Mga wika sa Pilipinas: Pagkakaiba sa mga binago

Mula sa Wikipedia, ang malayang ensiklopedya
Browse history interactively
← Nakaraang pagkakaibaSusunod na pagkakaiba →
Content deleted Content added
VisualWikitext
Ivan P. Clarin (usapan | ambag)
22,889 edits
No edit summary
Ivan P. Clarin (usapan | ambag)
22,889 edits
No edit summary
Linya 6: Linya 6:
Sa mga [[katutubong wika]] sa kapuluang [[Pilipinas]], ang mga sumusunod ang pinakamalaki at malimit gamitin bilang pangunahing wika sa kaniya-kaniyang rehiyon sa bansa:
Sa mga [[katutubong wika]] sa kapuluang [[Pilipinas]], ang mga sumusunod ang pinakamalaki at malimit gamitin bilang pangunahing wika sa kaniya-kaniyang rehiyon sa bansa:


*'''[[Wikang Tagalog|Tagalog]]''': Wikang batayan ng [[Wikang Filipino|Filipino]]. Pangunahing wika ng mga naninirahan sa katimugang bahagi ng [[Luzon]]. Sinasalita ng 24% ng kabuuang bilang ng mga Pilipino sa buong kapuluan. Taal na gamit sa mga lalawigan ng [[Cavite]], [[Laguna]], [[Bataan]], [[Batangas]], [[Rizal]], [[Quezon]] (kilala rin sa tawag na [[CALABARZON]]). Ginagamit rin ito sa mga lalawigan ng [[Mindoro]], [[Marinduque]], [[Romblon]], at [[Palawan]] (kilala rin sa tawag na [[MIMAROPA]]). Ito rin ang pangunahing wika ng [[Pambansang Punong Rehiyon]] na siyang kabisera ng bansa.
*'''''[[Wikang Tagalog|Tagalog]]''''': Wikang batayan ng [[Wikang Filipino|Filipino]]. Pangunahing wika ng mga naninirahan sa katimugang bahagi ng [[Luzon]]. Sinasalita ng 24% ng kabuuang bilang ng mga Pilipino sa buong kapuluan. Taal na gamit sa mga lalawigan ng [[Cavite]], [[Laguna]], [[Bataan]], [[Batangas]], [[Rizal]], [[Quezon]] (kilala rin sa tawag na [[CALABARZON]]). Ginagamit rin ito sa mga lalawigan ng [[Mindoro]], [[Marinduque]], [[Romblon]], at [[Palawan]] (kilala rin sa tawag na [[MIMAROPA]]). Ito rin ang pangunahing wika ng [[Pambansang Punong Rehiyon]] na siyang kabisera ng bansa.
*[[Wikang Iloko|Ilokano]]: Kilala rin sa tawag na "Iloko." Pangunahing wika ng mga naninirahan sa Hilagang Luzon lalo na sa kabuuan ng [[Rehiyon I]] at Rehiyon II, at ilang bahagi ng Rehiyon III.
*'''[[Wikang Iloko|Ilokano]]''': Kilala rin sa tawag na "Iloko." Pangunahing wika ng mga naninirahan sa Hilagang Luzon lalo na sa kabuuan ng [[Rehiyon I]] at Rehiyon II, at ilang bahagi ng Rehiyon III.
*[[Wikang Sebuwano|Cebuano]]: Ang pinakakilala at pinakamalawig na wikang "Bisaya." Pangunahing wika ng lalawigan ng [[Lalawigan ng Cebu|Cebu]], [[Silangang Negros]], [[Lalawigan ng Bohol|Bohol]], [[Lalawigan ng Leyte|Leyte]], [[Timog Leyte]], at malaking bahagi ng [[Mindanao]]. Tinatayang sinasalita ng 27% ng kabuuang populasyon ng bansa.
*'''[[Wikang Sebuwano|Cebuano]]''': Ang pinakakilala at pinakamalawig na wikang "Bisaya." Pangunahing wika ng lalawigan ng [[Lalawigan ng Cebu|Cebu]], [[Silangang Negros]], [[Lalawigan ng Bohol|Bohol]], [[Lalawigan ng Leyte|Leyte]], [[Timog Leyte]], at malaking bahagi ng [[Mindanao]]. Tinatayang sinasalita ng 27% ng kabuuang populasyon ng bansa.
*[[Hiligaynon]]: Isang wikang Bisaya na tinatawag ding Ilonggo batay sa pinakakilalang [[diyalekto]] nito mula sa [[Lungsod ng Iloilo]]. Pangunahing wika ng [[Kanlurang Visayas]] lalo na sa [[Iloilo]], [[Capiz]], [[Guimaras]], kabuuan ng [[Negros Occidental]], at sa timog-silangang Mindanao tulad ng [[Lungsod ng Koronadal]].
