Alejandrong Dakila: Pagkakaiba sa mga binago

Alexander the Great
Alexander the Great
	Basileus of Macedon, Hegemon of the Hellenic League, Shahanshah of Persia, Pharaoh of Egypt, Lord of Asia
	Alexander fighting the Persian king Darius III. From Alexander Mosaic, Naples National Archaeological Museum
	King of Macedonia
Panahon	336–323 BC
Sinundan	Philip II
Sumunod	Alexander IV; Philip III
	Pharaoh of Egypt
Panahon	332–323 BC
Sinundan	Darius III
Sumunod	Alexander IV; Philip III
	King of Persia
Panahon	330–323 BC
Sinundan	Darius III
Sumunod	Alexander IV; Philip III
	King of Asia
Panahon	331–323 BC
Sinundan	New office
Sumunod	Alexander IV; Philip III
Asawa	Roxana of Bactria; Stateira II of Persia; Parysatis II of Persia
Anak	Alexander IV
Buong pangalan
	Alexander III of Macedon
Dynasty	Argead dynasty
Ama	Philip II of Macedon
Ina	Olympias of Epirus
Kapanganakan	20 or 21 July 356 BC ; Pella, Macedon
Kamatayan	10 or 11 June 323 BC (aged 32) ; Babylon
Pananampalataya	Greek polytheism

Browse history interactively

← Nakaraang pagkakaiba Susunod na pagkakaiba →

Content deleted Content added

VisualWikitext

Inline

Pagbabago noong 04:48, 23 Mayo 2013

Si Alejandro III ng Macedon (20/21 Hulyo 356 – 10/11 Hunyo 323 BCE) na kilala bilang Alejandro ang Dakila o Dakilang Alejandro (Griyego: Ἀλέξανδρος ὁ Μέγας, Aléxandros ho Mégas^iii[›] from the Greek ἀλέξω alexo "ipagtanggol, tulungan" + ἀνήρ aner "man") ang hari ng Macedon na isang estado ng hilagaang Sinaunang Gresya. Siya ay ipinanganak sa Pella noong 356 BCE. Siya ay inaralan ni Aristoteles hanggang sa edad na 16. Sa edad na 30, kanyang nilikha ang isa sa pinakamalaking imperyo sa sinaunang daigdig na sumasaklaw mula sa Dagat Ionian hanggang sa mga Himalaya.^[1] He was undefeated in battle and is considered one of history's most successful commanders.^[2]

Hinalinhan sa trono ni Alejandro ang kanyang amang si Felipe II ng Macedon noong 336 BCE pagkatapos paslanging si Felipe II. Sa kamatayan ni Felipe, namana ni Alejandro ang isang malakas na kaharian at may karanasang hukbo. Siya ay ginawaran ng pagkaheneral ng Gresya at gumamit sa kapangyarihang ito upang ilusan ang mga planong pagpapalawig na pang-hukbo ng kanyang ama. Noong 334 BCE, kanyang sinakop ang pinamunuan ng Persia na [[Asya Menor] at nagpasimula ng mga sunod sunod pakikidigma na tumagal ng 10 taon. Binali ni Alejandro ang kapangyarihan ng Persia sa sunod sunod na nagwaging digmaan na kinabibilangan ng Labanan sa Issus at Labanan sa Gaugamela. Kalaunan niyang pinatalsik ang haring Persiano na si Dario III at sumakop sa kabuuan ng Imperyong Akemenida. Sa puntong iyon, ang kanyang imperyo ay sumaklaw mula sa dagat Adriatiko hanggang sa Ilog Indus. Sa paghahangad niyang maabot ang "mga dulo ng mundo at ang dakilang panlabas na dagat", kanyang sinakop ang India noong 326 BCE ngunit kalaunang napaurong sa paghiling ng kanyang mga hukbo. Namatay si Alejandro sa Babilonya noong 323 BCE nang hindi nagsagawa ng sunod sunod na planadong mga pakikidigma na nagsimula sa kanyang pananakop ng Arabia. Sa mga sumunod na taon pagkatapos ng kanyang kamatayan, ang sunod sunod na mga digmaang sibil ang naghati sa kanyang imperyo na humantong sa ilang mga estadong pinamunuan ng Diadochi na mga natitirang heneral ni Alejandro at mga tagapagmana. Ang kanyang pamana ay kinabibilangan ang pagkalat ng kultura na dinulot ng kanyang mga pananakop. Kanyang itinatag ang mga 20 siyudad na ipinangalan sa kanya na ang pinakakilala ang Alehandriya sa Ehipto. Ang pagtira ng ng mga kolonistang Griyego ni Alejandro at ang nagresultang pagkalat ng kulturang Griyego sa silangan ay nagresulta sa isang bagong kabihasnang Helenistiko na ang mga aspeto ay makikita pa rin sa mga tradisyon ng Imperyong Bizantino noong gitnang ika-15 siglo CE. Si Alejandro ay naging maalamat bilang isang klasikong bayani sa molde ni Achilles. Siya ay prominenteng makikita sa kasaysayan at mitong Griyego at mga kulturang hindi Griyego. Siya ay naging sukatan na pinaghahambingan sa sarili ng mga pinunong militar at ang mga akademiyang militar sa buong mundo ay nagtuturo pa rin ng kanyang mga taktika. ^[3]^ii[›]

