Mga wika sa Pilipinas: Pagkakaiba sa mga binago

Mula sa Wikipedia, ang malayang ensiklopedya
Browse history interactively
← Nakaraang pagkakaibaSusunod na pagkakaiba →
Content deleted Content added
VisualWikitext
Lam-ang (usapan | ambag)
13,349 edits
m rv-v
No edit summary
Tatak: Binago sa mobile Pagbabago gamit mobile app Android app edit
Linya 2: Linya 2:
Isa ang [[Pilipinas]] sa mga bansang may pinakamaraming [[wika]] sa buong daigdig. Maliban sa pambansang wikang [[Wikang Filipino|Filipino]], kasama nang mahigit sa sandaang katutubong wika. Sinasalita rin ang mga wikang banyaga tulad ng [[Wikang Ingles|Ingles]], [[Wikang Mandarin|Mandarin]], [[Fookien]], [[Cantonese]], [[Wikang Kastila sa Pilipinas|Kastila]], at [[Wikang Arabe|Arabe]].
Isa ang [[Pilipinas]] sa mga bansang may pinakamaraming [[wika]] sa buong daigdig. Maliban sa pambansang wikang [[Wikang Filipino|Filipino]], kasama nang mahigit sa sandaang katutubong wika. Sinasalita rin ang mga wikang banyaga tulad ng [[Wikang Ingles|Ingles]], [[Wikang Mandarin|Mandarin]], [[Fookien]], [[Cantonese]], [[Wikang Kastila sa Pilipinas|Kastila]], at [[Wikang Arabe|Arabe]].


Ang mga [[katutubong wika]] sa [[Pilipinas]] ay napapaloob sa [[pamilya ng mga wika]] na kung tawagin ay [[mga wikang Austronesyo]]. Ang mga ito ay ang pangkat ng mga wika na ginagamit ng mga tao mula sa [[Tangway ng Malayo|Tangway ng Malay]] hanggang sa mga watak-watak na pulo ng teritoryong [[Polynesia]] sa karagatang Pasipiko. Tinatayang ito ang may pinakamalaking [[pamilya ng mga wika]] sa buong daigdig. Ngunit mas maraming wika ang kasapi ng pamilyang ito, maliliit lamang ang bilang na pangkalahatan ng mga taong gumagamit nito.
Ang mga [[katutubong wika]] sa [[Pilipinas]] ay napapaloob sa [[pamilya ng mga wika]] na kung tawagin ay [[mga wikang Austronesyo]]. Ang mga ito ay ang pangkat ng mga wika na ginagamit ng mga tao mula sa [[Tangway ng Malayo|Tangway ng Malay]] hanggang sa mga watak-watak na pulo ng teritoryong [[Polynesia]] sa [[Karagatang Pasipiko]]. Tinatayang ito ang may pinakamalaking [[pamilya ng mga wika]] sa buong daigdig. Datapwat mas maraming wika ang kasapi ng pamilyang ito kumpara sa ibang [[pamilya ng mga wika]], maliliit lamang ang bilang na pangkalahatan ng mga taong gumagamit nito.


Sa mga [[katutubong wika]] sa kapuluang [[Pilipinas]], ang mga sumusunod ay tanyag at malimit gamitin sa bawat rehiyon ng bansa;
Sa mga [[katutubong wika]] sa kapuluang [[Pilipinas]], ang mga sumusunod ang pinakamalaki at malimit gamitin bilang pangunahing wika sa kaniya-kaniyang rehiyon sa bansa:


