Lumang Tagalog

Mula sa Wikipedia, ang malayang ensiklopedya
Tumuturo rito ang Lumang Tagalog "ᜎᜓᜋᜅ᜔ ᜆᜄᜎᜓᜄ᜔", para sa mas nauna pang anyo ng wikang Tagalog pumunta sa Sinaunang Tagalog, na kilala rin bilang abyang.
Klasiko / Matandang Tagalog
Old Tagalog
RehiyonPilipinas
lalo na sa Timog Luzon
Panahon10th century AD (Evolved into Archaic Tagalog c. 16th century)
Baybayin
Kawi
Mga kodigong pangwika
ISO 639-3
Ang mapa na nasasakupan ng Katagalugan

Ang Lumang Tagalog ay ginamit bago ang paggamit ng Filipino noong 1973. Ito ay kinabibilangan ng mga sinaunang anyo ng tagalog gayundin ng mga salitang inimbento ng mga purista na tila hindi na gaanong ginagamit sa kasalukuyang panahon. Ang Lumang Tagalog ay sumasaklaw sa tuldik (accent) sa Wikang Bulakenyo o tinaguriang purong Tagalog sa nasasakupang lenguwahe sa isla ng Luzon

Pagkakahirang ng Tagalog bilang pambansang wika[baguhin | baguhin ang wikitext]

Bagaman ang Cebuano ay sinasalita ng 40% sa bansa sa katimugan nito, ang Tagalog ay hinirang na pambansang wika noong 1939. Ang Tagalog ay tinawag na Pilipino noong 1959, ngunit ito ay itinuturing na Tagalog pa rin. Sa mga dekada 1950 hanggang 1960, may mga hindi matagumpay na demanda na dinala sa mga hukuman upang pigilan ang pagtuturo ng nakasalig sa Tagalog na "Pilipino". Gayunpaman, kahit walang suporta sa mga paaralan sa Kabisayaan, ang pang-kalyeng Tagalog ay madaling natutunan sa pamamagitan ng mga komiks, telebisyon, radyo at mga pelikula. Bilang resulta, ang Tagalog ay kumalat kahit sa mga sentrong panlunsod na nagsasalita ng mga Cebuano kahit pa may pagtutol ang mga lokal na politiko dito. Noong mga 1970, 55.3 ng populasyon ay kahit papaano nakagagamit ng pang-kalyeng Tagalog.

Sinaunang Tagalog[baguhin | baguhin ang wikitext]

Sinaunang Tagalog
Proto Philippine
RehiyonPilipinas
Panahonc. 1000 BCE.(Ninuno ng Wikang Pilipino)
Baybayin
Mga kodigong pangwika
ISO 639-3

Ito ay tinatawagding Proto-Pilipino na buhat mula sa mga Austronesian na nanirahan sa isla ng Luzon mahigit 2000 taon na ang nakalilipas, Ito ay kabilang sa angkan ng mga wikang Malayo-Polynesian. Ito rin ang ninuno ng mga diyalekto o wikain sa buong Pilipinas .

Mga katinig ng Sinaunang Tagalog
Labi Ngipin/
Alveolar
Postalveolar/
Palatal
Belaryo Glottal
Nasal m n ɲ ŋ
Tigil p b t d k ɡ ʔ
Fricative s ʃ h
Tap ɾ
Approximant l j w

Patinig[baguhin | baguhin ang wikitext]

Mga patinig ng Sinaunang Tagalog (ayon kay Blust)
Taas Harap Sentro Likod
Nakasara i /i/ u /u/
Gitna ə /ə/
Nakabuka a /a/

Mga Diptonggo:

  • *-ay
  • *-aw
  • *-uy
  • *-iw
  • *-oy

Mga Halibawa ng Salita[baguhin | baguhin ang wikitext]