*[[Hiligaynon]]: Isang wikang Bisaya na tinatawag ding Ilonggo batay sa pinakakilalang [[diyalekto]] nito mula sa [[Lungsod ng Iloilo]]. Pangunahing wika ng [[Kanlurang Visayas]] lalo na sa [[Iloilo]], [[Capiz]], [[Guimaras]], kabuuan ng [[Negros Occidental]], at sa timog-silangang Mindanao tulad ng [[Lungsod ng Koronadal]].
*[[Wikang Waray|Waray]]: Isang wikang Bisaya na tinatawag ding Waray-Waray. Pangunahing wika ng [[Silangang Visayas]] partikular sa buong pulo ng [[Samar]], hilagang-silangang [[Leyte]], at ilang bahagi ng [[Biliran]]. Sinasalita sa [[Lungsod ng Tacloban]].
*'''[[Wikang Waray|Waray]]''': Isang wikang Bisaya na tinatawag ding Waray-Waray. Pangunahing wika ng [[Silangang Visayas]] partikular sa buong pulo ng [[Samar]], hilagang-silangang [[Leyte]], at ilang bahagi ng [[Biliran]]. Sinasalita sa [[Lungsod ng Tacloban]].
*[[Wikang Kapampangan|Kapampangan]]: Pangunahing wika ng mga naninirahan sa [[Gitnang Luzon]] partikular na sa [[Pampanga]], timog [[Tarlac]], at iilang bahagi ng [[Bulacan]] at [[Bataan]].
*'''[[Wikang Kapampangan|Kapampangan]]''': Pangunahing wika ng mga naninirahan sa [[Gitnang Luzon]] partikular na sa [[Pampanga]], timog [[Tarlac]], at iilang bahagi ng [[Bulacan]] at [[Bataan]].
*[[Wikang Bikol|Bikol]]: Pangunahing wika (''lingua franca'') ng mga naninirahan sa [[Tangway ng Bicol]] sa timog-silangang Luzon. Sinasalita sa mga lungsod ng [[Naga]] at [[Lungsod ng Legazpi|Legazpi]].
*'''[[Wikang Bikol|Bikol]]''': Pangunahing wika (''lingua franca'') ng mga naninirahan sa [[Tangway ng Bicol]] sa timog-silangang Luzon. Sinasalita sa mga lungsod ng [[Naga]] at [[Lungsod ng Legazpi|Legazpi]].
*[[Wikang Pangasinan|Pangasinan]]: Malimit ding tawagin sa maling pangalan na ''Panggalatok.'' Isa sa mga pangunahing wika ng [[Lalawigan ng Pangasinan]].
*'''[[Wikang Pangasinan|Pangasinan]]''': Malimit ding tawagin sa maling pangalan na ''Panggalatok.'' Isa sa mga pangunahing wika ng [[Lalawigan ng Pangasinan]].
*[[Wikang Maranao|Meranao]]: Isa sa mga pinakamalaking wika ng mga [[Moro]]. Pangunahing sinasalita sa [[Lungsod ng Marawi]] at buong [[Lanao del Sur]], at ilang bahagi ng [[Lanao del Norte]].
*'''[[Wikang Maranao|Meranao]]''': Isa sa mga pinakamalaking wika ng mga [[Moro]]. Pangunahing sinasalita sa [[Lungsod ng Marawi]] at buong [[Lanao del Sur]], at ilang bahagi ng [[Lanao del Norte]].
*[[Wikang Maguindanao|Maguindanao]]: Isang pangunahing wika ng mga [[Moro]] at ng [[Autonomous Region of Muslim Mindanao]]. Sinasalita sa [[Lungsod ng Cotabato]].
*'''[[Wikang Maguindanao|Maguindanao]]''': Isang pangunahing wika ng mga [[Moro]] at ng [[Autonomous Region of Muslim Mindanao]]. Sinasalita sa [[Lungsod ng Cotabato]].
*[[Wikang Kinaray-a|Kinaray-a]]: Isang wikang Bisaya. Pangunahing sinasalita sa pulo ng [[Panay]] partikular sa [[Lalawigan ng Antique|Antique]] at ilang bahagi ng [[Lalawigan ng Capiz]] at [[Iloilo]] tulad ng [[Lungsod ng Passi]].
*'''[[Wikang Kinaray-a|Kinaray-a]]''': Isang wikang Bisaya. Pangunahing sinasalita sa pulo ng [[Panay]] partikular sa [[Lalawigan ng Antique|Antique]] at ilang bahagi ng [[Lalawigan ng Capiz]] at [[Iloilo]] tulad ng [[Lungsod ng Passi]].