⚫
*[[Wikang Tagalog|Tagalog]]: Wikang batayan ng [[Wikang Filipino|Filipino]]. Pangunahing wika ng mga naninirahan sa [[Timog Luzon|katimugang]] bahagi ng [[Luzon]]. Sinasalita ng 24% ng kabuuang bilang ng mga Pilipino sa buong kapuluan. Taal na gamit sa mga lalawigan ng [[Cavite]], [[Laguna]], [[Bataan]], [[Batangas]], [[Rizal]], [[Quezon]] (kilala rin sa tawag na [[CALABARZON]]). Ginagamit rin ito sa mga lalawigan ng [[Mindoro]], [[Marinduque]], [[Romblon]], at [[Palawan]] (kilala rin sa tawag na [[MIMAROPA]]). Ito rin ang pangunahing wika ng [[Pambansang Punong Rehiyon]] na siyang kabisera ng bansa.
*[[Wikang Filipino|Filipino]]: Ang pangunahing wika sa bansa. Ito ay nakasalig sa pangunguna ng [[Tagalog]] kasunod ng iba pang umiiral na mga pagbigkas sa Pilipinas.
⚫
*[[Wikang Iloko|Ilocano]]: Kilala rin sa tawag na "Iloko." Pangunahing wika ng mga naninirahan sa [[Hilagang Luzon]] lalo na sa kabuuan ng [[Rehiyon I]] at [[Rehiyon II]], at ilang bahagi ng [[Rehiyon III]].
⚫
*[[Wikang Tagalog|Tagalog]]: Pangunahing wika ng mga naninirahan sa Katimugang bahagi ng [[Luzon]]. Sinasalita ng 24% ng kabuuang bilang ng mga Pilipino sa buong kapuluan. Taal na gamit sa mga lalawigan ng [[Cavite]], [[Laguna]], [[Bataan]], [[Batangas]], [[Rizal]], [[Quezon]] (kilala rin sa tawag na [[CALABARZON]]). Ginagamit rin ito sa mga lalawigan ng [[Mindoro]], [[Marinduque]], [[Romblon]], at [[Palawan]] (kilala rin sa tawag na [[MIMAROPA]]). Ito rin ang pangunahing wika ng [[Pambansang Punong Rehiyon]] na siyang kabisera ng bansa.
⚫
*[[Wikang Sebuwano|Cebuano]]: Ang pinakakilala at pinakamalawig na wikang "Bisaya." Pangunahing wika ng lalawigan ng [[Lalawigan ng Cebu|Cebu]], [[Silangang Negros]], [[Lalawigan ng Bohol|Bohol]], [[Lalawigan ng Leyte|/Leyte]], [[Timog Leyte]], at malaking bahagi ng [[Mindanao]]. Tinatayang sinasalita ng 27% ng kabuuang populasyon ng bansa.
⚫
*[[Wikang Iloko|Ilocano]]: Kilala rin sa tawag na '''Iloko'''. Pangunahing wika ng mga naninirahan sa Hilagang Luzon. Gamit sa Rehiyon 1 at 2.
*[[Hiligaynon]]: Isang wikang Bisaya na tinatawag ding Ilonggo batay sa pinakakilalang [[diyalekto]] nito mula sa [[Lungsod ng Iloilo]]. Pangunahing wika ng [[Rehiyon IV]] sa mga pulo ng [[Panay]] at [[Guimaras]], sa lalawigan ng [[Kanlurang Negros]], at sa timog-silangang Mindanao tulad ng [[Lungsod ng Koronadal]]. Isang wikang Bisaya.
*[[Wikang Panggasinan|Panggasinan]]: Gamit sa lalawigan ng [[Pangasinan]] at ilang bahagi ng Hilagang Luzon at Gitnang Luzon.
*[[Waray]]: Isang wikang Bisaya na tinatawag ding Waray-Waray. Pangunahing wika ng [[Silangang Visayas]] partikular sa buong pulo ng [[Samar]], hilagang-silangang [[Leyte]], at ilang bahagi ng [[Biliran]]. Sinasalita sa [[Lungsod ng Tacloban]].
⚫
*[[Wikang Kapampangan|Kapampangan]]: Pangunahing wika ng mga naninirahan sa Gitnang Luzon.
*[[Bikolano]]: Pangunahing wika ng mga naninirahan sa Timog-Silangang Luzon.
*[[Wikang Kapampangan|Kapampangan]]: Pangunahing wika ng mga naninirahan sa Gitnang Luzon partikular na sa [[Pampanga]], timog [[Tarlac]], at iilang bahagi ng [[Bulacan]] at [[Bataan]].
⚫
*[[Wikang Bikol|Bikol]]: Pangunahing wika (''lingua franca'') ng mga naninirahan sa [[Tangway ng Bicol]] sa timog-silangang Luzon.
⚫
*[[Wikang Sebwano|Sebwano]]: Tinatawag ding '''Bisaya'''. Pangunahing wika ng Lalawigan ng [[Cebu]], [[Silangang Negros]], [[Bohol]] at malaking bahagi ng [[Mindanao]]. Tinatayang sinasalita ng 27% ng kabuuang populasyon ng bansa.
*[[Wikang Pangasinan|Pangasinan]]: Malimit ding tawagin sa maling pangalan na ''Panggalatok.'' Isa sa mga pangunahing wika ng [[Lalawigan ng Pangasinan]].
*[[Hiligaynon]]: Tinatawag ding Ilonggo. Gamit sa mga lalawigan sa pulo ng Panay at [[Kanlurang Negros]].
*[[Wikang Meranao|Meranao]]: Isa sa mga pinakamalaking wika ng mga [[Moro]]. Pangunahing sinasalita sa [[Lungsod ng Marawi]] at buong [[Lanao del Sur]], at ilang bahagi ng [[Lanao del Norte]].
*[[Waray-Waray]]: Gamit sa [[Silangang Visayas]] tulad ng mga lalawigan sa mga pulo ng Samar at Leyte.
*[[Wikang Maguindanao|Maguindanao]]: Isang pangunahing wika ng mga [[Moro]] at ng [[Autonomous Region of Muslim Mindanao]]. Sinasalita sa [[Lungsod ng Cotabato]].
*[[Wikang Kinaray-a|Kinaray-a]]: Isang wikang Bisaya. Pangunahing sinasalita sa pulo ng [[Panay]] partikular sa [[Lalawigan ng Antique|Antique]] at ilang bahagi ng [[Lalawigan ng Capiz]] at [[Lalawigan ng|Iloilo]] tulad ng [[Lungsod ng Passi]].


