Wikang Hilagang Alta

Northern Alta
Northern Alta
Edimala
Katutubo sa	Philippines
Rehiyon	Luzon
Mga natibong tagapagsalita	200 (2000)
Pamilya	Austronesian Malayo-Polynesian Philippine Northern Luzon Meso-Cordilleran Alta Northern Alta; ; ; ; ; ;
Mga kodigong pangwika
ISO 639-3	aqn
Glottolog	nort2875
ELP	Northern Alta
	Area where Northern Alta is spoken, according to Ethnologue

Ang wikang Hilagang Alta o Northern Alta (tinatawag ding Edimala ) ay isang natatanging wikang Aeta sa mga bundok sa hilagang Pilipinas . Hindi ito malapit sa wikang Timog Alta ( Southern Alta) o sa iba ang mga wika ng Luzon.

Sina Jason Lobel at Laura Robinson ay gumawa ng fieldwork sa wikang Hilagang Alta o Northern Alta noong 2006 (Lobel 2013:87).

Heograpikal na pamamahagi

May mga nagsasalita ng Hilagang Alta na kilala bilang Edimala na naninirahan sa Sierra Madre sa tabi ng mga lambak ng ilog na dumadaloy sa kapatagan ng Baler sa Lalawigan ng Aurora . Ang Hilagang Alta ay naiulat din na maririnig sa Dibut, sa baybayin sa timog ng munisipalidad ng Baler, at hilaga ng Dicapanisan. Kinokolekta ni Reid (1991) ang datos ng Hilagang Alta mula sa isang tagapagsalita ng Malalabida, na bumibisita sa Bayanihan, isang barangay na nagsasalita ng Ilongot sa hilaga ng Maria Aurora, Aurora sa gilid ng Sierra Madre. Iniulat din ng Etnologo na ang Northern Alta o wikang Hilagang Alta ay sinasalita sa San Luis, Aurora .

Inililista ng Reid (1994)^[2] ang mga sumusunod na lokasyon para sa Northern Alta.

Baler, Aurora
Ditailin, Maria Aurora, Aurora
Malevida, Dianawan, Maria Aurora, Aurora
Diteki, San Luis, Aurora (nakalista sa Ethnologue bilang Diteki River sa lugar ng Bayanihan)

Nangongolekta si García Laguía (2018) ng datos ng wikang Hilagang Alta o Northern Alta sa mga barangay ng Diteki, Dianed, at Decoliat.^[3] Iniulat din ni García Laguía (2018) na mayroong mga Alta na nakatira sa mga komunidad ng Malalabida, Dimani (Barangay Villa), Dupinga, at Labi.

Ang hanay ng Wikang Hilagang Alta ay umaabot pahilaga patungo sa mga nagsasalita nito sa Casiguran Agta, at marahil hanggang sa punong-tubig ng Ilog Cagayan at Diduyon sa lalawigan ng Quirino kung saan ang ilang pamilya na Arta Negrito ay nabubuhay pa.

Mga nakaraang sanggunian ng Alta

Ang unang sanggunian sa wikang Alta marahil ay ang talaan ni Ferdinand Blumentritt na Ver such einer Ethnographie der Philippinen (1882:32), at binanggit sa Worcestor (1906:791). Tinukoy ni Blumentritt ang isang grupo na tinatawag na "Altasanes" na nakatira sa hilagang-kanluran ng Nueva Vizcaya. Binanggit sa Worcestor (1906:826), “Alta sanes. Pangalan na dating ginamit sa mga Ifugao ng hilagang-kanluran ng Nueva Vizcaya. Hindi umiiral na ang mga ganyang tao.”4 Noong 1937 lamag lumitaw ang unang impormasyon sa wika ng mga Ne grito na ito. Tiutukoy ni Vanoverbergh (1937) ang grupo bilang Baler Negrito. Ang 313 salita at parirala na kanyang inilathala ay “isinulat sa tulong ng dalawang Negrito na taga Ditailin, na kapwa nagsasalita ng Tagalog, habang ang isa sa matatas din silang magsalita ng Iloko.” Matatagpuan ang Ditailin sa pagitan ng mga bayan ng Baler at Maria Aurora. Ang diyalekto na naitala ni Vanoverbergh ay kinatawan ng ang tinutukoy dito bilang Northern Alta. Ang karamihan sa mga porma ay ang katulad ng, o kapareho ng, sa mga na-itala. Noong 1956, ang antropologo na si Robert B. Fox ay nangolekta ng 206-item na listahan ng salita sa isang lugar na tinatawag na Ditayilin, tila ang parehong lugar na binisita ni Vanoverbergh. Ang wika ay Northern Alta din.^[4]

Mga sanggunian

↑ Northern Alta sa Ethnologue (ika-18 ed., 2015)
↑ Reid, Lawrence A. (1994). "Possible Non-Austronesian Lexical Elements in Philippine Negrito Languages" (sa wikang Ingles). 33 (1): 37–72. hdl:10125/32986. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link)
↑ García Laguía, Alexandro-Xavier (2018). Documentation of Northern Alta: Grammar, Texts and Glossary (Tisis) (sa wikang Ingles). Universitat de Barcelona. hdl:10803/664081.{{cite thesis}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
↑ "Archive copy" (PDF). Inarkibo mula sa orihinal (PDF) noong 2021-11-30. Nakuha noong 2021-11-30.{{cite web}}: CS1 maint: archived copy as title (link) CS1 maint: date auto-translated (link)

Mga karagdagang pagbabasa

Reid, Lawrence A. (1991). "The Alta Languages of the Philippines" (PDF). Sa Harlow, Ray (pat.). VICAL 2, Western Austronesian and Contact Languages. Papers from the Fifth International Conference on Austronesian Linguistics (sa wikang Ingles). Linguistic Society of New Zealand. pp. 265–297.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

Mga panlabas na sanggunian

ELAR Archive na deposito ng Northern Alta, isang wikang Philippine Negrito ni Alexandro Garcia-Laguia

[e18-1] Northern Alta sa Ethnologue (ika-18 ed., 2015)

[Reid1994-2] Reid, Lawrence A. (1994). "Possible Non-Austronesian Lexical Elements in Philippine Negrito Languages" (sa wikang Ingles). 33 (1): 37–72. hdl:10125/32986. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link)

[3] García Laguía, Alexandro-Xavier (2018). Documentation of Northern Alta: Grammar, Texts and Glossary (Tisis) (sa wikang Ingles). Universitat de Barcelona. hdl:10803/664081.{{cite thesis}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

[4] "Archive copy" (PDF). Inarkibo mula sa orihinal (PDF) noong 2021-11-30. Nakuha noong 2021-11-30.{{cite web}}: CS1 maint: archived copy as title (link) CS1 maint: date auto-translated (link)

[1]

[2]

[3]

[4]