== Pambansang Wika ng Pilipinas ==
== Pambansang Wika ng Pilipinas ==

Pagbabago noong 05:42, 21 Nobyembre 2019

Mapa ng mga pinakasinasalitang wika sa bawat rehiyon sa Pilipinas.

Isa ang Pilipinas sa mga bansang may pinakamaraming wika sa buong daigdig. Maliban sa pambansang wikang Filipino, kasama nang mahigit sa sandaang katutubong wika. Sinasalita rin ang mga wikang banyaga tulad ng Ingles, Mandarin, Fookien, Cantonese, Kastila, at Arabe.

Ang mga katutubong wika sa Pilipinas ay napapaloob sa pamilya ng mga wika na kung tawagin ay mga wikang Austronesyo. Ang mga ito ay ang pangkat ng mga wika na ginagamit ng mga tao mula sa Tangway ng Malay hanggang sa mga watak-watak na pulo ng teritoryong Polynesia sa Karagatang Pasipiko. Tinatayang ito ang may pinakamalaking pamilya ng mga wika sa buong daigdig. Datapwat mas maraming wika ang kasapi ng pamilyang ito kumpara sa ibang pamilya ng mga wika, maliliit lamang ang bilang na pangkalahatan ng mga taong gumagamit nito.

Sa mga katutubong wika sa kapuluang Pilipinas, ang mga sumusunod ang pinakamalaki at malimit gamitin bilang pangunahing wika sa kaniya-kaniyang rehiyon sa bansa:

Pambansang Wika ng Pilipinas

Ayon sa Konstitusyon ng Pilipinas:

Ang wikang pambansa ng Pilipinas ay Filipino. Samantalang nililinang, ito ay dapat payabungin at pagyamanin pa salig sa umiiral na wika sa Pilipinas at sa iba pang mga wika.

Alinsunod sa tadhana ng batas at sang-ayon sa nararapat na maaaring ipasya ng Kongreso, dapat magsagawa ng mga hakbangin ang Pamahalaan upang ibunsod at puspusang itaguyod ang paggamit ng Filipino bilang medium ng opisyal na komunikasyon at bilang wika ng pagtuturo sa sistemang pang-edukasyon.

Ukol sa layunin ng komunikasyon at pagtuturo, ang mga wikang opisyal ng Pilipinas ay Filipino at, hangga't walang ibang itinatadhana ang batas, Ingles.

Ang mga wikang panrehiyon ay pantulong na mga wikang opisyal sa mga rehiyon at magsisilbi na pantulong na mga wikang panturo roon.

Dapat itaguyod ng kusa at opsiyonal ang Kastila at Arabic.

Ang Konstitusyong ito ay dapat ipahayag sa Filipino at Ingles, at dapat isalin sa mga pangunahing wikang panrehiyon, Arabic, at Kastila.

Dapat magtatag ng Kongreso ng isang komisyon ng wikang Pambansa na binubuo ng mga kinatawan ng iba't ibang mga rehiyon at mga disiplina na magsasagawa, maguugnay at magtataguyod ng mga pananaliksik sa Filipino at iba pang mga wika para sa kanilang pagpapaunlad, pagpapalaganap, at pagpapanatili.

Tala ng mga Wika

Mayroong 175 wika sa Pilipinas, 171 dito ay nanatiling gamit pa at 4 ay tuluyang lumipas na.

Mga buhay na wika

Ang mga sumusunod ang 171 na buhay na wika sa Pilipinas:

Mga patay na wika

Sanggunian

Tingnan din

Kinuha sa "https://tl.wikipedia.org/w/index.php?title=Mga_wika_sa_Pilipinas&oldid=1730513"