  • halibawang salita o termino sa Sinaunang Tagalog / Pilipino
Words in Proto-Philippine IPA / Pronunciation Equivalent in Classical Tagalog Translation in Modern Tagalog
ᜀᜐᜓ *aʃu (Aso) Aso Aso (dog)
ᜊᜎ *ba̯Lãj (Balay) - Bahay (House/Structure/Buildings)
ᜊᜊᜓ *babə̃j o(Babuy) babuy Baboy (Pig)
ᜊᜌᜒ *bãjɜ̯ (Bayi) - Babae (Woman/Girl/lady)
ᜇᜒᜃᜒ *dəkət - dikit(adhesive/stick)
ᜇᜓᜍᜓ / ᜇᜓᜄᜓ *zuRuʔ Dugo Dugo (Blood)
ᜑᜎᜒ *hajək - Halik (Kiss)
ᜃᜌᜂ *kajɐ̃õ (Kayaw) Pangangayaw Pangangaso (to Hunt)
ᜅᜎ *ŋɡajan (Ngalan) - Pangalan (Name)
ᜆᜓᜊᜒ *tubiR Tubig Tubig (Water)
ᜎᜅᜓ *lãɳũj Languy Langoy (to Swim)
ᜆᜏᜓ *ʈãœ̃ (Tawu) Tao Tao (Human)

Klasikong Tagalog[baguhin | baguhin ang wikitext]

Ang sinaunang Tagalog ang anyo ng Tagalog na ginamit noong sinaunang panahon. Kabilang dito ang makikita sa Sulat ng Platong Tanso ng Laguna. Ito ang wika ng Ma-i,Kaharian ng Tondo at Maynilad.

Paraan ng Pagsusulat[baguhin | baguhin ang wikitext]

Ang Lumang Tagalog ay isinusulat sa Baybayin,Isang silabaryong nangaling sa pamilya ng Brahmi. Bukot sa baybayin, gumagamit din ito ng Kawi (isang paraan ng pagsusulat ng mga Malay, Dahil hindi maaring isulat sa baybayn ang mga hiram na saita (tulad ng Malay at Sanskrit).

vowels

a
i
e
u
o

b

b ᜊ᜔
ba
bi
be
ᜊᜒ
bu
bo
ᜊᜓ

k

k ᜃ᜔
ka
ki
ke
ᜃᜒ
ku
ko
ᜃᜓᜓ

d/r

d/r ᜇ᜔
da/ra
di/ri
de/re
ᜇᜒ
du/ru
do/ro
ᜇᜓ

g

g ᜄ᜔
ga
gi
ge
ᜄᜒ
gu
go
ᜄᜓ

h

h ᜑ᜔
ha
hi
he
ᜑᜒ
hu
ho
ᜑᜓ

l

l ᜎ᜔
la
li
le
ᜎᜒ
lu
lo
ᜎᜓ

m

m ᜋ᜔
ma
mi
me
ᜋᜒ
mu
mo
ᜋᜓ

n

n ᜈ᜔
na
ni
ne
ᜈᜒ
nu
no
ᜈᜓ

ng

ng ᜅ᜔
nga
ngi
nge
ᜅᜒ
ngu
ngo
ᜅᜓ

p

p ᜉ᜔
pa
pi
pe
ᜉᜒ
pu
po
ᜉᜓ

s

s ᜐ᜔
sa
si
se
ᜐᜒ
su
so
ᜐᜓ

t

t ᜆ᜔
ta
ti
te
ᜆᜒ
tu
to
ᜆᜓ

w

w ᜏ᜔
wa
wi
we
ᜏᜒ
wu
wo
ᜏᜓ

y

y ᜌ᜔
ya
yi
ye
ᜌᜒ
yu
yo
ᜌᜓ

Ponolohiya[baguhin | baguhin ang wikitext]

Mga Patinig sa Lumang Tagalog
Height Harapan Gitna Back
Pag-sasara i /i/ u /u/
Gitna ə /ə/
Pag-bubuka a /a/
Mga katinig sa Lumang Tagalog
Pang-Labi Pang-Ngipin/
Alveolar
Postalveolar/
Palatal
Velaryo Glotal
Nasal m n ɲ ŋ
Hinto p b t d k ɡ ʔ
Prikatibo s ʃ h
Tap ɾ
Approximant l j w

Halimbawa ng mga Salita ng Matandang Tagalog[baguhin | baguhin ang wikitext]

