Lalawigan ng Chaiyaphum
Chaiyaphum ชัยภูมิ | |||
|---|---|---|---|
 Pambansang Liwasan ng Pa Hin Ngam | |||
| |||
| Bansag: "ชัยภูมิ เมืองผู้กล้า พญาแล" ("Chaiyaphum, Matapang na lungsod at Phaya Lae") | |||
 Mapa ng Taylandiya na nagpapakita ng lalawigan ng Chaiyaphum | |||
| Country | Taylandiya | ||
| Kabesera | Chaiyaphum | ||
| Pamahalaan | |||
| • Gobernador | Kraisorn Kongchalard (simula Oktubre 2021) | ||
| Lawak | |||
| • Kabuuan | 12,698 km2 (4,903 milya kuwadrado) | ||
| Ranggo sa lawak | Ranked 8th | ||
| Populasyon (2019)[2] | |||
| • Kabuuan | 1,137,357 | ||
| • Ranggo | Ika-19 | ||
| • Kapal | 91/km2 (240/milya kuwadrado) | ||
| • Ranggo sa densidad | Ika-51 | ||
| Human Achievement Index | |||
| • HAI (2017) | 0.5744 "somewhat low" Ika-48 | ||
| Sona ng oras | UTC+7 (ICT) | ||
| Postal code | 36xxx | ||
| Calling code | 044 | ||
| Kodigo ng ISO 3166 | TH-36 | ||
| Websayt | chaiyaphum.go.th | ||
Ang Chaiyaphum (Thai: ชัยภูมิ, binibigkas [t͡ɕʰāj.jā.pʰūːm]) ay isa sa pitumpu't anim na lalawigan ng Taylandiya (changwat), na matatagpuan sa gitnang hilagang-silangan ng Taylandiya, na tinatawag ding Isan. Ang mga karatig na lalawigan ay (mula sa hilaga ng pakanan) Khon Kaen, Nakhon Ratchasima, Lopburi, at Phetchabun.
Toponimo
[baguhin | baguhin ang wikitext]Ang salitang chaiya ay nagmula sa salitang Sanskrito na jaya na nangangahulugang 'tagumpay', at ang salitang phum mula sa Sanskrit bhumi na nangangahulugang 'lupa' o 'lupa'. Kaya ang pangalan ng lalawigan ay literal na nangangahulugang 'lupain ng tagumpay'. Ang salitang Malay/Indones/Sanskrito na jayabumi ay katumbas.
Heograpiya
[baguhin | baguhin ang wikitext]
Ang lalawigan ay hinahati ng kabundukan ng Phetchabun, na may pinakamataas na elebasyon sa lalawigan sa 1,222 m. Ang silangan ng lalawigan ay bahagi ng Talampas ng Khorat.
Apat na pambansang parke ang nasa lalawigan. AngPambansang Liwasan ng Tat Ton ay nasa hilagang-kanluran, na nagtatampok ng ilang magagandang talon at tuyong dipterocarp na kagubatan. Ang pinakamalaking atraksiyon ng Pambansang Liwasan ng Sai Thong sa kanluran ay ang talon ng Sai Thong, pati na rin ang ilang mga parang ng ng Siam tulip. Ang mga katulad na kaparangan ay matatagpuan sa Pambansang Liwasan ng Pa Hin Ngam sa timog-kanluran, na nakatayang na i-gazet sa hinaharap. Ang pangalan ng liwasang ito ('magandang mabagong gubat') ay nagmula sa kakaibang hugis na mga pormasyon ng bato na matatagpuan doon. Sinasaklaw ngPambansang Liwasan ng Phu Laen Kha ang 200 km 2 ng mga kagubatan na burol sa hilagang-kanluran ng lungsod ng Chaiyaphum. Ang kabuuang lugar ng kagubatan ay 3,982 square kilometre (1,537 mi kuw) o 31.4 porsiyento ng pook panlalawigan.
