Heneral Santos
Heneral Santos Dakbayan sa Heneral Santos Lungsod ng General Santos | |
|---|---|
| General Santos City | |
 | |
| Palayaw: Tuna "Capital ng Pilipinas" | |
| Bansag: (sa Ingles) Go GenSan! | |
 Mapa ng Timog Cotabato na nagpapakita sa lokasyon ng General Santos. | |
 | |
.svg)  Heneral Santos Lokasyon sa Pilipinas | |
| Mga koordinado: 6°07′N 125°10′E / 6.12°N 125.17°E | |
| Bansa |  Pilipinas |
| Rehiyon | Soccsksargen (Rehiyong XII) |
| Lalawigan | Timog Cotabato |
| Distrito | Unang Distrito ng South Cotabato |
| Mga barangay | 26 (alamin) |
| Pagkatatag | 18 Agosto 1947 |
| Ganap na Lungsod | 1968 |
| Pista | 5 Setyembre 1988 |
| Pamahalaan | |
| • Punong Lungsod | Ronnel Rivera |
| • Pangalawang Punong Lungsod | Shirlyn Bañas-Nograles |
| • Kinatawan | Pedro B. Acharon Jr. |
| • Manghalalal | 360,232 botante (2022) |
| Lawak | |
| • Kabuuan | 492.86 km2 (190.29 milya kuwadrado) |
| Populasyon (Senso ng 2020) | |
| • Kabuuan | 697,315 |
| • Kapal | 1,400/km2 (3,700/milya kuwadrado) |
| • Kabahayan | 175,345 |
| Ekonomiya | |
| • Kaurian ng kita | ika-1 klase ng kita ng lungsod |
| • Antas ng kahirapan | 9.90% (2021)[2] |
| • Kita | (2020) |
| • Aset | (2020) |
| • Pananagutan | (2020) |
| • Paggasta | (2020) |
| Sona ng oras | UTC+8 (PST) |
| Kodigong Pangsulat | 9500 |
| PSGC | 126303000 |
| Kodigong pantawag | 83 |
| Uri ng klima | Tropikal na kagubatang klima |
| Mga wika | Wikang Hiligaynon Sebwano Wikang Tboli Wikang B'laan wikang Tagalog |
| Websayt | gensantos.gov.ph |
Ang Lungsod ng General Santos ay isang lungsod sa lalawigan ng Timog Cotabato, Pilipinas. Ayon sa senso ng 2020, ito ay may populasyon na 697,315 sa may 175,345 na kabahayan.
Matatagpuan sa isla ng Mindanao, ang Heneral Santos ito ang pinakatimog at pinakamalapit (southernmost city) na lungsod sa Pilipinas. Ito ang sentrong pang-rehiyon para sa commerce at industriya ng rehiyon ng SOCCSKSARGEN, at geographically matatagpuan sa loob ng lalawigan nang South Cotabato ngunit pinangangasiwaan nang nakapag-iisa. Ang Heneral Santos ay napabilang sa mga Matataas na Urbanisadong lungsod sa Pilipinas.
Dating kilala bilang Dadiangas, ang lungsod, ipinangalanang ito Heneral. Paulino Santos nang Pilipinas ay isang dating Commanding General nang Philippine Army, at ang nangungunang pioneer nang settlement nang bansa
Nagmula ang Pilipinong boksingerong si Manny Pacquiao sa Brgy. Labangal.
Ang Heneral Santos Metropolitan Area o Metro General Santos ay isang metroplitan area na sumasaklaw sa mataas na urbanisadong lungsod ng Heneral Santos. Ang Regional Agro-Industrial Center ng Alabel, ang mga bayan ng Sarangani tulad ng Glan, Kiamba, Maasim, Maitum, Malapatan at Malungon at ang nabuo sa kalapit na probinsya ng South Cotabato na kasama na ang Metro General Santos ay idinagdag sa lalawigan ng Lake Sebu, Polomolok, T'Boli at Tupi.
Kasaysayan
[baguhin | baguhin ang wikitext]Ang mga tribu ng B'laan ay ang mga orihinal na naninirahan sa Heneral Santos, at ang mga bakas ng kanilang maagang pag-areglo nang lugar ay matatagpuan sa mga pangalan nang lugar ng lungsod, na nagmula sa kanilang bokabularyo. Ang kanilang pangalan para sa lunsod, ang Dadiangas, ay mula sa mahirap na puno ng Ziziphus spina-christi na minsan ay masagana sa lugar at ngayon ay isang protektadong species sa ilalim ng Republic Act 8371 o ang Katutubong Katutubong Batas ng 2007. Ang B'laan tribu ay kasalukuyang nabubuhay bukod sa bagong henerasyon ng mga settler at iba pang mga, Inilipat ang pangalang ito kay Heneral Paulino Santos noong maging bilang lungsod ito.