Mga sanggunian

Mga Pangmaharlikang Pamagat
Alejandrong Dakila Dinastiyang Argead Kapanganakan: 356 BCE 323 BCE
Sinundan: Felipe II	Hari ng Macedon 336–323 BCE	Susunod: Felipe III at Alejandro IV
Sinundan: Dario III	Dakilang Hari (Shah) ng Persia 330–323 BCE
Sinundan: Dario III	Paraon ng Ehipto 332–323 BCE
Bagong gawa	Hari ng Asya 331–323 BCE

Ang lathalaing ito na tungkol sa Tao, Kasaysayan at Gresya ay isang usbong. Makatutulong ka sa Wikipedia sa pagpapalawig nito.

Padron:Link FA Padron:Link FA Padron:Link FA Padron:Link FA Padron:Link FA Padron:Link FA Padron:Link FA Padron:Link GA Padron:Link GA Padron:Link GA

[1] "Alexander the Great (356 - 323 BC)".

[2] Yenne 2010, p. 159

[3] Yenne 2010, p. viii

[1]

[2]

[3]

@@ Linya 1: / Linya 1: @@
-[[Talaksan:AlexandreLouvre.jpg|thumb|right|Wangis ni Dakilang Alejandro.]]
-Si '''Alexandros III ng Masedonya''' ([[Wikang Griyego|Griyego]]: Αλέξανδρος Γ' ο Μακεδών, ''Aléxandros III o Makedón'') (huling Hunyo [[356 BKE]]–[[Hunyo 10]], [[323 BKE]]), higit na kilala bilang '''Dakilang Alexander''' o '''Alejandro ang Dakila''' (Griyego: Αλέξανδρος ο Μέγας, ''Aléxandros o Mégas'') ang isa sa mga pinakamatatagumpay na pinunong militar sa kasaysayan.
+{{Infobox royalty
+| name = Alexander the Great
+| title = [[Basileus]] of [[Macedon]], [[Hegemony|Hegemon]] of the [[League of Corinth|Hellenic League]], [[Shahanshah]] of [[Persia]], [[Pharaoh]] of [[Ancient Egypt|Egypt]], [[Lord of Asia]]
+| image = BattleofIssus333BC-mosaic-detail1.jpg
+| caption = <small>Alexander fighting the Persian king [[Darius III of Persia|Darius III]]. From [[Alexander Mosaic]], [[Naples National Archaeological Museum]]</small>
+| succession   = [[List of kings of Macedon|King of Macedonia]]
+| reign = 336–323 BC
+| predecessor  = [[Philip II of Macedon|Philip II]]
+| successor =  [[Alexander IV of Macedon|Alexander IV]]<br/>[[Philip III of Macedon|Philip III]]
+| succession1   = [[Pharaoh|Pharaoh of Egypt]]
+| reign1 = 332–323 BC
+| predecessor1  = [[Darius III]]
+| successor1 =  [[Alexander IV of Macedon|Alexander IV]]<br/>[[Philip III of Macedon|Philip III]]
+| succession2   = [[Shahanshah|King of Persia]]
+| reign2 = 330–323 BC
+| predecessor2  = [[Darius III]]
+| successor2 =  [[Alexander IV of Macedon|Alexander IV]]<br/>[[Philip III of Macedon|Philip III]]
+| succession3   = [[Lord of Asia|King of Asia]]
+| reign3 = 331–323 BC
+| predecessor3  = ''New office''
+| successor3 =  [[Alexander IV of Macedon|Alexander IV]]<br/>[[Philip III of Macedon|Philip III]]
+| othertitles =