Salita ng Matandang Tagalog IPA /Bigkas Salin sa Modernong Tagalog
ᜀᜇᜂ *arãɜ (Arao) Araw (Sun / Days)
ᜀᜐᜓᜏᜅ᜔ *aʂũɐ̯n̩ Aswang (Ghoul / Monster)
ᜊᜓᜎᜀᜈ᜔ *bũLɑ̯n (Bulan) Buwan (Moon / Months)
ᜊᜊᜌ᜔ᜎᜈ᜔ *bãɓɜjaɲ̩ Babaylan (Priestess)
ᜊᜌᜒ *bãjɜ̯ (Bayi) Babae (Woman/ Girl/ lady)
ᜊᜎᜌ᜔ *ba̯Lãj (Balay) Bahay (House /Structure/Buildings)
ᜊᜊᜓᜌ᜔ *babə̃j (Babuy) Baboy (Pig)
ᜇᜌᜅ᜔ *dãjãɳ (Dayang) Reyna o Prinsesa
ᜇᜒᜃᜒᜆ᜔ *dəkət Dikit (adhesive/stick)
ᜇᜓᜍᜓ / ᜇᜓᜄᜓ *zuRuʔ Dugo (Blood)
ᜑᜇᜒ *ʜãRi (Hari) Hari (King,Emperor)
ᜑᜎᜒᜃ᜔ *hajək Halik (Kiss)
ᜎᜓᜈᜆᜒᜀᜈ᜔ *jɜnTiãn (luntian) Luntian (Lush)/ Berde (Green)
ᜃᜏᜎ᜔ *kão̯ɐL Kaual Kawal (Knight)
ᜋᜓᜆᜒᜌ *ɱuʈɪa (mutiya) Mutya or Perlas (Pearl)
ᜋᜅ᜔ᜋᜅ᜔ *Mɐnɠ-Mɑŋɠ Mang mang (fool) / bobo (stupid)
ᜉᜈ᜔ᜆᜐ᜔ *pãɳ̩ta̯ʂ Pantas (genius/ wise / gifted)
ᜉᜓᜂᜇ᜔ *pũɜd (Puod) Bayan (Town)
ᜅᜎᜒᜈ᜔ *ŋɡajan (Ngalan) Pangalan (Name)
ᜐᜈ᜔ᜇᜒᜄ᜔ *sɑ̃n̩dĩg) (Sandig) Sundalo (Soldier)
ᜆᜓᜊᜒᜍ᜔ *tubiR Tubig (Water)
ᜆᜍᜅ᜔ᜃᜑᜈ᜔ *taRãŋkaħɐ̃ɳ Tarangkahan (Gate)

Wikang Bulakenyo[baguhin | baguhin ang wikitext]

Malalim na Tagalog Simpleng Tagalog
langin taong walang malasakit
kabtol lipat
misla sahig
bangkukang ipis
banoy agila
mag-kadlo mag-igib
biyuna sintunado
hitad harot
durungawan bintana
atungaw hiyaw/sigaw
marikit ma-ganda
mayumi mahinhin
sapantaha hinala
agsikapin inhinyero
anluwage karpintero
dupang lamang
bayukot gusot-tupi
malakas na-dairi malakas na-ulan
hamagan kulitan
pihado/piradista sigurado/sigurista
lumod lunok
nang-gigitata dugyot
patda dagta
taling nunal
dahak luwa
ma-palot ma-panghi
abyad asikaso
paking taong-nag bibingi bingihan
paya nag-gugulo sa isang tao sa ibang salita ay napag tripan
patsi idikit
kabog ibagsak

Paraan ng Pananalita[baguhin | baguhin ang wikitext]

  • Mga termino at pag sasalita sa Matandang Tagalog
Old Tagalog Translation Translation in Modern Tagalog Translation in Englsh
ᜈᜊᜓᜃ ᜈ ᜊ ‖ Nabuká na ba? nag-bukas na ba? Is it open now for sure?
ᜋ ᜈ ᜎ| ᜇᜃᜒᜆ᜔‖ Labâ ma na lâ, dakit Dalin mo ang pag kakataong ito, sa Dakit (Puno), Take it as a gain already Dakit (tree)
ᜋ ᜈᜒᜌ| ᜋᜀᜈᜄ᜔ᜄ‖ Nínu ma niya mangga Iyan ay napakamalang mangga That confused you for a mango tree
ᜑᜒᜌ| ᜎᜀ| ᜅᜌ᜔ ᜀᜈ᜔ Gakatkat hiya lâ ngay-an iyan ba ay nakararamdam ng hiya? [It] just crossed out of shame alone, is that so?
ᜊᜌ ᜑ ᜇᜃᜒᜆ᜔ ᜈ ᜈᜓ‖ Bayâ ha dakit na, nu? Pakiusap,Lisanin mo na ang Puno ng Dakit. Leave the dakit tree now, will you?
ᜇ ᜃᜎᜄ᜔ ᜊᜒᜈᜄᜆ᜔ ᜑ‖ Da kalág binagat, ha? Pakibabalik mo ang kalag na iyong kinuha? Shame/Bring [back] the soul that you encounter, okay?

