Asoge

Mula sa Wikipedia, ang malayang ensiklopedya
Asoge, 80Hg
Asoge
Hitsurashiny, silvery liquid
Pamantayang atomikong timbang Ar°(Hg)
  • 200.592±0.003
  • 200.59±0.01 (pinaikli)[1]
Asoge sa talahanayang peryodiko
Hydrogen Helium
Lithium Beryllium Boron Carbon Nitrogen Oxygen Fluorine Neon
Sodium Magnesium Aluminium Silicon Phosphorus Sulfur Chlorine Argon
Potassium Calcium Scandium Titanium Vanadium Chromium Manganese Iron Cobalt Nickel Copper Zinc Gallium Germanium Arsenic Selenium Bromine Krypton
Rubidium Strontium Yttrium Zirconium Niobium Molybdenum Technetium Ruthenium Rhodium Palladium Silver Cadmium Indium Tin Antimony Tellurium Iodine Xenon
Caesium Barium Lanthanum Cerium Praseodymium Neodymium Promethium Samarium Europium Gadolinium Terbium Dysprosium Holmium Erbium Thulium Ytterbium Lutetium Hafnium Tantalum Tungsten Rhenium Osmium Iridium Platinum Gold Mercury (element) Thallium Lead Bismuth Polonium Astatine Radon
Francium Radium Actinium Thorium Protactinium Uranium Neptunium Plutonium Americium Curium Berkelium Californium Einsteinium Fermium Mendelevium Nobelium Lawrencium Rutherfordium Dubnium Seaborgium Bohrium Hassium Meitnerium Darmstadtium Roentgenium Copernicium Nihonium Flerovium Moscovium Livermorium Tennessine Oganesson
Cd

Hg

Cn
goldasogethallium
Atomikong bilang (Z)80
Pangkatpangkat 12
Peryodoperyodo 6
Bloke  d-block
Konpigurasyon ng elektron[Xe] 4f14 5d10 6s2
Mga elektron bawat kapa2, 8, 18, 32, 18, 2
Katangiang pisikal
Pase sa STPliquid
Punto ng pagkatunaw234.3210 K ​(−38.8290 °C, ​−37.8922 °F)
Punto ng pagkulo629.88 K ​(356.73 °C, ​674.11 °F)
Densidad (malapit sa r.t.)13.534 g/cm3
Puntong triple234.3156 K, ​1.65×10−7 kPa
Puntong kritikal1750 K, 172.00 MPa
Init ng pusyon2.29 kJ/mol
Init ng baporisasyon59.11 kJ/mol
Molar na kapasidad ng init27.983 J/(mol·K)
Presyon ng singaw
P (Pa) 1 10 100 1 k 10 k 100 k
at T (K) 315 350 393 449 523 629
Katangiang atomiko
Mga estado ng oksidasyon−2 , +1, +2 (isang katamtamang panimulang oksido)
ElektronegatibidadEskala ni Pauling: 2.00
Mga enerhiyang ionisasyon
  • Una: 1007.1 kJ/mol
  • Ikalawa: 1810 kJ/mol
  • Ikatlo: 3300 kJ/mol
Radyong atomikoemperiko: 151 pm
Radyong Kobalente132±5 pm
Radyong Van der Waals155 pm
Ibang katangian
Kayarian ng krystalrhombohedral
Rhombohedral crystal structure for asoge
Bilis ng tunogliquid: 1451.4 m/s (at 20 °C)
Termal na pagpapalawak60.4 µm/(m⋅K) (at 25 °C)
Termal na konduktibidad8.30 W/(m⋅K)
Elektrikal na resistibidad961 nΩ⋅m (at 25 °C)
Magnetikong pagsasaayosdiamagnetic[2]
Molar na magnetikong susseptibilidad−33.44×10−6 cm3/mol (293 K)[3]
Bilang ng CAS7439-97-6
Kasaysayan
PagkakatuklasAncient Egyptians (before 1500 BCE)
Simbolo"Hg": from its Latin name hydrargyrum, itself from Greek hydrárgyros, 'water-silver'
Pangunahing isotopo ng asoge
Iso­topo Abudansya Half-life (t1/2) Paraan ng pagkabulok Produkto
194Hg syn 444 y ε 194Au
195Hg syn 9.9 h ε 195Au
196Hg 0.15% matatag
197Hg syn 64.14 h ε 197Au
198Hg 10.04% matatag
199Hg 16.94% matatag
200Hg 23.14% matatag
201Hg 13.17% matatag
202Hg 29.74% matatag
203Hg syn 46.612 d β 203Tl
204Hg 6.82% matatag
Kategorya Kategorya: Mercury (element)