Alon ng migrasyon
[baguhin | baguhin ang wikitext]Inorganisa sa ilalim ng National Land Settlement Administration (NLSA) ng Pamahalaang Komonwelt na pinamumunuan ni Pangulong Manuel L. Quezon, at pinangunahan ni General Paulino Santos ang paglilipat ng 62 na Kristiyano na naninirahan mula sa Luzon hanggang sa baybayin nang Sarangani Bay sakay ang steam ship Basilan ng Compañia Maritima noong 27 Pebrero 1939. Ang 62 pioneer, karamihan sa mga nagtapos sa agrikultura at kalakalan, ay ang unang malaking batch ng mga naninirahan sa lupa sa lugar na may misyon upang masigasig na linangin ang rehiyon. Matapos ang pag-agos nang mga pioneer, libu-libong higit pang mga Kristiyano mula sa Luzon at Visayas ang lumipat sa lugar, unti-unting nagtulak sa ilang residente nang B'laan sa mga bundok, na nawalan ng kanilang kabuhayan.
Noong Marso 1939, ang unang pormal na kasunduan sa lungsod ay ang itinatag sa Alagao, na ngayon ay kilala bilang Barangay Lagao. Ang distrito ng Lagao ay kilala noon bilang "Municipal District of Buayan" sa ilalim nang hurisdiksiyon nang deputy governor ng Municipal District of Glan. Hanggang sa opisyal na ito ay naging isang malayang "Munisipal na Distrito ng Buayan" noong 1 Oktubre 1940, na hinirang si Datu Sharif Zainal Abedin-isang Arab mestizo na kasal sa isang anak na babae nang isang napaka-maimpluwensiyang datu ng mababang Buayan-bilang unang munisipal na alkalde ng distrito.
Ikalawang Digmaang Pandaigdig
[baguhin | baguhin ang wikitext]Noong Ikalawang Digmaang Pandaigdig, ang Distrito ng Lungsod ng Buayan ay naging isa sa mga huling hangganan sa pagitan nang pinagsamang mga pwersang Amerikano at Pilipino at hukbo mula sa Imperyo ng Hapon. Bumalik sa pwersa nang mga Imperyal nang Hapon ang ginawa ng Klaja Karsts Land na kanilang huling landas para sa pagtatanggol, pagtatayo nang mga round bunker at tunnels. Ang mga bunker na ito ay makikita pa rin sa Sitio Guadalupe; Gayunman, ang karamihan sa mga tunnel ay nasira at napinsala pa nang mga mangangaso ng kayamanan at mga developer nang lupa.
Pagpapanglan sa lungsod ng status
[baguhin | baguhin ang wikitext]
Isang taon pagkatapos na mabawi ng Pilipinas ang ganap na soberanya mula sa Estados Unidos noong 4 Hulyo 1946, ang Munisipalidad ng Buayan ay naging ika-apat na klase nang regular na munisipalidad sa pamamagitan ng Executive Order Number 82, na may petsang 18 Agosto 1947 ni Pangulong Manuel Roxas, na sumasamo sa Municipal Distrito ng Glan na ang mababang bracket ng kita sa panahong ito ay inalis nang karapatan para sa karangalan. Si Dadiangas ay ang upuan nang pamahalaan para sa Munisipalidad ng Buayan na pinili ang Irineo Santiago bilang unang Municipal Mayor sa isang lokal na halalan na ginanap noong 11 Nobyembre 1947. Ang pormal na ipinataw ni Mayor Santiago noong 1 Enero 1948.
Pagkalipas ng anim na taon, noong Hunyo 1954, ang Municipality of Buayan ay pinalitan ng pangalan na General Santos bilang isang pagkilala sa nangungunang pioneer sa pamamagitan ng Batas 1107 na isinulat ni Congressman Luminog Mangelen nang Probinsiya ng Cotabato.
City Hall ng GenSan
[baguhin | baguhin ang wikitext]
Mula 1963 hanggang 1967, ang ekonomiya ng munisipalidad ay nakaranas ng isang boom sa ilalim ni Mayor Lucio A. Velayo, tulad nang maraming malalaking agri-based at multinasyunal na kumpanya tulad nang Dole Philippines, General Milling Corporation at UDAGRI na pinalawak sa lugar. Kahit na kwalipikado itong maging ika-apat na klaseng lungsod mula sa pagiging isang munisipalidad, tinanggihan ng mga residente ang isang paglipat ng Kongreso Salipada Pendatun upang i-convert ang Munisipalidad ng Buayan sa isang lungsod at palitan ang pangalan nito ng Rajah Buayan.