Salita ng Hilagang Katagalogan[baguhin | baguhin ang wikitext]

Bulakan at Camanava[baguhin | baguhin ang wikitext]

Ito ay nilikha noong mga dekada 1950 hanggang 1960 ng Surian ng Wikang Pambansa upang maging maugnayin ang mga salitang pang-agham.[1]

Maugnaying Tagalog[baguhin | baguhin ang wikitext]

Mga halimbawa ng salita

Narito ang ilang mga halimbawa pati ang katumbas ng mga ito sa Ingles:

Tagalog Kastila o Ingles ng Tagalog/ Modernong Filipino Ingles
agamahan relihiyon religion
agapayang kabit koneksiyong paralel parallel connection
agapayang salikop sirket na paralel parallel circuit
agbarog arkitekto architect
agham siyensiya science
aghamtao antropolohiya anthropology
aghimuan teknolohiya technology
aghimuin teknikal technical
agimatan ekonomika, ekonomiks economics
agsikapin inhenyero engineering
aligin baribulo variable
alisbahabaybata histerektomiya hysterectomy
alunig resonasya resonance
angaw milyon million
angkan pamilya family
anlowáge karpintero carpenter
awanggan inpidad infinity
awanging tubo tubong bakum vacuum tube
bagwís pakpak wings
bahagimbilang (hatimbilang) praksiyon fraction
balamban membrano membrane
balidasig akselerasyong negatibo negative acceleration
balikhaan regenerasyon regeneration
balintatáw balintatáw pupil
balisultag imbolusyon involution
balisuplingan reproduksiyon reproduction
bandos kometa, kometin comet
banoy agila eagle
balnian magnetika magnetics
basisig lakas na sentripugalo centrifugal force
bathalaan teolohiya theology
batidwad telegrama telegram
batlág kotse car
batnayan pilosopiya philosophy
batubalanì (bato-balani) magnet (batong magnesyo) magnet
bilnuran aritmetiko arithmetic
binhay kágaw germ
buhagsigwasan niyumatika pneumatics
buntabay satelayt, kampon satellite
buntala (bungang-tala) planeta planets
buumbilang intedyer integer
butang materya matter
buturan nukleonika nucleonics
dagibalniing liboy kulot na elektromagnetiko electromagnetic waves
dagikapnayan elektrokemistri electrochemistry
dagilap radyoaktibidad radioactivity
dagindas elektroda electrode
dagisik elektrono electron
dagisikan elektronika electronics
dagitab koryente, elektrisidad electricity
dagsa momento momentum
dagsin (balani) grabidad gravity
dagap kabuoan sum
dakbatlag trak truck
daklunsod metropolis metropolis
daksipat teleskopyo telescope
daktinig pang-ulong hatinig earphone, headphone, loudspeaker
dalas prekwensiya frequency
dalúb-áral iskolar scholar
dalubbanwahan agham pampolitika political science
dalubbatasan batas na agham science of law
dalubhalmanan botanya botany
dalubhasa eksperto expert
dalúbhasaán kolehiyo, instituto college, institute
dalubhayupan zoolohiya zoology
dalubibunan ornitolohiya ornithology
dalub-isipan sikolohiya psychology
dalublahian etnonolohiya ethnology
dalubsakahan agrikultura agriculture
dalubsakit-babae hinekolohiya gynecology
dalubtalaan astronomya astronomy
dalub-ulnungan sosyolohiya sociology
dalubtauhan antropolohiya anthropology
dalubulnungan sosyolohiya sociology
dalubwikaan linggwistika linguistics
dalwikaang bilinggwal bilingual
damikay polinomyal polynomial
dantaón siglo century
dantay impulsa impulse
danumsigwasan hidraulika hydraulics
dasig akselerasyon acceleration
dawit industansiya inductance
dihaying walang organikong kimika inorganic chemistry
disaluyan di-konduktor nonconductor
duhakay binomyal binomial
duhandas diyoda diode
dumagat halkon, palkon falcon
duyog elipsa ellipse
gilis hipotenusa hypotenuse
gitisig lakas na sentripetal centripetal force
habyog torka torque
hagibis belodidad velocity
hagway proporsiyon proportion
hambinging bigat espesipikong bigat specific weight
hangganan hangganan limit (mathematics)
hatimbutod mitosiso mitosis
hatinig telepono telephone
hatintaon semestre semester
haying organikong kimika organic chemistry
haykapnayan biyokimika biochemistry
hayliknayan biyopisika biophysics
haynayanon biyolohista biologist
haynayan
(buhay-hanayan)
biyolohiya biology (buhay-hanayan)
himatay apopleksya apoplexy
hinuha haypotesis hypothesis
humihigop basyo vacuum
hunain teorem theorem
