Iran
Islamikong Republika ng Iran | |
|---|---|
.svg) Watawat
 Emblema
| |
Salawikain: استقلال، آزادی، جمهوری اسلامی Esteqlâl, Âzâdi, Jomhuri-ye Eslâmi "Kasarinlan, Kalayaan, Islamikong Republika" | |
Awitin: سرود ملی جمهوری اسلامی ایران Sorud-e Melli-ye Jomhuri-ye Eslâmi-ye Irân "Pambansang Awit ng Islamikong Republika ng Iran" | |
.svg) _-_IRN_-_UNOCHA.svg) | |
| Kabisera at pinakamalaking lungsod | Tehran 35°41′N 51°25′E / 35.683°N 51.417°E |
| Wikang opisyal | Persa |
| Katawagan | Iranian |
| Pamahalaan | Unitaryong pampanguluhang teokratikong Islamikong republika |
| Ali Khamenei | |
• Pangulo | Masoud Pezeshkian |
| Mohammad Reza Aref | |
| Lehislatura | Islamikong Konsultatibong Asembleya |
| Makabagong Kasaysayan | |
| c. 678 BC | |
| 550 BC | |
| 247 BC | |
| 224 AD | |
| 821 | |
| 1501 | |
| 1736 | |
| 12 December 1905 | |
| 15 December 1925 | |
| 11 February 1979 | |
| 3 December 1979 | |
| Lawak | |
• Kabuuan | 1,648,195 km2 (636,372 mi kuw) (17th) |
• Katubigan (%) | 1.63 (as of 2015)[1] |
| Populasyon | |
• Pagtataya sa 2024 |  85,961,000[2] (17th) |
• Densidad | 52/km2 (134.7/mi kuw) (132nd) |
| KDP (PLP) | Pagtataya sa 2024 |
• Kabuuan |  $1.698 trillion[3] (23rd) |
• Bawat kapita | $19,607[3] (95th) |
| KDP (nominal) | Pagtataya sa 2024 |
• Kabuuan | $434.243 billion[3] (37th) |
• Bawat kapita | $5,013[3] (120th) |
| Gini (2022) | 34.8[4] katamtaman |
| TKP (2022) | 0.780[5] mataas · 78th |
| Salapi | Iranian Rial (ریال) (IRR) |
| Sona ng oras | UTC+3:30 (IRST) |
| Gilid ng pagmamaneho | right |
| Kodigo sa ISO 3166 | IR |
| Internet TLD | |
Ang Iran, opisyal na Islamikong Republika ng Iran, ay isang gitnang silangang bansa na matatagpuan sa Timog-Kanlurang Asya na pinapaligiran ng Aserbayan, Armenya, at Turkmenistan sa Hilaga, Pakistan, at Afghanistan sa silangan, Turkiya at Irak (Awtonomong Rehiyon ng Kurdistan) sa kanluran. Bagaman kilala na ito ng mga katutubo bilang Iran simula noong panahon ng dinastiyang Akemenida, tinutukoy ng Kanluraning Daigdig ang bansang ito bilang Persiya hanggang noong 1935. Noong 1959, ipinahayag ni Mohammad Reza Shah Pahlavi na maaaring gamitin ang parehong kataga.
Iran ay isang multi-kultural na bansa na may maraming mga grupo ng etniko at wika. Ang pinakamalaking Persians (61%), Azerbaijan (16%), Kurds/Kurdistani (10%) at Lorestan (6%).
Mga teritoryong pampangasiwaan
[baguhin | baguhin ang wikitext]- Lalawigan ng Ardabil
- Silangang Aserbayan
- Kanlurang Aserbayan
- Lalawigan ng Bushehr
- Golestān
- Hamadān
- Lalawigan ng Ilām
- Lalawigan ng Esfahān
- Lalawigan ng Kermān
- Fārs
- Lalawigan ng Kermānshāh
- Lalawigan ng Qazvin
- Lalawigan ng Qom
- Lalawigan ng Semnān
- Lalawigan ng Tehrān
- Lalawigan ng Yazd
- Lalawigan ng Zanjān
Pamahalaan at politika
[baguhin | baguhin ang wikitext]Lehislatura
[baguhin | baguhin ang wikitext]Ang Asambleang Konsultibong Islamiko (Persa (Persian): مجلس شورای اسلامی; Majles-e Shurā-ye Eslāmi) ang parlamento ng Iran. Demokratikong ihinahalal ang lahat ng mga kinatawan nito, hindi tulad ng karamihan sa mga bansa sa Gitnang Silangan, bagaman kailangang sang-ayunin ang bawat isa ng Kapulungan ng mga Tagapag-alaga.
Mga sanggunian
[baguhin | baguhin ang wikitext]
- ↑ "Surface water and surface water change". Organisation for Economic Co-operation and Development (OECD). Inarkibo mula sa orihinal noong 24 March 2021. Nakuha noong 11 October 2020.
- ↑ "Estimated population in Iran by province in 2024". www.iranopendata.org/fa/. Iran Open Data (IOD). 5 December 2024. Nakuha noong 27 December 2024.
- ↑ 3.0 3.1 3.2 3.3 "World Economic Outlook Database, October 2024 Edition. (Iran)". International Monetary Fund. Inarkibo mula sa orihinal noong 16 April 2024. Nakuha noong 11 November 2024.
- ↑ "Gini Index coefficient". The World Factbook. Nakuha noong 24 September 2024.
- ↑ "Human Development Report 2023/24" (PDF) (sa wikang Ingles). United Nations Development Programme. 13 March 2024. p. 289. Inarkibo (PDF) mula sa orihinal noong 13 March 2024. Nakuha noong 13 March 2024.