Noong 8 Hulyo 1968, ang munisipalidad ng General Santos ay naging isang lungsod pagkatapos ng pag-apruba ng Republic Act No. 5412, na isinulat ni Congressman James L. Chiongbian. Ito ay pinasinayaan noong Setyembre 5 ng taong iyon, kasama si Antonio C. Acharon ang naging unang alkalde ng bagong lungsod. Noong ika-5 nang Setyembre sa taong 1988, Isang dekada matapos ang pagtatalaga nito bilang isang chartered city, ang GenSan ay ipinahayag na isang highly urbanized city ng South Cotabato.
Heograpiya
[baguhin | baguhin ang wikitext]
Ang General Santos City ay nasa timog bahagi ng Pilipinas. Matatagpuan ito sa 6 ° 7'N 125 ° 10'E latitude. Ang lungsod ay nasa timog-silangan ng Maynila, timog-silangan ng Cebu at timog-kanluran ng Davao.
Ang lungsod ay hangganan ng mga munisipalidad ng Sarangani Province na sina Alabel sa silangan, at Maasim sa timog. Sa pangkalahatan, ang General Santos ay may hangganan ng munisipyo ng South Cotabato ng munisipyo ng Polomolok at Sarangani ng Malungon sa hilaga, at ang munisipalidad ng T'boli sa kanluran.
Klima
[baguhin | baguhin ang wikitext]Ang General Santos City ay mayroong tropikal na basa at tuyo na klima (ang klasipikasyon ng klima ng Köppen Aw). Ito ay itinuturing na isa sa mga pinakamalubhang lugar sa Pilipinas, kahit na sa isang mas malinaw na dry season.
| Datos ng klima para sa General Santos City | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Buwan | Ene | Peb | Mar | Abr | May | Hun | Hul | Ago | Set | Okt | Nob | Dis | Taon |
| Sukdulang taas °S (°P) | 40.0 (104) |
37.8 (100) |
38.9 (102) |
38.3 (100.9) |
40.0 (104) |
42.8 (109) |
40.0 (104) |
37.8 (100) |
40.0 (104) |
38.9 (102) |
36.7 (98.1) |
37.8 (100) |
42.8 (109) |
| Katamtamang taas °S (°P) | 31.7 (89.1) |
31.7 (89.1) |
32.2 (90) |
32.8 (91) |
31.7 (89.1) |
30.6 (87.1) |
30.6 (87.1) |
30.6 (87.1) |
30.6 (87.1) |
31.1 (88) |
31.1 (88) |
31.7 (89.1) |
31.4 (88.5) |
| Arawang tamtaman °S (°P) | 27.8 (82) |
28.2 (82.8) |
28.8 (83.8) |
29.1 (84.4) |
28.7 (83.7) |
27.9 (82.2) |
27.7 (81.9) |
27.6 (81.7) |
27.7 (81.9) |
27.9 (82.2) |
28.1 (82.6) |
28.2 (82.8) |
28.2 (82.8) |
| Katamtamang baba °S (°P) | 23.9 (75) |
24.4 (75.9) |
24.9 (76.8) |
24.9 (76.8) |
24.9 (76.8) |
24.9 (76.8) |
23.9 (75) |
23.9 (75) |
23.9 (75) |
23.9 (75) |
23.9 (75) |
23.9 (75) |
24.3 (75.7) |
| Sukdulang baba °S (°P) | 18.9 (66) |
18.9 (66) |
20.0 (68) |
20.0 (68) |
17.8 (64) |
21.7 (71.1) |
20.0 (68) |
19.4 (66.9) |
20.0 (68) |
21.1 (70) |
21.7 (71.1) |
20.0 (68) |
17.8 (64) |
| Katamtamang presipitasyon mm (pulgada) | 88.9 (3.5) |
73.7 (2.902) |
40.6 (1.598) |
48.3 (1.902) |
104.1 (4.098) |
121.9 (4.799) |
109.2 (4.299) |
83.8 (3.299) |
81.3 (3.201) |
106.7 (4.201) |
96.5 (3.799) |
91.4 (3.598) |
1,046.4 (41.197) |
| Araw ng katamtamang presipitasyon (≥ 0.1 mm) | 8 | 7 | 6 | 7 | 10 | 13 | 10 | 12 | 11 | 13 | 10 | 9 | 116 |
| Katamtamang kahalumigmigang relatibo (%) | 77 | 76 | 75 | 76 | 79 | 82 | 82 | 82 | 82 | 82 | 84 | 79 | 79 |
| Sanggunian: Deutscher Wetterdienst[3] | |||||||||||||
Relihiyon
[baguhin | baguhin ang wikitext]Ang nangingibabaw na relihiyon sa lunsod ay ang Kristiyanismo, ang pinakamalaking denominasyon ay ang Katolikong Iglesia, na binubuo nang halos 90% porsiyento ng populasyon. Tungkol sa 9% nang populasyon ay nabibilang sa Islam, karamihan sa mga Sunnite.