ibutod nukleolus nucleolus
initan kumpas beat
initsigan termodinamika thermodynamics
inunan plasenta placenta
isakay monomial monomial
ishay bakterya bacteria
isigan dinamika dynamics
kaalkahan alkalinidad alkalinity
kaasdan akididad acidity
kabatas tagapagpatupad ng batas law enforcer
kabisa Andar function (mathematics)
kabtol lipat switch
kabuuran nukleo, nukleyus nucleus
kalawakang araw, sangkaarawan sistemang solar solar system
kapnayan
(sangkap-hanayan)
kimika chemistry
kapbisa metabolismo metabolism
kapnayang kayarian strukturang kimikal chemical structure
kapnayanon kimiko chemist
kapsira katabolismo catabolism
kapyari anabolismo anabolism
kasagwilan resistibidad resistivity
katiktik detektiba detective
kuntadurya akwant accounting
lahatan pangkalahatang kimika general chemistry
laksa libo thousand
laktod maikling paligid short circuit
lapya plano plane
larang ekwilibryo equilibrium
laumin integral integral
liboy dayulon wave
libuyhaba habang dayulon wavelength
liknayan
(likas-hanayan)
pisika physics
lulan kapasitansiya capacitance
lulos hakbangan bypass
lunduyang-saliksik sentrong pananaliksik research center
makabuntala asteroyd asteriod
malabuntala planetoyd planetoid
malasaluyan semikonduktor semiconductor
mikhay mikroba microbe
mikhaynayan mikrobiyolohiya microbiology
miksipat mikroskopyo microscope
miksipatin mikroskopiko microscopic
miktataghay mikroorganismo microorganism
miktinig mikropono microphone
mulapik
(mulaang-butil)
atomo atom
mulatik
(tipik)
molekula, molekyul molecule
mulhagi elemento (matematika) element (math)
mulhay protosowa protozoan
mulpikan atomikong pisika atomic physics, atomics
mulsakitin patogeniko pathogenic
nagugulugudan bertebrado vertebrate
pag-inog ebolusyon (siklo ng buhay) evolution (life cycle)
pagniniig interaksyon interaction
palaasalan etnika ethnics
palabaybayan ortograpya orthography
paladutaan heolohiya geology
palasantingan aestetika aesthetics
palasihayan kitolohiya cytology
palasigmuan mekanismo mechanism
palatangkasan teoriyang nakatakda theory of sets
set algebra
palatumbasan teoriyang ekwasyon theory of equations
palapusuan kardiolohiya cardiology
palaulatan estadistika statistics
pamilang numeral numeral
panakda numerator numerator
panakwil resistor resistor
panandaan alhebra algebra
panawit induktor inductor
panghadlang insuleytor, insulador insulator
pangibayo amplipayer amplifier
panlulan kapasitor, kapasidor capacitor
panulatan sulat writing
pantablay pangkarga charger
panuos kompyuter computer
pariugat (parisukat-ugat) ugat ng kwadrado (ugat-kwadrado) square root
rabaw balat (ibabaw) surface
sabansain nasyunalista nationalize
sakwil resistansiya resistance
saliding saloy alternatibang kasalukuyan alternating current
saligwil transistor transistor
salikop sirkwit circuit
salinlahi henerasyon generation
salipawpaw eroplano airplane
saloy kasalukuyan current
salumpuwit upuan (silya) chair
saluyan konduktor conductor
sanlibutan galaksiya galaxy
sansinukob uniberso universe
sanyo baribulo variable
sayad ilalam ground
sigwasan mekanika mechanics
sihay selula cell
siksin matatag solid
sipnayan
(isip-hanayan)
matematika mathematics
sugaan optika optics
suglamuman potosintesiso photosynthesis
sukatan
(sukating kapnayan)
kwantitatibang kimika quantitative chemistry
sukgisan heometriya geometry
sulatroniko email email
sunurang kabit seryang koneksiyon series connection
tablay elektrikong singil electric charge
tadlong perpendikular perpendicular
tagil, tagilo piramide, piramid pyramid
talukay trinomyal trinomial
talundas triyoda triode
tatsihaan trigonometriya trigonometry
tayahan kalkulo calculus
tigal intertya intertia
tigilan istatika statics
tikop kirkumperensiya circumference
timbulog isperikal spherical
tingirin diperensiyal differential
tugoy oskilasyon oscillation
tugoysipat oskilaskopa oscilloscope
tumbasan ekwasyon equation
tunugan akustika acoustics
tuwirang saloy idirektang kasalukuyan direct current
ulyabid, ulay bulate worm
urian
(uriing kapnayan)
kwalitatibang kimika qualitative chemistry
wilik mamalya mammals