+| full name = Alexander III of Macedon
+| native_lang1 = [[Greek language|Greek]]
+| native_lang1_name1 ={{plainlist |
+* Μέγας Ἀλέξανδρος{{cref|iii}} (Mégas Aléxandros, Great Alexander)
+* Ἀλέξανδρος ὁ Μέγας (Aléxandros ho Mégas, Alexander the Great)
+}}
+| spouse = [[Roxana|Roxana of Bactria]]<br/>[[Stateira II|Stateira II of Persia]]<br/>[[Parysatis II|Parysatis II of Persia]]
+| issue = [[Alexander IV of Macedon|Alexander IV]]
+| house = [[Argead dynasty]]
+| house-type = Dynasty
+| father = [[Philip II of Macedon]]
+| mother = [[Olympias|Olympias of Epirus]]
+| birth_date = 20 or 21 July 356 BC
+| birth_place = [[Pella]], Macedon
+| death_date = 10 or 11 June 323 BC (aged 32)<!-- 32 years, 10 months and 20 days (approx) -->
+| death_place = [[Babylon]]
+| religion = [[Religion in ancient Greece|Greek polytheism]]
+}}
+Si '''Alejandro III ng Macedon''' (20/21 Hulyo 356 – 10/11 Hunyo 323&nbsp;BCE) na kilala bilang '''Alejandro ang Dakila''' o '''Dakilang Alejandro''' ({{lang-el|Ἀλέξανδρος ὁ Μέγας}}, ''Aléxandros ho Mégas''{{cref|iii}} from the Greek {{lang|grc|ἀλέξω}} ''alexo'' "ipagtanggol, tulungan" + {{lang|grc|ἀνήρ}} ''aner'' "man") ang hari ng [[Macedonia|Macedon]] na isang estado ng hilagaang [[Sinaunang Gresya]]. Siya ay ipinanganak sa [[Pella]] noong 356&nbsp;BCE. Siya ay inaralan ni [[Aristoteles]] hanggang sa edad na 16. Sa edad na 30, kanyang nilikha ang isa sa pinakamalaking imperyo sa sinaunang daigdig na sumasaklaw mula sa [[Dagat Ionian]] hanggang sa mga [[Himalaya]].<ref>{{cite web|title=Alexander the Great (356 - 323 BC)|url=http://www.bbc.co.uk/history/historic_figures/alexander_the_great.shtml}}</ref>  He was undefeated in battle and is considered one of history's most successful commanders.<ref>{{harvnb|Yenne|2010|page=159}}</ref>
+Hinalinhan sa trono ni Alejandro ang kanyang amang si [[Felipe II ng Macedon]] noong 336&nbsp;BCE pagkatapos paslanging si Felipe II. Sa kamatayan ni Felipe, namana ni Alejandro ang isang malakas na kaharian at may karanasang hukbo. Siya ay ginawaran ng pagkaheneral ng Gresya at gumamit sa kapangyarihang ito upang ilusan ang mga planong pagpapalawig na pang-hukbo ng kanyang ama. Noong 334&nbsp;BCE, kanyang sinakop ang pinamunuan ng Persia na [[Asya Menor] at nagpasimula ng mga sunod sunod pakikidigma na tumagal ng 10 taon. Binali ni Alejandro ang kapangyarihan ng Persia sa sunod sunod na nagwaging digmaan na kinabibilangan ng [[Labanan sa Issus]] at [[Labanan sa Gaugamela]]. Kalaunan niyang pinatalsik ang haring Persiano na si [[Dario III]] at sumakop sa