Turkiya
Marami pong problema ang artikulong ito.
Tulungang mapabuti po ito o di kaya'y talakayin ang mga problemang nakasaad sa pahina ng usapan nito.
|
Republika ng Turkiya Türkiye Cumhuriyeti (Turko)
| |
---|---|
Kabisera | Ankara 39°55′N 32°51′E / 39.917°N 32.850°E |
Pinakamalaking lungsod | Istanbul 41°1′N 28°57′E / 41.017°N 28.950°E |
Wikang opisyal | Turko |
Katawagan | Turko |
Pamahalaan | Unitaryong republikang pampanguluhan |
• Pangulo | Recep Tayyip Erdoğan |
Cevdet Yılmaz | |
Lehislatura | Pambansang Asembleyang Maringal |
Establishment | |
c. 1299 | |
19 May 1919 | |
23 April 1920 | |
1 November 1922 | |
24 July 1923 | |
29 October 1923 | |
9 November 1982[1] | |
Lawak | |
• Kabuuan | 783,562 km2 (302,535 mi kuw) (ika-36) |
• Katubigan (%) | 2.03 |
Populasyon | |
• Pagtataya sa December 2023 | 85,372,377 (ika-17) |
• Densidad | 111/km2 (287.5/mi kuw) (83rd) |
KDP (PLP) | Pagtataya sa 2023 |
• Kabuuan | $3.613 trilyon (ika-11) |
• Bawat kapita | $41,887 (ika-46) |
KDP (nominal) | Pagtataya sa 2023 |
• Kabuuan | $1.154 trilyon (ika-17) |
• Bawat kapita | $13,383[2] (65th) |
Gini (2019) | 41.9 katamtaman |
TKP (2022) | 0.855 napakataas · 45th |
Salapi | Turkish lira (₺) (TRY) |
Sona ng oras | UTC+3 (TRT) |
Kodigong pantelepono | +90 |
Internet TLD | .tr |
Ang Turkiya (Turko: Türkiye), opisyal na Republika ng Turkiya, ay bansa na pangunahing matatagpuan sa rehiyong Anatoliya ng Kanlurang Asya at bahagya sa Silangang Trasya ng Timog-Silangang Europa. Hinahanggan ang Turkey ang Bulgaria at Greece sa kanluran, Georgia, Armenia, Azerbaijan, at Iran sa silangan, at Iraq at Syria sa timog. Ito hanggang 1922 ang sentro ng Imperyong Otomano. Ang kabisera nito ay Ankara at ang pinakamalaking lungsod nito ay Istanbul.
Etimolohiya
[baguhin | baguhin ang wikitext]Ang pangalan ng Turkiya sa Wikang Turko, Türkiye, ay nagmula sa salitang Türk, na ang kahulugan ay "malakas" sa Lumang Wikang Turko at katawagan din sa mga mamamayan ng mga bansa ng mga Turko.[4]
Sa wikang Tagalog, ang pangalang Turkiya ay muling pagsasabaybay ng salitang Español na Turquía.
Kasaysayan
[baguhin | baguhin ang wikitext]Sinaunang Anatolya
[baguhin | baguhin ang wikitext]Mas matagal nang may naninirahang tao sa Anatolia (ang bahagi ng Turkiya na nasa Asya na tinatawag ding Asia Minor) kaysa saan man sa mundo, maliban na lamang sa Africa.
Ang unang pangunahing imperyo sa lugar na ito ay ang mga Hittite (mula sa ika-18 dantaon hanggang sa ika-13 dantaon BC). Ang mga Hittites, na nagsalita ng mga wikang Indo-Europeo, ay bumuo ng isang mataas na kultura sa Gitnang Anatolya. Nasira ang kanilang kaharian noong ika-7 dantaon BC at ang mga sumunod na estaso ay ang Lydia, Caria, at Lycia.
Mula 1950 BCE, ang mga Griyego at Assyriano ay tumira sa iba't ibang bahagi ng timog silangang Turkey. Ang kabisera ng Assyria ay tinawag na Tushhan (900-600 BCE). Namahala ang mga Assyrians sa timog silangang Turkey hanggang sa masakop ng Babylonia sa taong 612 BC. Naging tahanan ang Anatolia sa iba't ibang mga kaharian tulad ng Imperyong Achaemenid, mga kahariang Hellenistiko, Imperyong Romano, Silangang Imperyong Romano, Imperyong Seljuk at ang Imperyong Monggol.
