İzmir's sa tatlumpu (30).

Mga kambal at kapatid na lungsod

Ang sumusunod ay isang talaan ng mga kapatid na lungsod ng İzmir:

Europa

• Ancona, Italya, (Kasunduang Pagtutulungan) mula noong 2005
• Baku, Aserbayan, mula noong 1985
• Bălţi, Moldova, mula noong 1996
• Bremen, Alemanya, mula noong 1993
• Constanţa, Romania, mula noong 1995
• Famagusta, Republikang Turko ng Hilagang Tsipre
• Kardzhali, Bulgaria, mula noong 2008
• Mostar, Bosnia at Herzegovina, mula noong 1996
• Hilagang Nicosia, Republikang Turko ng Hilagang Tsipre, mula noong 2019
• Odense, Dinamarka, mula noong 1991
• Plzeň, Republikang Tseko, mula noong 1987
• Split, Croatia, mula noong 1996
• Turino, Italya, (Kasunduang Kabutihang-loob) mula noong 2012
• Volgograd, Rusya, mula noong 2006

Asya

• Surabaya, Indonesya (mula noong 1996)
• Bishkek, Kyrgyzstan, mula noong 1991
• Mumbai, India, mula noong 1997
• Shymkent, Kazakhstan (Kasunduang Pagtutulungan) mula noong 2004
• Bukhara, Uzbekistan (Kasunduang Pagtutulungan) mula noong 1992
• Tel Aviv, Israel, mula noong 1996
• Tianjin, Tsina, mula noong 1990
• Türkmenabat, Turkmenistan, mula noong 1994
• Wuhan, Tsina, mula noong 2013
• Xiamen, Tsina, mula noong 2018

Aprika

• Sousse, Tunisya, mula noong 2006
• Cape Town, Timog Aprika, (Kasunduang Pagtutulungan) mula noong 2014

Kaamerikahan

• Havana, Cuba, mula noong 1996
• Tampa, USA, mula noong 1990
• Long Beach, USA, mula noong 2004

Mga karagdagang babasahin

• Atay, Çinar. "Once upon a Time, İzmir", Skyline (Istanbul), no. 172 (Nov. 1997), pp. 62–64, 66, 68, [70], 72. N.B.: Amply ill. with reproductions of 19th-century black and white photos.

Mga kawing panlabas

Gabay panlakbay sa İzmir mula sa Wikivoyage

• İzmir City Portal Naka-arkibo 2013-02-04 sa Wayback Machine.
• Visit İzmir Naka-arkibo 2019-06-23 sa Wayback Machine.