kabuuan ng [[Imperyong Akemenida]]. Sa puntong iyon, ang kanyang imperyo ay sumaklaw mula sa [[dagat Adriatiko]] hanggang sa [[Ilog Indus]]. Sa paghahangad niyang maabot ang "mga dulo ng mundo at ang dakilang panlabas na dagat", kanyang sinakop ang [[India]] noong 326&nbsp;BCE ngunit kalaunang napaurong sa paghiling ng kanyang mga hukbo. Namatay si Alejandro sa [[Babilonya]] noong 323&nbsp;BCE nang hindi nagsagawa ng sunod sunod na planadong mga pakikidigma na nagsimula sa kanyang pananakop ng [[Arabian Peninsula|Arabia]]. Sa mga sumunod na taon pagkatapos ng kanyang kamatayan, ang sunod sunod na mga digmaang sibil ang naghati sa kanyang imperyo na humantong sa ilang mga estadong pinamunuan ng [[Diadochi]] na mga natitirang heneral ni Alejandro at mga tagapagmana. Ang kanyang pamana ay kinabibilangan ang pagkalat ng kultura na dinulot ng kanyang mga pananakop. Kanyang itinatag ang mga 20 siyudad na ipinangalan sa kanya na ang pinakakilala ang [[Alehandriya]] sa Ehipto. Ang pagtira ng ng mga kolonistang Griyego ni Alejandro at ang nagresultang pagkalat ng kulturang Griyego sa silangan ay nagresulta sa isang bagong [[kabihasnang Helenistiko]] na ang mga aspeto ay makikita pa rin sa mga tradisyon ng [[Imperyong Bizantino]] noong gitnang ika-15 siglo CE. Si Alejandro ay naging maalamat bilang isang klasikong bayani sa molde ni [[Achilles]]. Siya ay prominenteng makikita sa kasaysayan at mitong Griyego at mga kulturang hindi Griyego. Siya ay naging sukatan na pinaghahambingan sa sarili ng mga pinunong militar  at ang mga akademiyang militar sa buong mundo ay nagtuturo pa rin ng kanyang mga taktika.
+<ref>{{harvnb|Yenne|2010|page=viii}}</ref>{{cref|ii}}
+==Mga sanggunian==
+{{reflist}}
+{{S-start}}
+{{S-hou|Dinastiyang Argead|356 BCE|323 BCE}}
+{{s-reg}}
+{{S-bef|before=[[Felipe II ng Macedon|Felipe II]]}}
+{{S-ttl|title=[[Kings of Macedon|Hari ng Macedon]]|years=336–323 BCE}}
+{{S-aft|rows=4|after=[[Felipe III ng Macedon|Felipe III]] at [[Alejandro IV ng Macedon|Alejandro IV]]}}
+{{S-bef|rows=2|before=[[Dario III]]}}
+{{S-ttl|title=[[List of kings of Persia#Macedonian rulers, 330-129 BC|Dakilang Hari (Shah) ng Persia]]|years=330–323 BCE}}
+{{S-break}}
+{{S-ttl|title=[[List of pharaohs#Argead Dynasty|Paraon ng Ehipto]]|years=332–323 BCE}}
+{{S-new|creation}}
+{{S-ttl|title=Hari ng Asya|years=331–323 BCE}}
+{{S-end}}
+{{MacedonKings}}
+{{Hellenistic rulers}}
+{{Pharaohs}}
+{{Ancient Greece topics}}
+{{Plutarch}}
+{{Ancient Greek and Roman Wars|state=collapsed}}
+{{Empires}}
 {{usbong|Tao|Kasaysayan|Gresya}}

