Navotas

Mula sa Wikipedia, ang malayang ensiklopedya
Jump to navigation Jump to search
Navotas

ᜈᜊ̥ᜆᜐ̟

Lungsod ng Navotas
Mataas na urbanisadong lungsod
Navotas aerial view 2010-09-17.jpg
Mapa ng Kalakhang Maynila na ipinakikita ang lokasyon ng Lungsod ng Navotas.
Mapa ng Kalakhang Maynila na ipinakikita ang lokasyon ng Lungsod ng Navotas.
Navotas is located in Pilipinas
Navotas
Navotas
Lokasyon sa Pilipinas
Mga koordinado: 14°40′00″N 120°56′30″E / 14.6667°N 120.9417°E / 14.6667; 120.9417Mga koordinado: 14°40′00″N 120°56′30″E / 14.6667°N 120.9417°E / 14.6667; 120.9417
Bansa Pilipinas
RehiyonPambansang Punong Rehiyon (NCR)
DistritoNag-iisang Distrito ng Navotas
Mga barangay18 (alamin)
Pagkatatag20 Disyembre 1827
Ganap na LungsodHunyo 24, 2007
Pamahalaan
 • Punong LungsodRichard Gomez
 • Pangalawang Punong LungsodTobias Reynald M. Tiangco
 • Manghalalal145,806 botante (2019)
Lawak
 [1]
 • Kabuuan10.77 km2 (4.16 milya kuwadrado)
Populasyon
 (Senso ng 2020)
 • Kabuuan247,543
 • Kapal23,000/km2 (60,000/milya kuwadrado)
 • Kabahayan
56,260
Ekonomiya
 • Kaurian ng kitaika-1 klase ng kita ng lungsod
 • Antas ng kahirapan3.40% (2018)[2]
 • Kita₱1,481,883,698.00 (2020)
 • Aset₱4,584,651,900.00 (2020)
 • Pananagutan₱1,121,255,035.00 (2020)
 • Paggasta₱1,394,198,555.00 (2020)
Sona ng orasUTC+8 (PST)
Kodigong Pangsulat
1409, 1411–1413, 1485, 1489–1490
PSGC
137503000
Kodigong pantawag2
Uri ng klimaTropikal na monsoon na klima
Mga wikawikang Tagalog
Websaytnavotas.gov.ph

Ang Navotas, opisyal na Lungsod ng Navotas o Navotas City sa payak na katawagan, ay isang unang klaseng lungsod sa Kalakhang Maynila, Pilipinas. Ayon sa senso ng 2020, ito ay may populasyon na 247,543 sa may 56,260 na kabahayan.

Isang mahalagang komunidad ng palaisdaan ang Navotas. Nakasentro sa pagpapalaki ng isda ang karamihan sa mga kabuhayan ng mga residente dito. Nanghuhuli din ng mga isda ang ilan sa Look ng Maynila. Kilala ito sa kaniyang mga patis at bagoong at tinuturing na "Kapital sa Pangingisda ng Pilipinas." Nasa Navotas ang pinakamalaki at pinakamakabagong puwerto sa pangingisda sa Pilipinas, gayon din sa buong Timog-silangang Asya at pangatlong pinakamalaki sa Asya.

Bagamat itinatag ito noong Disyembre 20, 1827, ipinagdiriwang ng Navotas ang pagkakatatag nito tuwing Enero 16. Naging isang mataas na urbanisadong lungsod (highly urbanized city) ang Navotas noong Hunyo 24, 2007.[3]

Kabilang ang Navotas sa impormal na sub-rehiyon ng Kalakhang Maynila na CAMANAVA. Maliban sa Navotas, kabilang dito ang mga lungsod ng Caloocan, Malabon, at Valenzuela. Inaakalang laging binabaha ang lugar na ito ngunit sa katotohanan dahil ito sa pagkati ng dagat, at ilan lamang mga barangay ang apektado hinggil sa mga proyekto na inumpisahan ng parehong lokal at pambansang pamahalaan. Polusyon at labis na populasyon ang ilan lamang sa mga suliranin na sinusubukang lutasin ng pamahalaan.