== Pambansang Wika ng Pilipinas ==
== Pambansang Wika ng Pilipinas ==

Pagbabago noong 08:38, 24 Agosto 2019

Mapa ng mga pinakasinasalitang wika sa bawat rehiyon sa Pilipinas.

Isa ang Pilipinas sa mga bansang may pinakamaraming wika sa buong daigdig. Maliban sa pambansang wikang Filipino, kasama nang mahigit sa sandaang katutubong wika. Sinasalita rin ang mga wikang banyaga tulad ng Ingles, Mandarin, Fookien, Cantonese, Kastila, at Arabe.

Ang mga katutubong wika sa Pilipinas ay napapaloob sa pamilya ng mga wika na kung tawagin ay mga wikang Austronesyo. Ang mga ito ay ang pangkat ng mga wika na ginagamit ng mga tao mula sa Tangway ng Malay hanggang sa mga watak-watak na pulo ng teritoryong Polynesia sa Karagatang Pasipiko. Tinatayang ito ang may pinakamalaking pamilya ng mga wika sa buong daigdig. Datapwat mas maraming wika ang kasapi ng pamilyang ito kumpara sa ibang pamilya ng mga wika, maliliit lamang ang bilang na pangkalahatan ng mga taong gumagamit nito.

Sa mga katutubong wika sa kapuluang Pilipinas, ang mga sumusunod ang pinakamalaki at malimit gamitin bilang pangunahing wika sa kaniya-kaniyang rehiyon sa bansa:

Pambansang Wika ng Pilipinas

Ayon sa Konstitusyon ng Pilipinas:

Ang wikang pambansa ng Pilipinas ay Filipino. Samantalang nililinang, ito ay dapat payabungin at pagyamanin pa salig sa umiiral na wika sa Pilipinas at sa iba pang mga wika.

Alinsunod sa tadhana ng batas at sang-ayon sa nararapat na maaaring ipasya ng Kongreso, dapat magsagawa ng mga hakbangin ang Pamahalaan upang ibunsod at puspusang itaguyod ang paggamit ng Filipino bilang medium ng opisyal na komunikasyon at bilang wika ng pagtuturo sa sistemang pang-edukasyon.

Ukol sa layunin ng komunikasyon at pagtuturo, ang mga wikang opisyal ng Pilipinas ay Filipino at, hangga't walang ibang itinatadhana ang batas, Ingles.

Ang mga wikang panrehiyon ay pantulong na mga wikang opisyal sa mga rehiyon at magsisilbi na pantulong na mga wikang panturo roon.

Dapat itaguyod ng kusa at opsiyonal ang Kastila at Arabic.

Ang Konstitusyong ito ay dapat ipahayag sa Filipino at Ingles, at dapat isalin sa mga pangunahing wikang panrehiyon, Arabic, at Kastila.

Dapat magtatag ng Kongreso ng isang komisyon ng wikang Pambansa na binubuo ng mga kinatawan ng iba't ibang mga rehiyon at mga disiplina na magsasagawa, maguugnay at magtataguyod ng mga pananaliksik sa Filipino at iba pang mga wika para sa kanilang pagpapaunlad, pagpapalaganap, at pagpapanatili.

Tala ng mga Wika

Mayroong 175 wika sa Pilipinas, 171 dito ay nanatiling gamit pa at 4 ay tuluyang lumipas na.

Mga buhay na wika

Ang mga sumusunod ang 171 na buhay na wika sa Pilipinas:

Mga patay na wika

Sanggunian

Tingnan din

Kinuha sa "https://tl.wikipedia.org/w/index.php?title=Mga_wika_sa_Pilipinas&oldid=1716219"