Mga Barangay
[baguhin | baguhin ang wikitext]Ang Lungsod ng General Santos ay nahahati sa 26 na mga barangay.
- Apopong
- Baluan
- Batomelong
- Buayan
- Bula
- Calumpang
- City Heights
- Conel
- Dadiangas East
- Dadiangas North
- Dadiangas South
- Dadiangas West
- Fatima (Uhaw)
- Katangawan
- Labangal (Makr Wharf)
- Lagao (1st & 3rd)
- Ligaya
- Mabuhay
- Olympog
- San Isidro (Lagao 2nd)
- San Jose
- Siguel
- Sinawal
- Tambler
- Tinagacan
- Upper Labay
Demograpiko
[baguhin | baguhin ang wikitext]| Taon | Pop. | ±% p.a. |
|---|---|---|
| 1903 | 33 | — |
| 1918 | 9,787 | +46.15% |
| 1939 | 14,115 | +1.76% |
| 1948 | 32,019 | +9.53% |
| 1960 | 84,988 | +8.47% |
| 1970 | 85,861 | +0.10% |
| 1975 | 91,154 | +1.21% |
| 1980 | 149,396 | +10.38% |
| 1990 | 250,389 | +5.30% |
| 1995 | 327,173 | +5.14% |
| 2000 | 411,822 | +5.06% |
| 2007 | 529,542 | +3.53% |
| 2010 | 538,086 | +0.58% |
| 2015 | 594,446 | +1.92% |
| 2020 | 697,315 | +3.19% |
| Sanggunian: PSA[4][5][6][7] | ||
Ekonomiya
[baguhin | baguhin ang wikitext]Ang pangunahing pang-ekonomiyang aktibidad ng lungsod ay pangunahing naka-angkla sa dalawang sektor na ang industriya ng agro-industriya at pangingisda.
Agro-industriya: Pinagkalooban ng mayaman na bulkan na lupa, sapat at mahusay na ipinamamahagi ang lahat ng ulan sa buong taon at isang klima-free climate, ang General Santos City ay gumagawa ng kalidad ng pag-export ng mataas na pinahahalagahan na mga pananim tulad nang mais, niyog, pinya, asparagus, saging at bigas. Nagbibigay din ito ng kalidad nang mga kakaibang prutas, gulay at bulaklak. Ang lungsod ay din nang isang nangungunang producer at tagaluwas ng kalidad ng mga hayop tulad nang manok, hogs, at mga baka. Ngunit sa patuloy na pag-unlad nang populasyon at ekonomiya sa paglipas ng panahon, ang ilang mga lupain ng agrikultura ng lunsod ay unti-unting na-convert sa mga nakapaloob na lugar upang matugunan ang medyo lumalaking pangangailangan ng tirahan at mabubuhay na puwang.
Ang Industriya ng Pangingisda: Ang General Santos City ay ang pinakamalaking producer nang sashimi-grade tuna sa Pilipinas. Sa maagang 1970, ang pamagat na "Tuna Capital of the Philippines" ay naging isang tag dito. Ang GenSan din ang ikalawang pinakamalaking pang-araw-araw na kabuuang catch ng isda sa bansa pagkatapos ng Navotas City sa National Capital Region. Ipinagmamalaki nang mga naninirahan sa lunsod na ang mga isda at pagkaing-dagat ay hindi nalulugod kaysa sa kung ano ang matatagpuan sa kanilang lugar. Ang industriya nang pangingisda sa GenSan ay nagbibigay nang kabuuang pang-araw-araw na kapasidad na 750 metriko tonelada nang mga isda na nakuha lamang at naghahatid ng mga 7,800 manggagawa. Alin ang dahilan kung bakit ang General Santos City ay tahanan nang pitong "7" tuna processing plants sa bansa. Ang Fishport Complex sa Barangay Tambler ay may 750 metro (2,460 piye) na pantalan at isang 300 metro (980 piye) na pantalan para sa 2,000 GT reefer carrier. Ang fishport ay nilagyan nang mga modernong pasilidad na sumusunod sa mga internasyonal na pamantayan sa paghawak ng isda. Nakarehistro ang General Santos City ng 1,365 bagong medium hanggang sa malalaking negosyo noong 2011. Ang isang aggregate investment na kasangkot ay tinatayang PHP 1.202 bilyon. Nangungunang industriya para sa bagong pamumuhunan noong 2011 ay ang mga sumusunod: Hotel and Restaurant-31%; Bultuhang & Mga Tip sa Trabaho-20%; Pagkumpuni ng Mga Sasakyan Motor, Mga Motorsiklo at Mga Kalakalan ng Personal at Pambahay, Real Estate at Pagrenta nang Mga Aktibidad sa Negosyo-17%; Iba pang mga Serbisyo sa Komunidad, Social at Personal-8%; Financial Intermediation-5%; Manufacturing-5%; Pangingisda-3%; ICT-3%
Sa taong 2000, mayroong 59 bangko na naglilingkod sa lungsod. Ito ay binubuo ng 46 commercial bank, 5 savings bank, 7 rural bank at 1 cooperative bank. Bukod dito, may 48 institusyong nagpapautang pati na rin ang 49 pawnshops na nagbibigay ng emergency loan assistance.
