Posporo (elemento)

silicon ← phosphorus → sulfur N ↑ P ↓ As 15P Periodic table
Kaanyuan
Colourless, waxy white, yellow, scarlet, red, violet, black
Pangkalahatang Katangian
Pangalan, simbolo, bilang	phosphorus, P, 15
Pangkat, Piryud, Bloke	15, 3, p
Batayang atomikong bigat	{{{atomic mass}}} g·mol−1
Kompigurasyon ng elektron	[Ne] 3s2 3p3
Mga Elektron kada talukab	2, 8, 5 (Larawan)
Pisikal na Katangian
Anyo	solid
Densidad (malapit sa t.k.)	white: 1.823 g·cm−3 red: ≈ 2.2–2.34 g·cm−3 violet: 2.36 g·cm−3 black: 2.69 g·cm−3
Punto ng pagkalusaw	white: 44.2 °C black: 610 °C
Puntong sublimasyon	red: ≈ 416–590 °C violet: 620 °C
Punto ng pagkulo	white: 280.5 °C
Init ng pagsasanib	white: 0.66 kJ·mol−1
Init ng baporisasyon	white: 51.9 kJ·mol−1
Espesipikong kapasidad sa init	(25 °C) white: 23.824 J·mol−1·K−1
Presyur ng tampuok (white)
P/Pa 1 10 100 1 k 10 k 100 k at T/K 279 307 342 388 453 549
Presyur ng tampuok
P/Pa 1 10 100 1 k 10 k 100 k at T/K 455 489 529 576 635 704
Katangiang Atomiko
Estadong oksidadyon	5, 4, 3, 2, 1, −1, −2, −3 ((a mildly acidic oxide))
Elektronegatibidad	2.19 (Iskala ni Pauling)
Mga enerhiya sa pagbuo ng ion (marami pa)	Una: {{{1st ionization energy}}} kJ·mol−1
	Ikalawa: {{{2nd ionization energy}}} kJ·mol−1
	Ikatlo: {{{3rd ionization energy}}} kJ·mol−1
Kobalenteng rayos	107±3 pm
Rayos Van der Waals	180 pm
Iba pa
Estruktura ng kristal	bodycentredcubic
Panunurang magnetiko	white, red, violet, black: diamagnetic
Termal na konduktibidad	(300 K) white: 0.236 W·m−1·K−1
Termal na konduktibidad	(300 K) black: 12.1 W·m−1·K−1
Bulk modulus	white: 5 GPa red: 11 GPa
Bilang rehistrasyon ng CAS	7723-14-0
Pinakatumatagal na isotopo
Pangunahing artikulo: Mga isotopo ng phosphorus
iso NK Kalahating-buhay AP EP (MeV) PP

Ang posporo (Kastila: fósforo, Ingles: phosphorus) ay isang elemenong kemikal na gumagamit sa simbolong P at sa bilang atomikong 15. Isang multivalent na hindi metal na kabilang sa grupo ng nitroheno, ang posporo ay kadalasang matatagpuan sa mga di-organikong batong phosphate. Ang Elementong posporo ay may dalawang uring laganap - puting posporo at pulang posporo. Bagamat ang ibig-sanihin ng salitang "phosphorescence" ay lumiwanag matapos ang pag-ilaw, mula sa salitang posporo, ang ilaw ng posporo ay nagmumula sa pag-o-oksihena ng puti-(ngunit di pula)-ng posporo at dapat tinatawag na chemiluminescence.

Dahil sa mataas nitong reaktibidad, ang posporo ay hindi kailanman nahahanap bilang malayang elemento sa kalikasan ng Daigdig. Ang kaunaunahang uri ng posporo (puting posporo, noong 1669) ay naglabas ng mahinang ilaw matapos matamaan ng oksiheno— kaya't binansagan itong (mula sa mitolohiyang Griyego) Φωσφόρος, na ang ibig-sabihin ay "tagadala ng liwanag" (wikang Latin: Lucifer), na sinasagisag ang "Tala ng Umaga", ang planetang Venus.

Ang posporo ay bahagi ng DNA, RNA, ATP, pati na ang lipidong-posporo na bahagi ng mga cell membranes. Ito ay isang esensyal na elemento para sa lahat ng buhay na cell. Karaniwan din itong makikita sa mga pataba, pulbura, toothpaste, pestecide, mga sabon panglaba, at siyempre, sa mga posporo mismo.

Mga sanggunian

Ang lathalaing ito na tungkol sa Kimika ay isang usbong. Makatutulong ka sa Wikipedia sa pagpapalawig nito.