t u b Mga hari ng Macedonia
Mga Argead	Caranus Coenus Tyrimmas Perdiccas I Argaeus I Philip I Aeropus I Alcetas I Amyntas I Alexander I Alcetas II Perdiccas II Archelaus I Craterus Orestes and Aeropus II Archelaus II Amyntas II Pausanias Argaeus II Amyntas III Alexander II Perdiccas III Amyntas IV Philip II Alexander III (the Great) Philip III Alexander IV	Vergina Sun
Mga rehente	Ptolemy of Aloros Antipater Polyperchon Cassander
Mga Antipatrid	Cassander Philip IV Alexander V Antipater II Antipater Etesias Sosthenes
Mga Antigonid	Demetrius I Antigonus II Demetrius II Antigonus III Philip V Perseus Andriscus (Philip VI)
Hindi-dinastiko	Lysimachus Pyrrhus Ptolemy Keraunos Meleager

t u b Mga pinunong Helenistiko
Mga Argead	Alexander III the Great Philip III Arrhidaeus Alexander IV Aegus
Mga Antigonid	Antigonus I Monophthalmus Demetrius I Poliorcetes Antigonus II Gonatas Demetrius II Aetolicus Antigonus III Doson Philip V Perseus Philip VI (pretender)
Lagids (Mga Ptolomeo)	Ptolemy I Soter Ptolemy II Philadelphus Ptolemy Keraunos Meleager Ptolemy III Euergetes Ptolemy IV Philopator Ptolemy V Epiphanes Ptolemy VI Philometor Ptolemy VII Neos Philopator Ptolemy VIII Physcon Ptolemy IX Lathyros Ptolemy X Alexander Berenice III Ptolemy XI Alexander Ptolemy XII Auletes Cleopatra V Cleopatra VI Tryphaena Berenice IV Epiphanea Ptolemy XIII Ptolemy XIV Cleopatra VII Philopator Ptolemy XV Caesarion
Mga Seleucid	Seleucus I Nicator Antiochus I Soter Antiochus II Theos Seleucus II Callinicus Seleucus III Soter Antiochus III the Great Seleucus IV Philopator Antiochus IV Epiphanes Antiochus V Eupator Demetrius I Soter Alexander I Balas Demetrius II Nicator Antiochus VI Dionysus Diodotus Tryphon Antiochus VII Sidetes Alexander II Zabinas Antiochus VIII Grypus Antiochus IX Cyzicenus Seleucus VI Epiphanes Antiochus X Eusebes Antiochus XI Epiphanes Demetrius III Eucaerus Philip I Philadelphus Antiochus XII Dionysus Seleucus VII Philometor Antiochus XIII Asiaticus Philip II Philoromaeus
Mga Lysimachid	Lysimachus
Mga Antipatrid	Cassander Philip IV Alexander V Antipater II Antipater Etesias Sosthenes
Mga Attalid	Philetaerus Eumenes I Attalus I Eumenes II Attalus II Attalus III Eumenes III
Mga Greko-Baktriano	Diodotus I Diodotus II Euthydemus I Demetrius I Euthydemus II Antimachus I Pantaleon Agathocles Demetrius II Eucratides I Plato Eucratides II Heliocles I
Mga Indo-Griyego	Demetrius I Antimachus I Pantaleon Agathocles Apollodotus I Demetrius II Antimachus II Menander I Zoilos I Agathokleia Lysias Strato I Antialcidas Heliokles II Polyxenios Demetrius III Philoxenus Diomedes Amyntas Epander Theophilos Peukolaos Thraso Nicias Menander II Artemidoros Hermaeus Archebios Telephos Apollodotus II Hippostratos Dionysios Zoilos II Apollophanes Strato II
Mga Hari ng Bithynia	Boteiras Bas Zipoites I Nicomedes I Zipoites II Etazeta (regent) Ziaelas Prusias I Prusias II Nicomedes II Nicomedes III Nicomedes IV Socrates Chrestus
Mga Hari ng Pontus	Mithridates I Ctistes Ariobarzanes Mithridates II Mithridates III Pharnaces I Mithridates IV Philopator Philadephos Mithridates V Euergetes Mithridates VI Eupator Pharnaces II Darius Arsaces Polemon I Pythodorida Polemon II
Kings of Commagene	Ptolemaeus Sames II Mithridates I Antiochus I Mithridates II Antiochus II Mithridates III Antiochus III Antiochus IV
Mga Hari ng Cappadocia	Ariarathes I Ariarathes II Ariamnes II Ariarathes III Ariarathes IV Ariarathes V Orophernes Ariarathes VI Ariarathes VII Ariarathes VIII Ariarathes IX Ariobarzanes I Ariobarzanes II Ariobarzanes III Ariarathes X Archelaus
Mga Hari ng Cimmerian Bosporus	Mithridates I Pharnaces Asander with Dynamis Mithridates II Asander with Dynamis Scribonius’ attempted rule with Dynamis Dynamis with Polemon Polemon with Pythodorida Aspurgus Mithridates III with Gepaepyris Mithridates III Cotys I incorporated a part of the Roman Province of Moesia Inferior Rhescuporis I briefly with Eunice Sauromates I Cotys II Rhoemetalces Eupator Sauromates II Rhescuporis II Rhescuporis III Cotys III Sauromates III Rhescuporis IV Ininthimeus Rhescuporis V Pharsanzes Synges Teiranes Sauromates IV Theothorses Rhescuporis VI Rhadamsades