Malls
[baguhin | baguhin ang wikitext]- SM City GenSan
Ang General Santos City ay ang shopping capital nang Soccksargen region. Ang mga residente mula sa mga kalapit na bayan at lalawigan ay bumibisita sa lungsod upang mamili at makisaya sa mga aktibidad sa buhay at paglilibang. Mayroong maraming malalaking shopping malls sa lungsod, mga kilalang rito ang mga KCC Mall ng Gensan, SM City General Santos, Robinsons Place GenSan, Gaisano Mall ng GenSan, RD Plaza (Fitmart), Veranza Mall, Robinson's Place ng Gensan at ang pinakabagong karagdagan sa lungsod na RD City Mall na matatagpuan sa Brgy. Calumpang at Unitop Shopping Mall sa Brgy. Dadingas West. Ang SM Savemore ay may dalawang sangay sa lungsod at ang isa pang sangay ay itatayo sa loob nang lugar nang downtown. Mayroon ding balita tungkol sa pagbuo ng Ayala Mall at Puregold. Ang mga mall na ito ay tahanan sa parehong pambansa at internasyonal na mga tatak ng mga retail merchandise pati na rin ang mga restaurant at cafe. Maraming mga merchandise at malalaking pamilihan na pag-aari nang mga negosyante ng lokal at dayuhang Tsino, Taiwanese at Koreano sa lungsod.
Inprastaktura
[baguhin | baguhin ang wikitext]Komunikasyon
[baguhin | baguhin ang wikitext]Ang modernong at state-of-the-art na mga pasilidad ng komunikasyon na may mga pamantayang global ay madaling magagamit at ibinibigay sa General Santos City nang mga pangunahing kumpanya ng telekomunikasyon sa bansa. Kabilang dito ang mga boses, data, internet at mga solusyon sa network, bukod sa iba pa, sa parehong mga wired at mobile form.
Transportasyon
[baguhin | baguhin ang wikitext]Ang mga Airliner ay bumaba sa General Santos City International Airport Ang GenSan at ang buong Soccsksargen ay maaaring maabot sa pamamagitan ng hangin, lupa, o dagat.
Paliparang Transportasyon
[baguhin | baguhin ang wikitext]
Ang General Santos International Airport ay ang pinakamalaking paliparan sa Mindanao. Ito ay may 3,227 metrong kongkreto na runway na may kakayahang pangasiwaan ang malawak na bodoy jet tulad ng Airbus A340 at Boeing 747. Tinawag din itong "Rajah Buayan Airport" sa Jainal Abedib Street sa 1990 at Tambler Airport sa taong 2008 bago ito ipalit sa pangalan nito. Ang mga flight sa at mula sa Manila, Iloilo, at Cebu ay kasalukuyang pinamamahalaan sa airport ng Philippine Airlines at Cebu Pacific. Ang General Santos International Airport ay ang pangalawang busiest airport sa Mindanao at ika-9 na busiest airport sa Pilipinas.
Transportasyon sa Dagat
[baguhin | baguhin ang wikitext]
Ang Makar Wharf ay ang pangunahing internasyonal na port nang lungsod ng lungsod at isa sa mga pinakamahusay na port sa dagat sa bansa. Ito ay lokasyon sa Barangay Labangal, ang layo mula sa central business district. Sa isang 740 metro (2,430 piye) na docking length at isang 19 metro (62 piye) na lapad, ang pantalan ay maaaring tumanggap ng hanggang siyam na barko na may mga posisyon sa lahat nang magkasabay. Ang port ay kumpleto na sa mga modernong pasilidad tulad ng container na yarda, imbakan at pagtimbang tulay upang pangalanan ang ilan. Maraming mga kompanya ng pagpapadala ang nagpapatakbo ng regular na serbisyo ng lantsa sa lawa at mula sa iba pang mga pangunahing port sa Luzon, Visayas at Mindanao. Ang Negros Navigation, SuperFerry at Sulpicio Lines ay nagbibigay ng mga ruta sa pagpapadala sa pagitan ng isla habang ang maraming mga linya sa pagpapadala ng Indonesian ay nagpapatakbo ng international ferry service sa pagitan ng General Santos City at mga kalapit na daungan sa Indonesia na nagdadala nang parehong pasahero at kargamento.