Kasaysayan[baguhin | baguhin ang batayan]

Nagsimula ang panawagan para sa paghihiwalay ng Navotas sa Tambobong (Malabon ngayon) na dating kinabilangan nito noong Disyembre 20, 1827. Noong Pebrero 16, 1859, sinama sa Navotas ang mga baryo ng San Jose at Bangculasi na dating nasa Malabon. Noong 1859 naging isang nagsasariling bayan ang Navotas. Sumama sa pamahalaang rebolusyonaryo ni Heneral Emilio Aguinaldo ang Navotas noong Agosto 6, 1898.

Isinama ang Navotas sa bagong-tatag na lalawigan ng Rizal ang Navotas noong Hunyo 11, 1901, alinsunod sa Batas Blg. 137. Sinanib muli ang Navotas sa Malabon noong 1904. Inihalal na presidente munisipal si Bernardo Dagala, isang katutubo ng Navotas. Sa pagpapatupad ng Batas Blg. 1442, muli naging isang nagsasariling bayan ang Navotas noong Enero 16, 1906. Naging lungsod ito noong Hunyo 24, 2006 sa bisa ng isang plebisito na nagpatibay ng Batas Republika Blg. 9387[4]

Ipinagdiwang ng lungsod ang sentenaryo nito noong Enero 16, 2006.

Heograpiya[baguhin | baguhin ang batayan]

Topograpiya[baguhin | baguhin ang batayan]

Isang baybaying lungsod ang Navotas na nasa hilagang-kanlurang bahagi ng Kalakhang Maynila. Sinasakop ng lungsod ang isang makipot na pahabang lupain na may humigit-kumulang 4.5 kilometro na kalipunang baybaying-dagat. Sa hilaga, kahati ng Navotas ang bayan ng Obando, Bulacan sa iisang hangganan, sa kahabaan ng Sapang Sukol na humihiwalay nito sa Isla Pulo. Tumatahak naman sa kahabaan ng silangang hangganan ang Ilog Binuangan, Ilog Daang Cawayan, Ilog Dampalit, Ilog Batasan, Ilog Navotas, Bambang ng Bangculasi, Bambang ng Malabon, at ang Estero de Maypajo.

Hinahangganan ito ng Obando, Bulacan sa kahabaan ng Sapang Sukol sa hilaga; ng Lungsod ng Maynila sa timog; ng Malabon at Caloocan sa kahabaan ng Ilog Daang Binuangan, Bambang ng Bangculasi, Bambang ng Malabon, at Estero de Maypajo sa silangan; at Look ng Maynila sa kanluran.

Klima[baguhin | baguhin ang batayan]

Malak ng kapanahunan sa Navotas
Buwan Ene Peb Mar Abr May Hun Hul Ago Set Okt Nob Dis Taunan
Balasaking taas °S (°P) 29
(84) 		30
(86) 		32
(90) 		34
(93) 		33
(91) 		31
(88) 		30
(86) 		29
(84) 		29
(84) 		30
(86) 		30
(86) 		29
(84) 		30.5
(86.8)
Balasaking baba °S (°P) 20
(68) 		20
(68) 		21
(70) 		23
(73) 		24
(75) 		25
(77) 		24
(75) 		24
(75) 		24
(75) 		23
(73) 		22
(72) 		21
(70) 		22.6
(72.6)
Balasaking kadanligan mm (dali) 7
(0.28) 		7
(0.28) 		9
(0.35) 		21
(0.83) 		101
(3.98) 		152
(5.98) 		188
(7.4) 		170
(6.69) 		159
(6.26) 		115
(4.53) 		47
(1.85) 		29
(1.14) 		1,005
(39.57)
Araw ng balasaking pag-ulan 3.3 3.5 11.1 8.1 18.9 23.5 26.4 25.5 24.5 19.6 10.4 6.4 181.2
Sanggunian: Meteoblue [5]

Mga barangay[baguhin | baguhin ang batayan]

Mapang politikal ng Navotas.