Modernong Tagalog (Filipino)[baguhin | baguhin ang wikitext]

Noong 1973, ang Pilipino ay pinalitan ng "Filipino" upang ang pambansang wika ay kumatawan sa lahat ng mga Pilipino at hindi lamang ng mga nagsasalita ng Tagalog na walang tunog na "f". Ang pagpapangalang ito ay naghudyat rin ng bagong saloobin sa pagbuo ng pambansang wika. Ito ay wala na sa kamay ng mga "purista". Ang mga salita at tunog mula sa ibang wika ay maaari nang gamitin kabilang ang Ingles at Kastila.[1] Sa mga praktikal na termino, ang Filipino ang pormal na pangalan ng Tagalog o ka-magkasingkahulugan nito.

Salita ng Malalim na Tagalog[baguhin | baguhin ang wikitext]

Nasasakupang Tagalog[baguhin | baguhin ang wikitext]

Hilangang Katagalogan (Northern Tagalog)

(Salitang Malalim na Tagalog at nahaluuan ng "Ilokano, Rehiyon ng Ilocos", at (Kapampangan).


Gitnang Katagalogan (Central Tagalog)

(Salitang Mababaw na Tagalog (Filipino), na mayroong halong Taglish).


Timog Katagalogan (Southern Tagalog)

(Salitang mayroong ka-luma, Malalalim at Puntong Tagalog, sinamahan nang wikang "Batangenyo", "Calamba|Calambeño" at "Caviteño").


Timog Katagalogan (Southern Tagalog)

(Salita na mayroong Punto-ng Tagalog, mga wikang Palawenyo, Mangyan (Mindoro), Marinduqueño, Romblomanin at Batangenyo").


Tagalog-Bikol (Southeastern Tagalog)

(Salitang mayroong Tagalog na Nasasakupan nang Wikang Bikolano).

Salita ng Timog katagalogan[baguhin | baguhin ang wikitext]