Mga teritoryong pampangasiwaan
[baguhin | baguhin ang wikitext]- Lalawigan ng Adana
- Lalawigan ng Adıyaman
- Lalawigan ng Afyonkarahisar
- Lalawigan ng Ağrı
- Lalawigan ng Amasya
- Lalawigan ng Ankara
- Lalawigan ng Antalya
- Lalawigan ng Artvin
- Lalawigan ng Aydin
- Lalawigan ng Balıkesir
- Lalawigan ng Bilecik
- Lalawigan ng Bingöl
- Lalawigan ng Bitlis
- Lalawigan ng Bolu
- Lalawigan ng Burdur
- Lalawigan ng Bursa
- Lalawigan ng Çankırı
- Lalawigan ng Çanakkale
- Lalawigan ng Çorum
- Lalawigan ng Denizli
- Lalawigan ng Diyarbakır
- Lalawigan ng Düzce
- Lalawigan ng Edirne
- Lalawigan ng Elazığ
- Lalawigan ng Erzincan
- Lalawigan ng Erzurum
- Lalawigan ng Eskişehir
- Lalawigan ng Gaziantep
- Lalawigan ng Giresun
- Lalawigan ng Gümüşhane
- Lalawigan ng Hakkâri
- Lalawigan ng Hatay
- Lalawigan ng Isparta
- Lalawigan ng Mersin
- Lalawigan ng Istanbul
- Lalawigan ng İzmir
- Lalawigan ng Kars
- Lalawigan ng Kastamonu
- Lalawigan ng Kayseri
- Lalawigan ng Kırklareli
- Lalawigan ng Kırşehir
- Lalawigan ng Kocaeli
- Lalawigan ng Konya
- Lalawigan ng Kütahya
- Lalawigan ng Malatya
- Lalawigan ng Manisa
- Lalawigan ng Kahramanmaraş
- Lalawigan ng Mardin
- Lalawigan ng Muğla
- Lalawigan ng Muş
- Lalawigan ng Nevşehir
- Lalawigan ng Niğde
- Lalawigan ng Ordu
- Lalawigan ng Rize
- Lalawigan ng Sakarya
- Lalawigan ng Samsun
- Lalawigan ng Siirt
- Lalawigan ng Sinop
- Lalawigan ng Sivas
- Lalawigan ng Tekirdağ
- Lalawigan ng Tokat
- Lalawigan ng Trabzon
- Lalawigan ng Tunceli
- Lalawigan ng Şanlıurfa
- Lalawigan ng Uşak
- Lalawigan ng Van
- Lalawigan ng Yozgat
- Lalawigan ng Zonguldak
- Lalawigan ng Aksaray
- Lalawigan ng Bayburt
- Lalawigan ng Karaman
- Lalawigan ng Kırıkkale
- Lalawigan ng Batman
- Lalawigan ng Şırnak
- Lalawigan ng Bartın
- Lalawigan ng Ardahan
- Lalawigan ng Iğdır
- Lalawigan ng Yalova
- Lalawigan ng Karabük
- Lalawigan ng Kilis
- Lalawigan ng Osmaniye
Mga sanggunian
[baguhin | baguhin ang wikitext]- ↑ Maling banggit (Hindi tamang
<ref>
tag; walang binigay na teksto para sa refs na may pangalangConstitution2019
); $2 - ↑ Maling banggit (Hindi tamang
<ref>
tag; walang binigay na teksto para sa refs na may pangalangIMFWEO.TR
); $2 - ↑ "Turkey". The World Factbook. Central Intelligence Agency. Inarkibo mula sa orihinal noong 28 Agosto 2022. Nakuha noong 13 Oktubre 2016.
{{cite web}}
: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ American Heritage Dictionary (2000). "The American Heritage® Dictionary of the English Language: Fourth Edition - "Turk"". Houghton Mifflin Company. Inarkibo mula sa orihinal noong 2018-12-25. Nakuha noong 2006-12-27.
{{cite web}}
: CS1 maint: date auto-translated (link)