Ang Navotas ay hinati sa 18 barangay. Itong mga barangay ay pinagsama-sama sa 2 distrito. Ibinukod bilang urbano ang lahat ng mga barangay magmula noong Marso 31, 2020.[6]

Mga barangay ng Navotas
Pangasiwaan Populasyon Samu't-sari
Pangalan[7][6] Distrito Punong Barangay[8] 2015[9] 2010[10] Change Kodigong postal PSGC Code[6] Retrato
Bagumbayan North Una Normita S. Santiago 2,579 2,652 &-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-3247360−2.75% 137503002
Bagumbayan South Una Gregorio C. Dela Cruz 5,051 4,524 &0000000000000011648983+11.65% 137503003 JfBagumbayanSouthHallRiverArchfvf 21.JPG
Bangkulasi (Bangculasi)[a] Una Virginia S. Gatbunton 7,954 8,263 &-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-4260438−3.74% 137503004 JfBangkulasiNavotasfvf 06.JPG
Daanghari Ikalawa Rolando B. Trinidad 16,894 19,179 &-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-2-2085927−11.91% 137503005 JfNavotasHallDaanghariMetroManilafvf 10.JPG
Navotas East Una Danilo O. Dela Cruz 2,214 2,241 &-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-2795180−1.20% 137503006 JfNavotasEastHallRoadsMetroManilafvf 08.JPG
Navotas West Una Carlito R. Kangken 6,108 8,698 &-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-30223039−29.78% 137503007 JfNavotasWestCityfvf 05.JPG
NBBS Dagat-dagatan (Northbay Boulevard South) Una 137503015
NBBS Kaunlaran (Northbay Boulevard South)[b] Una Elvis A. Ayuda 70,934 68,375 &0000000000000003742595+3.74% 137503009 JfNorthbayBoulevardSouthHallRoadsfvf 34.JPG
NBBS Proper (Northbay Boulevard South) Una 137503016
Northbay Boulevard North Una Melvin F. Manalo 14,134 16,201 &-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-2-3241528−12.76% 137503008 JfHallBarangayofNorthbayBoulevardNorthfvf 02.JPG
San Jose (Poblacion) Ikalawa Amos Rey C. Hechanova 25,581 28,153 &-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-10864206−9.14% 1485 137503010 NavotasCityjf0230 31.JPG
San Rafael Village Una George U. So 3,595 3,530 &0000000000000001841359+1.84% 137503011 JfSanRafaelParochialSchoolBalutTondoRoadsfvf 06.JPG
San Roque Ikalawa Bernildo P. Ocampo 19,641 17,916 &0000000000000009628265+9.63% 137503012 JfSanRoqueNavotasManilafvf 43.JPG
Sipac-Almacen Una Antonio Brainardo P. Linang 8,635 11,541 &-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-1-3-6820206−25.18% 137503001 JfNavotasCityHallAlmacenSanJoseMetroManilafvf 04.JPG
Tangos North Ikalawa 1489 137503017
Tangos South[c] Ikalawa Armando C. Roque 36,926 32,941 &0000000000000012097386+12.10% 1489 137503013
Tanza 1[d] Ikalawa Carlito M. De Guzman 29,217 24,917 &0000000000000017257294+17.26% 1490 137503014 JfTanza, NavotasHallfvf 03.JPG
Tanza 2 Ikalawa 137503018
Lungsod ng Navotas 249,463 249,131 &0000000000000000133263+0.13%
Sanggunian: Philippine Statistics Authority - Philippine Standard Geographic Code - City of Navotas - Barangays

Mga dating barangay[baguhin | baguhin ang batayan]

Hanggang sa taong 2018 may 14 na mga barangay ang Navotas.

Northbay Boulevard South

Sang-ayon sa Batas Republika Blg. 10933,[11] na inaproba ni Pangulong Rodrigo Duterte noong Agosto 23, 2017 at pinagtibay sa isang plebisito noong Enero 5, 2018, hinati ang Northbay Boulevard South sa mga Barangay NBBS Kaunlaran, NBBS Dagat-dagatan, at NBBS Proper.[12][13]

Tangos

Sang-ayon sa Batas Republika Blg. 10934,[14] na inaproba ni Pangulong Rodrigo Duterte noong Agosto 23, 2017 at pinagtibay sa isang plebisito noong Enero 5, 2018, hinati ang Tangos sa mga Barangay Tangos North at Tangos South.[12][13]

Tanza

Sinakop ng Barangay Tanza ang pinakahilagang bahagi ng lungsod, kabilang na ang Isla Pulo na nakahiwalay sa mismong lungsod, at pinaligiran ng mga Barangay Binuangan at Salambao sa Obando, Bulacan sa hilaga, Look ng Maynila at Barangay San Roque sa kanluran, Barangay Hulong Duhat at Dampalit, Malabon sa silangan, at Barangay Tangos sa timog.