Malalim na Tagalog Simpleng Tagalog Puntong Tagalog
kakaunin/kinaon kukuhain/sinundo Batangas-Laguna-Quezon
hunta/huntahan kuwento/ka-balitaan Batangas
sisibat/yaya-on lilisan/aalis Laguna
nag-yapak nag-paa
nag-yakag nag-ya-ya Batangas-Laguna
ipod/isdog isod Laguna-Kalakhang Maynila
na-tukyan nalaman Cavite
guyam langgam Batangas-Laguna-Quezon
tilas higad Laguna
kundag/lundag talon Laguna
baak hati/putol Batangas
dagasa bulusok pababa
bang bang kanal Quezon
balitik kahoy Cavite
magkanaw magtimpla
bulaan sinungaling
tarangkahan geyt (gate) Batangas
are/ari/ire/iri ito Batangas-Laguna-Quezon-Marinduque
dine/rine dito/rito
ganire ganito
ma-tambok ma-taba Batangas-Cavite-Laguna-Mindoro
tayog taas Bulacan-Cavite-Laguna-Mindoro
panaog bumaba Batangas-Quezon
paadyo paakyat
panhik tumaas Quezon
higit sobra Kalakhang Maynila
barino inis/banas Batangas-Quezon
hambog yabang Batangas-Cavite-Laguna-Quezon-Mindoro
nabibighani naa-akit Kalakhang Maynila
matabil madaldal Laguna-Kalakhang Maynila
upasala pang-alipusta Kalakhang Maynila
masimod matakaw
gahaman/ganid sakim Batangas-Laguna
pihado/piradista sigurado/sigurista Bulacan-Nueva Ecija
iniibig minamahal Kalakhang Maynila
kirihan kiri/ma-kati
lantod/limbang/hitad/harot landi Batangas-Bulacan-Laguna-Mindoro
hamagan kulitan Bulacan-Quezon
balahura-balasubas burara Batangas-Cavite-Laguna
nang-gigitata nadumihan Bulacan-Laguna-Kalakhang Maynila
taling nunal Bulacan-Kalakhang Maynila
na-utas namatay Batangas
hinirang pinili Kalakhang Maynila
bulahaw istorbo Batangas-Laguna
ang-gara ang-yaman Batangas-Cavite-Laguna
ka-sura/ka-yamot nakaka-inis/nakaka-asar Batangas
ma-liksi ma-bilis Bulacan-Kalakhang Maynila
paumanhin pasensya Laguna-Kalakhang Maynila
malayo-hane malayo-ano Laguna-Quezon
nakatenga nakabalandra Laguna
hambalos hampas/bugbog Quezon
tilapon tapon Laguna
latiti maputik Batangas
mag-dukal mag-hukay
banayad mahi-nahon
na-tapid na-tapilok Laguna-Kalakahang Maynila
ma-tubal ma-dumi Batangas
kagkag kamot
liyo hilo
kagaw agiw Laguna-Kalakhang Maynila
tuklong maliit na kapilya Batangas
lulumbo putakte
libtok paltos
bangas galos
lungad nasusuka
dangil sagi-nasagi Laguna
pamipi/pamatpat pamalo
na-gitla na-gulat Batangas-Quezon
manungot simangot Quezon
kapungot kasama/katoto Batangas
kayat likido
nayayano sumosobra Quezon-Marinduque
nakaka-unga nakakaumay/nakakasawa Batangas
ulaga tanga/ulol
bano ignorante/mangmang
lagibas hindi sariwa Laguna
tabingi tagilid
singaw laso
samlang marumi
atsay katulong Batangas-Laguna-Quezon-Mindoro
sentipid alupihan Bulacan-Kalakhag Maynila-Laguna
nang-gagalaiti nagagalit Batangas-Laguna
milya layo Rehiyon ng 3 at 4
hatinig telepono Bulacan-Laguna-Batangas
parine/parini halika dito/rito Batangas-Quezon-Marinduque
ngani talaga Marinduque
mandin oo naman
alalaumbaga samakatuwid/kaya Bulacan
na-inin na-luto (ang kanin)
kilik magbuhat sa bewang
pangko magbuhat sa dibdib gamit ang dawalang braso
magigi/makupad mabagal
ika/eka daw/raw
haragan lapastangan Kalakhang Maynila
maralita mahirap
mariwasa mayaman
awon opo
asikot/ansikot pasikot-sikot
tungag/tungal tanga/ulol
karibok kagulo Batangas
karihan kainan
alipara salamin
sumbi suntok
baling magliko sa kanan/kaliwa
alpas laya Laguna

Mga halimbawa ng panitikang gumamit ng Lumang Tagalog[baguhin | baguhin ang wikitext]

Mga sanggunian[baguhin | baguhin ang wikitext]