Transportasyon sa Lungsod
[baguhin | baguhin ang wikitext]
Ang pag-commute sa loob at paligid ng General Santos City ay isang mabilis at maginhawang pagsakay. Mahigit 400 bus ng pasahero, mga van nang pampublikong utility at mga jeepney ang gumagamit nang mga ruta sa loob ng lungsod at kalapit na lalawigan tulad ng Koronadal, Cotabato, Davao, Tacurong, Pagadian, Cagayan de Oro at iba pa. Ang tatlong sasakyang de-motor na mga sasakyang de-motor na kilala bilang tricycles ay ang pangunahing paraan ng pampublikong transportasyon ng lungsod at nasa kalsada mula noong mga panahong pangunguna. Ang mga naka-air condition na taksi ay din sa mga kalye ng lungsod na nag-aalok ng mga pasahero ng pagpili ng isang mas komportableng paraan ng transportasyon.
Pinananatili ng Opisina ng Mga Inhinyero sa Lungsod, ang mga pangunahing kalsada ng lungsod ay pinagbubukas at pinagkalooban nang mga kalsada sa kaligtasan, mga tanda at senyas upang matiyak ang ligtas at mahusay na daloy nang trapiko sa loob ng lungsod. Tinutukoy ng Pan-Philippine Highway ang lunsod sa pamamagitan ng lupa sa iba pang mga pangunahing lungsod sa Mindanao at sa ibang bahagi ng bansa.
Ang General Santos City Terminal-popular na kilala bilang Bulaong Terminal; na matatagpuan sa Barangay Dadiangas North ay ang pangunahing integrated terminal ng transportasyon ng lunsod. Ang terminal ay nagsisilbing gateway ng lungsod para sa mga biyahero. Mga bus at iba pang uri ng pampublikong transportasyon masa-sa at mula sa iba't ibang bahagi ng Mindanao tulad ng Koronadal, Tacurong, Lungsod ng Cotabato, Lungsod ng Dabaw, Kidapawan, Digos, Pagadian, at Cagayan de Oro.
Seguridad sa Sibilyan at Pangdepensa
[baguhin | baguhin ang wikitext]Ang Philippine National Police, isang task force militar ay binuo upang protektahan ang lungsod mula sa pag-atake ng mga terorista at iba pang krimen. Ang Task Force GenSan ay kaanib sa Philippine Army at pinamumunuan ng kolonel ng hukbo. 8 Ang mga Istasyon ng Pulis ay nagtatayo sa bawat barangay upang mapanatili ang kaligtasan at isang mapayapang pagkakasunud-sunod sa lungsod. Ang mga Ahensya at Organisasyon ay bumubuo nang isang mahusay at mapayapang kalooban upang pangkatin ang isang order sa isang lungsod.
Serbisyong Pangkalusugan
[baguhin | baguhin ang wikitext]Ang average na pag-asa ng buhay ng Gensanon ay 70 para sa mga babae at 65 para sa mga lalaki. May 19 na mga ospital, na may kabuuang 1,963 na kama, kabilang ang GenSan Doctors Hospital, St. Elizabeth Hospital, SOCSARGEN County Hospital, Mindanao Medical Center, RO Diagan Cooperative Hospital, General Hospital District Hospital at ang bagong binuo na GenSan Medical Center sa Barangay Calumpang na nag-aalaga ng mga tao. Mayroong patuloy na pagtatayo ng inaasahang ospital sa Barangay Apopong at Barangay Lagao sa National Highway patungo sa Barangay Katangawan.
Edukasyon
[baguhin | baguhin ang wikitext]Ang Notre Dame of Dadiangas University, ay isang institusyong Katoliko na pinatatakbo ng Marist Brothers o FMS (Fratres Maristae a Scholis) Bukod sa higit sa 50 Pribadong Paaralan, tulad ng Quantum Academy, at higit sa 100 mga pampublikong paaralan, ang General Santos City ay nagho-host nang tatlong unibersidad. Ito ang Notre Dame ng Dadiangas University, Mindanao State University - General Santos at New Era University - General Santos Campus. Naglalaman din ito nang mga kolehiyo tulad ng Doña Lourdes Institute of Technology. Sa lalong madaling panahon, ang General Santos campus ng pinakalumang institusyong pang-akademya ng bansa, ang Unibersidad ng Santo Tomas, ay babangon sa Barangay Ligaya.