Ang asoge o merkuryo (Kastila: mercurio, Ingles: mercury /ˈmɜrkjʊri/ MER-kyə-ree, quicksilver (/ˈkwɪksɪlvər/) o hydrargyrum (/haɪˈdrɑrdʒɨrəm/ hye-DRAR-ji-rəm)), ay isang elementong kemikal nay may gamit sa simbolong Hg (Griyegong Latinisado: hydrargyrum, mula sa "hydr-" na ang ibigsabihin ay matubig o likido at "argyros" na ang ibig sabihin ay pilak). Ang bilang atomiko nito ay 80.

Isang mabigat at tila pilak na metal, ang asoge ay isa sa anim na elementong kemikal na tila tubig sa pangkaraniwang temperatura at presyon,[4] gaya ng sesyo, pransiyo, galyo, bromina at rubidyo. Ang asoge ang katangi-tanging metal na tila tubig na ginagamit sa panukat ng temperatura at presyun. Sa temperatura ng pagkatunaw na −38.83 °C at sa temperatura ng pagkulo sa 356.73 °C, ang asoge ang may pinakamanipis na antas kung kailan ito tila tubig kumpara sa anumaang metal.

Nahahanap ang asoge sa kung saan-sang lugar sa daigdig gaya ng mga deposito ng sinabar (cinnabar, asogeng asuprido o mercuric sulfide), na pinagkukunan ng pulang pangkulay na bermilyon, na halos nakukuha lamang sa tinastas na sinabar. Pawang nakalalason ang sinabar kapag nilanghap o nilunok ang mga alikabok nito. Ang pagkalason mula sa asoge ay maaaring resulta ng padapo sa mga natutunaw na uri nito (gaya ng asogeng klorido o mercuric chloride, o kaya methylmercury), paglanghap ng usok na asoge, o pagkain ng mga isdang na kinontamina ng elementong ito.

Ginagamit ang asoge sa mga termometro, barometro, manometro, float valve, at iba pang mga aparato. Ang mga haka-haka tungkol sa nakalalason nitong katangian ay nagdulot sa pagpapalit sa mga termometro at espigmomanometro (metrong sumusukat sa presyon ng dugo) na may laman nito sa mga ospital at iba pang klinika ng mga instrumentong ang ginagamit ay hango sa alkohol, digital, o termistor. Nananatili itong ginagamit sa iba't ibang instrumento at eksperimentong pang-agham. pati rin sa paggawa ng amalgam na ngipin sa mga operasyong dental. Sa mga pailaw, ang kuryente ay dumadaan sa usok ng asoge sa isang tubong posporo para makagawa ng isang shortwave ultraviolet na liwanag na nagdudulot ng pagkaliwanag ng posporo para makagawa ng nakikitang ilaw.

Mga sanggunian[baguhin | baguhin ang wikitext]

  1. "Standard Atomic Weights: Mercury". CIAAW. 2011.
  2. "Magnetic Susceptibility of the Elements And Inorganic Compounds" (PDF). www-d0.fnal.gov. Fermi National Accelerator Laboratory: DØ Experiment (lagacy document). Inarkibo mula sa ang orihinal (PDF) noong 2004-03-24. Nakuha noong 18 February 2015.
  3. Weast, Robert (1984). CRC, Handbook of Chemistry and Physics. Boca Raton, Florida: Chemical Rubber Company Publishing. pp. E110. ISBN 0-8493-0464-4.
  4. Senese, F. "Why is mercury a liquid at STP?". General Chemistry Online at Frostburg State University. Nakuha noong May 1, 2007. {{cite web}}: Unknown parameter |dateformat= ignored (tulong)