Kasaysayan
[baguhin | baguhin ang wikitext]Ang kasaysayan ng lungsod ng Chaiyaphum ay nagsimula sa Imperyong Khmer noong ika-12 siglo, noong ito ay isang maliit na lungsod sa ruta mula Angkor hanggang Prasat Singh (Kanchanaburi province).
Noong 1817 ang lugar ay inayos ng mga Lao na pinamumunuan ni Nai Lae, isang opisyal ni Haring Anouvong ng Vientian, na isang tributaryong estado ng monarkong Taylandes. Sila ay nanirahan sa Baan Nam Khun Nong E Chan sa lalawigan ng Nakhon Ratchasima, ngunit hindi nagtagal ay iniwan ito pabor sa Ban Luang (lungsod ngayon ng Chaiyaphum). Noong 1826 naghimagsik si Anouvong laban sa Haring Taylandes na si Rama III, na naghahangad na magkaroon ng ganap na kalayaan. Si Nai Lae, noon ay gumawa ng chao praya ng monarkong Taylandes, ay sumuporta sa mga tropang Siames. Si Chao Phaya Lae ay pinatay sa pagtatanggol sa kanyang lungsod laban sa hukbo ni Anouvong, ngunit si Anouvong ay natalo ng mga puwersang Taylandes pagkaraan ng ilang linggo at si Anouvong ay dinala sa mga tanikala sa Bangkok. Naalala ni Haring Rama III si Chao Phraya Lae para sa kaniyang katapatan at ginawaran siya ng titulong Phraya Phakdi Chumpon. Isa pa rin siyang bayaning lokal at naging simbolo ng lalawigan ang kaniyang rebulto.
Mga tao
[baguhin | baguhin ang wikitext]Karamihan sa mga tao sa lalawigan ng Chaiyaphum ay etnikong Lao. Ang unang wika ng karamihan sa mga tao ay ang wikang Isan, isang diyalekto ng wikang Lao.
Mga pagkakahating pampangasiwaan
[baguhin | baguhin ang wikitext]Paamahalaang panlalawigan
[baguhin | baguhin ang wikitext]Ang lalawigan ay nahahati sa 16 na distrito (amphoe). Ang mga distrito ay nahahati pa sa 124 na mga subdistrito (tambon) at 1393 na mga nayon (muban).
|
|
 |
Tingnan din
[baguhin | baguhin ang wikitext]Mga sanggunian
[baguhin | baguhin ang wikitext]- ↑ "ตารางที่ 2 พี้นที่ป่าไม้ แยกรายจังหวัด พ.ศ.2562" [Table 2 Forest area Separate province year 2019]. Royal Forest Department (sa wikang Thai). 2019. Nakuha noong 6 Abril 2021, information, Forest statistics Year 2019, Thailand boundary from Department of Provincial Administration in 2013
{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link) CS1 maint: postscript (link) - ↑ รายงานสถิติจำนวนประชากรและบ้านประจำปี พ.ส.2562 [Statistics, population and house statistics for the year 2019]. Registration Office Department of the Interior, Ministry of the Interior. stat.bora.dopa.go.th (sa wikang Thai). 31 Disyembre 2019. Inarkibo mula sa orihinal noong 14 Hunyo 2019. Nakuha noong 26 Pebrero 2020.
{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ Human achievement index 2017 by National Economic and Social Development Board (NESDB), pages 1-40, maps 1-9, retrieved 14 September 2019, ISBN 978-974-9769-33-1
Mga panlabas na link
[baguhin | baguhin ang wikitext]- https://web.archive.org/web/20100106134642/http://www.chaiyaphum.go.th/ Opisyal na website (Thai)
15°48′28″N 102°1′59″E / 15.80778°N 102.03306°E15°48′28″N 102°1′59″E / 15.80778°N 102.03306°E
|
Phetchabun province | Khon Kaen province |
| |
|
||||
 Chaiyaphum province 
| ||||
| ||||
| Lopburi province | Nakhon Ratchasima province |
