Santa Cruz, Laguna
 | Marami pong problema ang artikulong ito. Tulungang mapabuti po ito o di kaya'y talakayin ang mga problemang nakasaad sa pahina ng usapan nito.
|
Santa Cruz Bayan ng Santa Cruz | ||
|---|---|---|
 | ||
| ||
 Mapa ng Laguna na nagpapakita ng lokasyon ng Santa Cruz. | ||
 | ||
.svg)  Santa Cruz Lokasyon sa Pilipinas | ||
| Mga koordinado: 14°17′N 121°25′E / 14.28°N 121.42°E | ||
| Bansa |  Pilipinas | |
| Rehiyon | Calabarzon (Rehiyong IV-A) | |
| Lalawigan | Laguna | |
| Distrito | — 0403426000 | |
| Mga barangay | 26 (alamin) | |
| Pagkatatag | 4 Hunyo 1602 | |
| Pamahalaan | ||
| • Punong-bayan | Hon. Edgar S. San Luis. | |
| • Pangalawang Punong-bayan | Laarni A. Malibiran | |
| • Manghalalal | 79,938 botante (2022) | |
| Lawak | ||
| • Kabuuan | 38.59 km2 (14.90 milya kuwadrado) | |
| Populasyon (Senso ng 2020) | ||
| • Kabuuan | 123,574 | |
| • Kapal | 3,200/km2 (8,300/milya kuwadrado) | |
| • Kabahayan | 31,029 | |
| Ekonomiya | ||
| • Kaurian ng kita | ika-1 klase ng kita ng bayan | |
| • Antas ng kahirapan | 9.75% (2021)[2] | |
| • Kita | ₱393,292,594.10 (2020) | |
| • Aset | ₱475,945,817.59 (2020) | |
| • Pananagutan | ₱110,094,736.45 (2020) | |
| • Paggasta | ₱408,330,516.11 (2020) | |
| Kodigong Pangsulat | 4009 | |
| PSGC | 0403426000 | |
| Kodigong pantawag | 49 | |
| Uri ng klima | Tropikal na monsoon na klima | |
| Mga wika | wikang Tagalog | |
Ang Bayan ng Santa Cruz ay isang unang klaseng bayan at kabisera ng lalawigan ng Laguna, Pilipinas. Ayon sa senso ng 2020, ito ay may populasyon na 123,574 sa may 31,029 na kabahayan.
Kasaysayan
[baguhin | baguhin ang wikitext]Sa huling dekada ng ika-16 na siglo, ang Santa Cruz ay dating mahusay na baryo ng kasalukuyang munisipalidad ng Lumban, pati na rin ang iba pang mga napapanahong bayan tulad ng Pagsanjan, Cavinti, Paete at Pangil. Noong 6 Setyembre 1602, naghiwalay si Santa Cruz mula sa Lumban at naging isang pueblo kasama ang simbahan at pamahalaang lokal.
Mula nang maitatag ito noong 1602, ang bayan ay nawasak ng mapanganib na puwersa tulad ng sunog, bagyo, baha at paninira sa tao noong Rebolusyong Pilipino ng 1896–1899, ang giyera ng Kalayaan ng Pilipinas (1899–1902), Labanan ng Santa Cruz, ang pag-atake ng mga Tulisanes (bandido) sa panahon ng Espanya. Ang mga tropang Pilipino ng pre-war 4th at 42nd Infantry Division ng Philippine Commonwealth Army at kinikilalang mga gerilya ay nagmula rin sa bayan at nasangkot sa Second Battle ng Santa Cruz noong 26 Enero 1945.
Nailalarawan sa pamamagitan ng mga mayabong na lupaing patag na matatagpuan sa baybayin ng Laguna de Bay, ang batayang pang-ekonomiya ng bayan ay tradisyunal na nakaangkla sa dalawang pangunahing industriya, lalo na ang agrikultura at pangingisda na nananatili pa rin hanggang sa kasalukuyan. Dahil sa madiskarteng kinalalagyan ng Santa Cruz na may kaugnayan sa iba pang mga pamayanan sa baybayin tungkol sa lawa, ang mga aktibidad sa pangangalakal ay nagsimula rin sa bayan noong mga unang araw ng pag-areglo. Ang bayan na maayos na palaging naging pokus ng mga aktibidad na magagamit upang ma-access sa iba pang mga lugar na may baybayin dahil sa nababagtas na Santa Cruz River bukod sa mismong Laguna de Bay. Mula noong mga unang araw na iyon, ang tubig ang pangunahing mode ng transportasyon.
Ngayon, ang Santa Cruz ay nagsisilbing kabisera ng Laguna at itinuturing na sentro ng negosyo at komersyo sa silangang bahagi ng lalawigan.