Media
[baguhin | baguhin ang wikitext]Ang mga bantog na publikasyon ng media sa lungsod ay ang SusStar General Santos, Periodiko Banat, Sapol, at iba pang lokal na pahayagan. Ang Brigada Pahayagan Ang General Santos ay ang pinaka-popular na kumpanya ng pahayagan sa lungsod.
Mayroong maraming istasyon ng telebisyon sa lungsod na pagmamay-ari at pinamamahalaan ng mga network ng pagsasahimpapawid-ABS-CBN 3 Soccsksargen, GMA 8 Soccsksargen, TV5 Channel 12 Gensan, GMA News TV 26, Brigada News TV 34, ABS-CBN Sports + Action Channel 36 , GNN Channel 43, at UNTV Channel 48. Karamihan sa mga network nang telebisyon ay umabot sa Davao Region at Northern Mindanao; at naglilingkod sa buong SOCCSKSARGEN Region. Ang mga malalaking at iba pang mga menor de edad na cable at satellite telebisyon kumpanya ay din ng operating sa lungsod. Karamihan sa mga istasyon ng FM at AM ay tumatakbo sa lungsod 24 oras sa isang araw tulad nang MOR 92.7 General Santos, 89.5 Brigada News FM, iFM 91.9, 94.3 Oo! FM General Santos, Radyo5 97.5 News FM, K101.5 Love Radio GenSan, Barangay 102.3 GenSan at iba pa.
May tatlong lokal na programang newscasts sa General Santos: TV Patrol Socsksargen (ABS-CBN 3 Soccsksargen), GMA Soccsksargen One Mindanao (GMA 8 Soccsksargen) at Ronda Brigada (Brigada News TV channel 38).
Telebisyon
[baguhin | baguhin ang wikitext]Filipino
[baguhin | baguhin ang wikitext]- ABS-CBN Socsksargen Channel 3
- PTV Socsksargen Channel 5
- RPN General Santos Channel 7
- GMA South Central Mindanao Channel 8
- IBC General Santos Channel 10
- TV5 General Santos Channel 12
- RJTV General Santos Channel 24
- GTV South Central Mindanao Channel 26
- ETC General Santos Channel 28
- DZRH News Television General Santos Channel 30
- Sonshine TV General Santos Channel 32
- ABS-CBN Sports+Action Socsksargen Channel 36
- Brigada News TV 38
- BEAM TV General Santos Channel 40
- Net25 General Santos Channel 42
- One Sports General Santos Channel 44
- UNTV General Santos Channel 48
Cable Provider
[baguhin | baguhin ang wikitext]- Sky Cable General Santos
- Santo Niño Cable TV System
- JVL Star Cable
- Cignal TV
- GSat
Radyo
[baguhin | baguhin ang wikitext]AM Stations
[baguhin | baguhin ang wikitext]- DZRH Nationwide 540 (Manila Broadcasting Company)
- DXCP Radyo Totoo 585 General Santos (Catholic Media Network)
- RPN DXDX Radyo Ronda 693 General Santos (Radio Philippines Network)
- DXGS Radyo Pilipino 765 General Santos (Radio Corporation of the Philippines)
- DXES Bombo Radyo General Santos 801 (People's Broadcasting Service, Inc.)
- DXRE Sonshine Radio General Santos 837 (Sonshine Media Network International)
- DXMD Radyo Trabaho General Santos 927 (Radio Mindanao Network)
- DXBB Radyo Alerto 1107 (Socsksargen Broadcasting Network)
FM Stations
[baguhin | baguhin ang wikitext]- DXEZ Monster Radio (relay of 99.5 FM Davao) (Audiovisual Communicators, Inc.)
- 89.5 Brigada News FM (Brigada Mass Media Corporation)
- 90.3 The Heartbeat of GenSan (Sarraga Integrated and Management Corporation and Holy Trinity College)
- 91.1 Pacman Radio (Socsksargen Broadcasting Network)
- 91.9 iFM General Santos (Radio Mindanao Network)
- MOR 92.7 General Santos (ABS-CBN Corporation)
- 93.5 Tri-Media News FM General Santos (Tri-Media Association General Santos City-South Cotabato Corporation)
- 94.3 Radyo Natin General Santos (Manila Broadcasting Company)
- 95.1 Hope Radio General Santos (Hope Channel Philippines)
- 95.9 Max FM General Santos (Rizal Memorial College Broadcasting Corporation)
- 96.7 Infinite Radio General Santos (St. Jude Thaddeus Institute of Technology)
- Radyo5 97.5 News FM General Santos (Relay station of Radyo5 92.3 News FM Manila) (TV5 Network, Inc.)