Sang-ayon sa Batas Republika Blg. 10935,[15] na inaproba ni Pangulong Rodrigo Duterte noong Agosto 23, 2017 at pinagtibay sa isang plebisito noong Enero 5, 2018, hinati ang Tanza sa mga Barangay Tanza 1 at Tanza 2.[12][13]

Demograpiko[baguhin | baguhin ang batayan]

Senso ng populasyon ng
Navotas
TaonPop.±% p.a.
1903 11,688—    
1918 13,454+0.94%
1939 20,861+2.11%
1948 28,889+3.68%
1960 49,262+4.55%
1970 83,245+5.38%
1975 97,098+3.14%
1980 126,146+5.37%
1990 187,479+4.04%
1995 229,039+3.82%
2000 230,403+0.13%
2007 245,344+0.87%
2010 249,131+0.56%
2015 249,463+0.03%
2020 247,543−0.15%
Sanggunian: PSA[9][10][16][17]


Pamahalaan[baguhin | baguhin ang batayan]

Alkalde ng lungsod: Tobias Tiangco

Bise-Mayor: Clint Geronimo

Mga Konsehal:

Unang Distrito:

  1. Domingo L. Elape
  2. Richard S. San Juan
  3. Alfredo R. Vicencio
  4. Edgardo D. Manio
  5. Reynaldo A. Monroy
  6. Bernardo C. Nazal

Ikalawang Distrito:

  1. Ma. Lourdes S. Del Rosario-Tumangan
  2. Dan I. Ang
  3. Ronaldo D. Naval
  4. Arnel S. Lupisan
  5. Neil Cruz
  6. Carlito DR De Guzman, Jr.

Ex-officio Councilors:

  1. Lance Santiago (SK Federation President)
  2. George U. So (ABC President)

Kinatawan ng distrito: John Reynald M. Tiangco

Tala ng mga Alkalde: 1934 hanggang sa kasalukuyan[baguhin | baguhin ang batayan]

Tala ng mga alkalde ng Navotas
# Pangalan Umpisa Tapos
1 Benjamin A. Alonzo
1934
1937
2 Felix R. Monroy
1937
1944
3 Nemesio L. Angeles
Marso 1944
Setyembre 1944
4 Felix R. Monroy
1944
1946
5 Tomas R. Gomez
1946
1947
6 Pacifico G. Javier, Sr.
1948
1951
7 Roberto R. Monroy
1952
1963
8 Felipe C. Del Rosario Sr.
1964
1980
9 Victor B. Javier
1980
1986
10 Felipe C. Del Rosario Jr.
1986
1998
11 Cipriano Bautista
Hulyo 1, 1998
Mayo 11, 2000
12 Tobias Reynald M. Tiangco
Mayo 12, 2000
Hunyo 24, 2007
Lungsod ng Navotas
12* Tobias Reynald M. Tiangco
Hulyo 24, 2007
Hunyo 30, 2010
13 John Rey Tiangco
Hulyo 1, 2010
Hunyo 30, 2019
14 Tobias Reynald M. Tiangco
Hulyo 1, 2019
Kasalukuyan

Mga sanggunian[baguhin | baguhin ang batayan]

