Romania

Rumanya
*România* (Rumano)
Rumanya România (Rumano)
	Watawat Eskudo
	Awitin: Deșteaptă-te, române!; "Gumising ka, Rumano!";
	Kinaroroonan ng Romania (dark green) – sa Europe (green & dark grey); – sa the European Union (green) — [Gabay]
Kabisera; at pinakamalaking lungsod	Bukarest; 44°25′N 26°06′E / 44.417°N 26.100°E
Wikang opisyal	Rumano
Katawagan	Rumano
Pamahalaan	Unitaryong republikang semi-presidensyal
• Pangulo	Klaus Iohannis
• Punong Ministro	Marcel Ciolacu
Lehislatura	Parlament
• Mataas na Kapulungan	Senat
• Mababang Kapulungan	Camera Deputaților
Establishment history
• Principality of Wallachia	1330
• Principality of Moldavia	1346
• Little Union	24 January 1859
• De jure Independence from the Ottoman Empire	9 May 1877/1878
• Great Union	1 December 1918/1921
• Military dictatorship	1941
• Communist Romania	30 December 1947
• Joined the United Nations	14 December 1955
• Current state form	27 December 1989
• Constitution adopted	8 December 1991
• Joined the European Union	1 January 2007
Lawak
• Kabuuan	238,397 km2 (92,046 mi kuw) (81st)
• Katubigan (%)	3
Populasyon
• Pagtataya sa January 2023	19,051,562 (63rd)
• Senso ng 2021	19,053,815
• Densidad	79.9/km2 (206.9/mi kuw) (136th)
KDP (PLP)	Pagtataya sa 2023
• Kabuuan	$780.797 billion (36th)
• Bawat kapita	$41,029 (50th)
KDP (nominal)	Pagtataya sa 2023
• Kabuuan	$350.4 bilyon (44th)
• Bawat kapita	$18,413 (56th)
Gini (2021)	34.3; katamtaman
TKP (2021)	0.821; napakataas · 53rd
Salapi	Romanian leu (RON)
Sona ng oras	UTC+2 (EET)
• Tag-init (DST)	UTC+3 (EEST)
Internet TLD	.roa
	Also .eu, shared with other European Union member states.;

Huwag ikalito sa Roma at Romana.

Ang Romania ay isang bansa sa Timog-silangang Europa at ang mga kalapit bansa nito ay ang Ukraine, Moldova, Hungary at mga bansang Serbia at Bulgaria, ang ilang bahagi rin ng bansang ito ay nasa paligid ng Dagat Itim at ang Kabundukang Carpatos. Ang Romania ay kabilang din sa samahan ng NATO mula pa noong 2004 at naka-tayang sumali rin sa Unyong Europeo. Ito ay bahagi ng Unyong Europeo mula noong 1 Enero 2007. Gayundin isang miyembro ng NATO mula noong 29 Marso 2004. Bukod dito, nag-aakda ng Latin Union, ang Francophonie at ang OSCE.

Etimolohiya[baguhin | baguhin ang wikitext]

Ang pangalan Romania ay nagmula sa Roma o ang Imperyong Romano (Eastern) at emphasizes ang mga pinagmulan ng mga bansa bilang isang lalawigan ng Roman Empire. Sa Late unang panahon, ang Roman Empire ay madalas na tinatawag sa Latin Romania. Ang ilang mga historians-claim na ang medyebal Byzantine Empire ay dapat na matawag Romania, ngunit ideya na ito ay hindi tinanggap. Ang pangalan "Romania" ay ginagamit din para sa mga grupo ng mga European lupain kung saan Romansa wika ay lumitaw.

Politika[baguhin | baguhin ang wikitext]

Romania ay isang demokratikong republika. Ang mga mambabatas ng pamahalaan ng Romanian binubuo ng dalawang kamara, ang Senat (Senado), na may 137 mga miyembro (bilang ng 2004), at Camera Deputaţilor (Chamber of Deputies), na may 332 mga miyembro. Ang mga miyembro ng parehong kamara ay napili sa halalan gaganapin tuwing apat na taon. Ang chairman, chief executive, ay inihalal na rin sa pamamagitan ng mga sikat na boto sa bawat limang taon (hanggang sa 2004 ay apat na taon). Ng pangulo ng appoints ang prime ministro, na ulo ng gobyerno, na ang mga miyembro ay nasa i hinirang ng kanya. Ang pamahalaan ay sumasailalim sa isang parlyamentaryo boto ng pag-apruba.

Kasaysayan[baguhin | baguhin ang wikitext]

Ang makabagong Romania ay umusbong mula sa teritoryo ng makalumang Romanong probinsya ng Dacia, at nabuo ito noong 1859 mula sa pagsasanib ng Moldavia at Wallachia. Ang bagong bansa na tinawag nang Romania simula noong 1866, ay naging malaya mula sa Imperyong Ottoman noong 1877. Sa katapusan ng Unang Digmaang Pandaigdig, sumanib rin ang Transylvania, Bukovina at Bessarabia sa Kaharian ng Romania. Sa katapusan ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig, ang mga teritoryo na bumubuo sa makabagong-panahong Moldova ay sinakop ng Unyong Sobyet, at nang maglaon ay naging isang sosyalistang republika at miyembro ng Warsaw Pact ang Romania. Pagkatapos ng Himagsikan ng 1989, ang Romania ay muling naging isang demokrasiya at kapitalistang ekonomiya.

Tingnan din[baguhin | baguhin ang wikitext]

Oradea

Mga sanggunian[baguhin | baguhin ang wikitext]

↑ Elgie, Robert (28 November 2017). Political Leadership: A Pragmatic Institutionalist Approach. Springer. ISBN 9781137346223 – sa pamamagitan ng Google Books.
↑ Romania Directory. Editura Cronos. 1 April 1990. ISBN 9789739000000 – sa pamamagitan ng Google Books.
↑ "DECRET-LEGE 2 27/12/1989 - Portal Legislativ". legislatie.just.ro.
↑ ^4.0 ^4.1 ^4.2 Maling banggit (Hindi tamang <ref> tag; walang binigay na teksto para sa refs na may pangalang IMFWEO.RO); $2
↑ "Gini coefficient of equivalised disposable income – EU-SILC survey". ec.europa.eu. Eurostat. Nakuha noong 16 August 2022.
↑ "Human Development Report 2021/2022" (PDF) (sa Ingles). United Nations Development Programme. 8 September 2022. Nakuha noong 8 September 2022.

Ang lathalaing ito ay isang usbong. Makatutulong ka sa Wikipedia sa pagpapalawig nito.

[1] Elgie, Robert (28 November 2017). Political Leadership: A Pragmatic Institutionalist Approach. Springer. ISBN 9781137346223 – sa pamamagitan ng Google Books.

[2] Romania Directory. Editura Cronos. 1 April 1990. ISBN 9789739000000 – sa pamamagitan ng Google Books.

[3] "DECRET-LEGE 2 27/12/1989 - Portal Legislativ". legislatie.just.ro.

[IMFWEO.RO-4] 4.0 ^4.1 ^4.2 Maling banggit (Hindi tamang <ref> tag; walang binigay na teksto para sa refs na may pangalang IMFWEO.RO); $2

[eurogini-5] "Gini coefficient of equivalised disposable income – EU-SILC survey". ec.europa.eu. Eurostat. Nakuha noong 16 August 2022.

[UNHDR-6] "Human Development Report 2021/2022" (PDF) (sa Ingles). United Nations Development Programme. 8 September 2022. Nakuha noong 8 September 2022.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]