- 98.3 Home Radio General Santos (Aliw Broadcasting Corporation)
- 99.1 Wild FM (UM Broadcasting Network)
- 99.9 RJFM General Santos (Relay station of RJFM 100.3 Manila) (Rajah Broadcasting Network)
- 101.5 Love Radio General Santos (Manila Broadcasting Company)
- Barangay FM 102.3 General Santos (GMA Network, Inc.)
- 103.1 Radyo Bandera General Santos (Fairwaves Broadcasting Network)
- 103.9 Radyo Rapido (Kalayaan Broadcasting System, Inc.)
- 104.7 XFM General Santos (DCG Radio-TV Network)
- 105.5 Mega News FM (Hypersonic Broadcasting Center)
- Magic 106.3 General Santos (Quest Broadcasting, Inc.)
- 107.1 FMR General Santos (Philippine Collective Media Corporation)
- 107.9 Win Radio General Santos (Progressive Broadcasting Corporation)
Tingnan din
[baguhin | baguhin ang wikitext]- Paliparang Pandaigdig ng Heneral Santos - ay pang internasyunal na pa liparang pandaigdig ng lungsod sa Heneral Santos.
Tanyag na tao
[baguhin | baguhin ang wikitext]- Sebastian Benedict (Baby Baste) sa Eat Bulaga!
- Gerald Anderson, aktor
- Ethel Booba, aktres
- Melisa Cantiveros, aktres
- Nonito Donaire, Propesyinal na Boxingero
- Rolando Navarette, Propesyinal na Boxingero
- Jinkee Pacquiao, Politiko
- Manny Pacquiao, Propesyonal na boxingero
- Bo Perasol, head coach ng UAAP basketball sa Ateneo De Manila University Blue Eagles
- Shamcey Supsup, "Miss Universe 2011" Pageant 3rd Runner-up
- Zendee Rose Tenerefe, mang-aawit, YouTube personalidas
- XB Gensan, mananayaw, Grand Champion ng It's Showtime Season 1
Mga sanggunian
[baguhin | baguhin ang wikitext]- ↑
"Province: South Cotabato". PSGC Interactive. Quezon City, Philippines: Philippine Statistics Authority. Nakuha noong 12 Nobyembre 2016.
{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ "PSA Releases the 2021 City and Municipal Level Poverty Estimates". Pangasiwaan ng Estadistika ng Pilipinas. 2 Abril 2024. Nakuha noong 28 Abril 2024.
{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑
"Klimatafel von General Santos / Insel Mindanao / Philippinen" (PDF). Baseline climate means (1961-1990) from stations all over the world (sa wikang Aleman). Deutscher Wetterdienst. Nakuha noong 5 Abril 2017.
{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑
Census of Population (2015). "Region XII (Soccsksargen)". Total Population by Province, City, Municipality and Barangay. PSA. Nakuha noong 20 Hunyo 2016.
{{cite ensiklopedya}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑
Census of Population and Housing (2010). "Region XII (Soccsksargen)". Total Population by Province, City, Municipality and Barangay. NSO. Nakuha noong 29 Hunyo 2016.
{{cite ensiklopedya}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑
Censuses of Population (1903–2007). "Region XII (Soccsksargen)". Table 1. Population Enumerated in Various Censuses by Province/Highly Urbanized City: 1903 to 2007. NSO.
{{cite ensiklopedya}}: CS1 maint: url-status (link) - ↑
"Province of South Cotabato". Municipality Population Data. Local Water Utilities Administration Research Division. Nakuha noong Disyembre 17, 2016.
{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
Kawing panlabas
[baguhin | baguhin ang wikitext]- Official Website of General Santos City
- www.gensanexchange.com - GenSan's First Trading Portal Naka-arkibo 2017-10-20 sa Wayback Machine.
- www.skeptronsolutions.com - ICT-Business Solutions Provider In GenSan Naka-arkibo 2008-05-13 sa Wayback Machine.
- More photos and information on General Santos City
- Philippine Standard Geographic Code Naka-arkibo 2012-04-13 sa Wayback Machine.
- P2Billion Robinsons Gen. Santos Mall begins construction Naka-arkibo 2008-09-14 sa Wayback Machine.
Gabay panlakbay sa General Santos City mula sa Wikivoyage
 Lalawigan ng Timog Cotabato | |
|---|---|
Koronadal (kabisera) | |
| Mga bayan | |
| Mga bahaging lungsod | |
| Mga mataas na urbanisadong lungsod |
|
| Mga distritong pambatas | |