t u b Mga akda ni Plutarko
Mga akda ni	Parallel Lives Moralia Pseudo-Plutarch
Mga Buhay	Alcibiades atCoriolanus¹ Alexander the Great at Julius Caesar Aratus of Sicyon & Artaxerxes at Galba & Otho² Aristides at Cato the Elder¹ Crassus at Nicias¹ Demetrius at Antony¹ Demosthenes at Cicero¹ Dion at Brutus¹ Fabius at Pericles¹ Lucullus at Cimon¹ Lysander at Sulla¹ Numa at Lycurgus¹ Pelopidas at Marcellus¹ Philopoemen at Flamininus¹ Phocion at Cato the Younger Pompey at Agesilaus¹ Poplicola at Solon¹ Pyrrhus at Gaius Marius Romulus at Theseus¹ Sertorius at Eumenes¹ Tiberius Gracchus at Gaius Gracchus Agis at Cleomenes¹ Timoleon at Aemilius Paulus¹ Themistocles at Camillus
Mga tagapagsalin at editor	Jacques Amyot Arthur Hugh Clough John Dryden Philemon Holland Thomas North
¹ Comparison extant ² Four unpaired Lives

t u b Mga digmaan na Sinaunang Griyego at Romano
Mga digmaan ng Sinaunang Gresya	Trojan War First Messenian War Second Messenian War Lelantine War Sicilian Wars Greco-Persian Wars Digmaang Aeginetan Wars of the Delian League Samian War Peloponnesian War Corinthian War Sacred Wars (Una, Ikalawa, Ikatlo) Social War (357–355 BC) Rise of Macedon Wars of Alexander the Great Wars over Alexander's empire Lamian War Chremonidean War Cleomenean War Social War (220–217 BC) Cretan War Aetolian War War against Nabis Maccabean Revolt
Mga digmaan ng Republikang Romano	Roman-Latin wars First Latin War Battle of Lake Regillus Second Latin War Samnite Wars Pyrrhic War Punic Wars (Una, Ikalawa, Ikatlo) Macedonian Wars Illyrian First Macedonian Second Macedonian Seleucid Third Macedonian Fourth Macedonian Jugurthine War Cimbrian War Roman Servile Wars First Second Third Social War Civil wars of Lucius Cornelius Sulla First Second Mithridatic Wars First Second Third Gallic Wars Julius Caesar's civil war End of the Republic Post-Caesarian Liberators' Sicilian Fulvia's Final
Mga digmaan ng Imperyo Romano	Germanic Wars Marcomannic Alamannic Gothic Visigothic Wars in Britain Wars of Boudica Armenian War Civil War of 69 Jewish Wars Domitian's Dacian War Trajan's Dacian Wars Parthian Wars Roman–Persian Wars Civil Wars of the Third Century Wars of the Fall of the Western Roman Empire
Military history