  1. ↑ "Province: NCR, THIRD DISTRICT (Not a Province)". PSGC Interactive. Quezon City, Philippines: Philippine Statistics Authority. Kinuha noong 12 Nobyembre 2016.
  2. ↑ https://psa.gov.ph/sites/default/files/Table%202a.%20Updated%20Annual%20Per%20Capita%20Poverty%20Threshold%2C%20Poverty%20Incidence%20and%20Magnitude%20of%20Poor%20Population%20with%20Measures%20of%20Precision%2C%20%20by%20Region%2C%20Province%20and%20HUC_2018.xlsx; petsa ng paglalathala: 4 Hunyo 2020; tagapaglathala: Pangasiwaan ng Estadistika ng Pilipinas.
  3. ↑ "Navotas becomes Metro Manila's newest city". Kinuha noong 24 Hunyo 2007.
  4. ↑ "Republic Act 9387" (PDF). Tinago mula orihinal (PDF) hanggang 2016-03-03. Kinuha noong 2012-11-09.
  5. ↑ "Navotas: Average Temperatures and Rainfall". Meteoblue. Kinuha noong 13 Mayo 2020.
  6. ↑ 6.0 6.1 6.2 "Philippine Statistics Authority - Philippine Standard Geographic Code - Barangays in the CITY OF NAVOTAS". Pangasiwaan ng Estadistika ng Pilipinas. Kinuha noong 22 Mayo 2020.
  7. ↑ "Our Barangays". Opisyal na websayt ng Lungsod ng Navotas. Kinuha noong 22 Mayo 2020.
  8. ↑ "Archive copy". Tinago mula orihinal hanggang 2020-07-26. Kinuha noong 2020-05-31.{{cite web}}: CS1 maint: archived copy as title (link)
  9. ↑ 9.0 9.1 Census of Population (2015). "National Capital Region (NCR)". Total Population by Province, City, Municipality and Barangay. PSA. Kinuha noong 20 Hunyo 2016.
  10. ↑ 10.0 10.1 Census of Population and Housing (2010). "National Capital Region (NCR)". Total Population by Province, City, Municipality and Barangay. NSO. Kinuha noong 29 Hunyo 2016.
  11. ↑ "REPUBLIC ACT NO. 10933, August 23, 2017 - AN ACT DIVIDING BARANGAY NORTH BAY BOULEVARD SOUTH (NBBS) IN THE CITY OF NAVOTAS INTO THREE (3) DISTINCT AND INDEPENDENT BARANGAYS TO BE KNOWN AS BARANGAY NBBS PROPER, BARANGAY NBBS KAUNLARAN AND BARANGAY NBBS DAGAT-DAGATAN : REPUBLIC ACTS". Chan Robles Virtual Law Library. Kinuha noong 22 Mayo 2020.
  12. ↑ 12.0 12.1 12.2 Bueza, Michael (28 Disyembre 2017). "Barangay plebiscites in Navotas, Occ. Mindoro town on January 5". Rappler. Kinuha noong 17 Marso 2020.
  13. ↑ 13.0 13.1 13.2 Villamente, Jing (8 Enero 2018). "Navotas voters OK creation of 4 villages". The Manila Times. Kinuha noong 17 Marso 2020.
  14. ↑ "REPUBLIC ACT NO. 10934, August 23, 2017 - AN ACT DIVIDING BARANGAY TANGOS IN THE CITY OF NAVOTAS INTO TWO (2) DISTINCT AND INDEPENDENT BARANGAYS TO BE KNOWN AS BARANGAYS TANGOS NORTH AND TANGOS SOUTH : REPUBLIC ACTS". Chan Robles Virtual Law Library. Kinuha noong 22 Mayo 2020.
  15. ↑ "REPUBLIC ACT NO. 10935, August 23, 2017 - AN ACT DIVIDING BARANGAY TANZA IN THE CITY OF NAVOTAS INTO TWO (2) DISTINCT AND INDEPENDENT BARANGAYS TO BE KNOWN AS BARANGAY TANZA 1 AND BARANGAY TANZA 2 : REPUBLIC ACTS". Chan Robles Virtual Law Library. Kinuha noong 17 Marso 2020.
  16. ↑ Censuses of Population (1903–2007). "National Capital Region (NCR)". Table 1. Population Enumerated in Various Censuses by Province/Highly Urbanized City: 1903 to 2007. NSO.{{cite encyclopedia}}: CS1 maint: url-status (link)
  17. ↑ "Province of Metro Manila, 3rd (Not a Province)". Municipality Population Data. Local Water Utilities Administration Research Division. Kinuha noong Disyembre 17, 2016.

Mga Kawing Panlabas[baguhin | baguhin ang batayan]



Maling banggit (May <ref> tag na ang grupong "lower-alpha", pero walang nakitang <references group="lower-alpha"/> tag para rito); $2

Kinuha sa "https://tl.wikipedia.org/w/index.php?title=Navotas&oldid=1907607"