Lata

Para sa mga ibang gamit ng salita, tingnan ang Lata (paglilinaw).

Lata, ₅₀Sn

Lata
Alotropiya	silvery-white, β (beta); gray, α (alpha)
Pamantayang atomikong timbang Ar°(Sn)	118.710±0.007 118.71±0.01 (pinaikli)
Lata sa talahanayang peryodiko
Hydrogen Helium Lithium Beryllium Boron Carbon Nitrogen Oxygen Fluorine Neon Sodium Magnesium Aluminium Silicon Phosphorus Sulfur Chlorine Argon Potassium Calcium Scandium Titanium Vanadium Chromium Manganese Iron Cobalt Nickel Copper Zinc Gallium Germanium Arsenic Selenium Bromine Krypton Rubidium Strontium Yttrium Zirconium Niobium Molybdenum Technetium Ruthenium Rhodium Palladium Silver Cadmium Indium Tin Antimony Tellurium Iodine Xenon Caesium Barium Lanthanum Cerium Praseodymium Neodymium Promethium Samarium Europium Gadolinium Terbium Dysprosium Holmium Erbium Thulium Ytterbium Lutetium Hafnium Tantalum Tungsten Rhenium Osmium Iridium Platinum Gold Mercury (element) Thallium Lead Bismuth Polonium Astatine Radon Francium Radium Actinium Thorium Protactinium Uranium Neptunium Plutonium Americium Curium Berkelium Californium Einsteinium Fermium Mendelevium Nobelium Lawrencium Rutherfordium Dubnium Seaborgium Bohrium Hassium Meitnerium Darmstadtium Roentgenium Copernicium Nihonium Flerovium Moscovium Livermorium Tennessine Oganesson Ge ↑ Sn ↓ Pb indium ← lata → antimony
Atomikong bilang (Z)	50
Pangkat	pangkat 14 (grupong karbono)
Peryodo	peryodo 5
Bloke	p-bloke
Konpigurasyon ng elektron	[Kr] 4d10 5s2 5p2
Mga elektron bawat kapa	2, 8, 18, 18, 4
Katangiang pisikal
Pase sa STP	solido
Punto ng pagkatunaw	505.08 K ​(231.93 °C, ​449.47 °F)
Punto ng pagkulo	2875 K ​(2602 °C, ​4716 °F)
Densidad (malapit sa r.t.)	white, β: 7.265 g/cm3 gray, α: 5.769 g/cm3
kapag likido (sa m.p.)	6.99 g/cm3
Init ng pusyon	white, β: 7.03 kJ/mol
Init ng baporisasyon	white, β: 296.1 kJ/mol
Molar na kapasidad ng init	white, β: 27.112 J/(mol·K)
Presyon ng singaw P (Pa) 1 10 100 1 k 10 k 100 k at T (K) 1497 1657 1855 2107 2438 2893
Katangiang atomiko
Mga estado ng oksidasyon	−4, −3, −2, −1, 0, +1, +2, +3, +4 (isang anpoterong oksido)
Elektronegatibidad	Eskala ni Pauling: 1.96
Mga enerhiyang ionisasyon	Una: 708.6 kJ/mol Ikalawa: 1411.8 kJ/mol Ikatlo: 2943.0 kJ/mol
Radyong atomiko	emperiko: 140 pm
Radyong Kobalente	139±4 pm
Radyong Van der Waals	217 pm
Mga linyang espektral ng lata
Ibang katangian
Likas na paglitaw	primordiyal
Kayarian ng krystal	​body-centered tetragonal white (β)
Kayarian ng krystal	​face-centered diamond-cubic gray (α)
Bilis ng tunog manipis na bara	2730 m/s (sa r.t.) (rolled)
Termal na pagpapalawak	22.0 µm/(m⋅K) (at 25 °C)
Termal na konduktibidad	66.8 W/(m⋅K)
Elektrikal na resistibidad	115 nΩ⋅m (at 0 °C)
Magnetikong pagsasaayos	gray: diamagnetic white (β): paramagnetic
Molar na magnetikong susseptibilidad	(white) +3.1×10−6 cm3/mol (298 K)
Modulo ni Young	50 GPa
Modulo ng tigas	18 GPa
Bultong modulo	58 GPa
Rasyo ni Poisson	0.36
Eskala ni Mohs sa katigasan	1.5
Subok sa katigasan ni Brinell	50–440 MPa
Bilang ng CAS	7440-31-5
Kasaysayan
Pagkakatuklas	protohistoric, around 35th century BC
Simbolo	"Sn": from Latin stannum
Pangunahing isotopo ng lata
Iso­topo Abudansya Half-life (t1/2) Paraan ng pagkabulok Produkto 112Sn 0.97% matatag 114Sn 0.66% matatag 115Sn 0.34% matatag 116Sn 14.54% matatag 117Sn 7.68% matatag 118Sn 24.22% matatag 119Sn 8.59% matatag 120Sn 32.58% matatag 122Sn 4.63% matatag 124Sn 5.79% matatag 126Sn trace 2.3×105 y β− 126Sb

Ang lata, estanyo, tinggaputi o tin (Kastila: estaño, Ingles: tin, Cebuano: tansan) ay isang elementong kemikal na may sagisag na Sn (Latin: Stannum) at may numero atomikong 50. Kabilang ito sa pangunahing pangkat na metal sa pangkat 14 ng periodiko ng mga elemento. Ang tansan ay nagpapakita ng pagkakatulad sa mga katabi nitong mga metal sa pangkat 14 na hermaniyo at tingga, gaya ng estado nito sa pag-ooksihena na +2 at +4. Ito ang ay ang pang-ika-49 sa dami sa kalikasan, at sa 10 buong/matibay na isotopyo, ito ang may pinakamalaking numero ng buong/matibay na isotopyo sa lahat ng kilalang elemento. Nagmumula ang lata sa mineral na cassiterite, kung saan ito ay tansang di-oksinada, SnO.

Ang lata ay may kulay na tila pilak, na madaling tunawin, at marupok na metal na hindi madaling makaranas ng pag-ooksinada sa hangin at ito ay ginagamit na pambalot sa ibang mga metal para makaiwas sa pagkatunaw o pagkasira. Ang unang haluang metal na ginamit sa malakihang pangangalakal ay nagmula noong 3000 BC at tinatawag ding bronse, isang halo ng lata at tanso. Matapos ang 600 BC purong metall na tanso na ang nagagawa. Ang peltre, isang halo 85% hangang 90% na tansan kasama ang tanso, antimonya at tingga, ay ginagamit na pinggan mula Panahon ng Tanso hanggang sa ika-20 siglo. Sa panahong kasalukuyan, ginagamit ang tansan sa maraming halong metal, gaya ng malambot na solderong lata/tingga, na karaniwang mayroong 60% o mas maraming lata. Isa pang ginagamitan ng tansan ay ang paglalagay ng tansan sa asero o yero. Dahil mababa ang pagkakataon nitong makalason, ang mga metal na binalutan ng lata ay ginagamit di sa pagbabalot ng mga pagkain, gaya ng mga lata, na karaniwan ding gawa sa aluminyo at asero o yero.