Heograpiya
[baguhin | baguhin ang wikitext]Pagtingin sa himpapawiran kasama si Santa Cruz sa gitna at ang Pila sa harapan
Nakatayo sa gitnang bahagi ng lalawigan ng Laguna sa timog-silangang baybayin ng Laguna de Bay, ang Santa Cruz ay namamalagi ng 87 kilometro (54 mi) timog-silangan ng Metro Manila sa pamamagitan ng Calamba at makikita ang heograpiya sa humigit-kumulang na 14 degree 17 'latitude at 121 degrees 25' longitude. Ang munisipalidad ay hangganan sa hilaga at hilaga-kanluran ng Laguna de Bay, sa hilagang-silangan ng Lumban, sa silangan ng Pagsanjan, sa timog-silangan ng Magdalena, sa timog ng Liliw, at sa timog-kanluran ng Pila . Mayroon itong 26 na mga barangay at sumasaklaw sa tinatayang lugar ng 3860 hectares na binubuo ng halos 2% ng kabuuang lupa sa Lalawigan ng Laguna.
Lawak ng Lupa: 3,860 hectares
Tirahan: 381.97
Komersyal: 35.96
Institusyon: 92.17
Functional Open Space: 31.27
Mga Kalsada: 157.73
Kabuuang Built-up: 696.10
Pang-agrikultura: 3,048.57
Espesyal na Paggamit: 115.33
Geology
[baguhin | baguhin ang wikitext]Ang dalawang uri ng mga bato na matatagpuan sa Santa Cruz ay alluvium at clastic rock. Ang mga clastic rock ay matatagpuan sa silangang bahagi ng munisipalidad partikular sa Barangay Alipit, San Jose, Oogong, Jasaan, San Juan, Palasan, at mga bahagi ng Barangays Pagsawitan, Patimbao, Bubukal, Labuin at Malinao. Ang mga batong ito ay binubuo ng inter-bedded shale at sandstone na may paminsan-minsang mga manipis na lente ng limestone, tuff, at reworked sandy tuffs, calcareous sandstone at partly tuffaceous shale.
Klima
[baguhin | baguhin ang wikitext]Tulad ng karamihan sa mga lugar sa lalawigan ng Laguna, ang klima ng Santa Cruz ay nailalarawan sa pamamagitan ng dalawang binibigkas na panahon: tuyo mula Enero hanggang Abril at basa sa natitirang taon. Ang munisipalidad ay may taunang temperatura na 27.2 degree Celsius at taunang pag-ulan ng 1962.7mm. Ang hanging amihanang-silangan na may average na bilis ng hangin na 9 na buhol ay nananaig sa munisipyo.
| Data ng klima para sa Santa Cruz, Laguna | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Month | Jan | Feb | Mar | Apr | May | Jun | Jul | Aug | Sep | Oct | Nov | Dec | Year |
| Average high °C (°F) | 26
(79) |
27
(81) |
29
(84) |
31
(88) |
31
(88) |
30
(86) |
29
(84) |
29
(84) |
29
(84) |
29
(84) |
28
(82) |
26
(79) |
29
(84) |
| Average low °C (°F) | 22
(72) |
22
(72) |
22
(72) |
23
(73) |
24
(75) |
25
(77) |
24
(75) |
24
(75) |
24
(75) |
24
(75) |
24
(75) |
23
(73) |
23
(74) |
| Average precipitation mm (inches) | 58
(2.3) |
41
(1.6) |
32
(1.3) |
29
(1.1) |
91
(3.6) |
143
(5.6) |
181
(7.1) |
162
(6.4) |
172
(6.8) |
164
(6.5) |
113
(4.4) |
121
(4.8) |
1,307
(51.5) |
| Average rainy days | 13.4 | 9.3 | 9.1 | 9.8 | 19.1 | 22.9 | 26.6 | 24.9 | 25.0 | 21.4 | 16.5 | 16.5 | 214.5 |
| Source: Meteoblue | |||||||||||||
Mga Barangay
[baguhin | baguhin ang wikitext]Ang bayan ng Santa Cruz ay nahahati sa 26 barangay.
|
|
Demograpiko
[baguhin | baguhin ang wikitext]| Taon | Pop. | ±% p.a. |
|---|---|---|
| 1903 | 12,747 | — |
| 1918 | 14,156 | +0.70% |
| 1939 | 17,649 | +1.06% |
| 1948 | 22,534 | +2.75% |
| 1960 | 32,850 | +3.19% |
| 1970 | 47,114 | +3.67% |
| 1975 | 52,672 | +2.26% |
| 1980 | 60,620 | +2.85% |
| 1990 | 76,603 | +2.37% |
| 1995 | 86,978 | +2.41% |
| 2000 | 92,694 | +1.37% |
| 2007 | 101,914 | +1.32% |
| 2010 | 110,943 | +3.14% |
| 2015 | 117,605 | +1.12% |
| 2020 | 123,574 | +0.98% |
| Sanggunian: PSA[3][4][5][6] | ||
Sa senso noong 2015, ang populasyon ng Santa Cruz, Laguna, ay 117,605 katao, [3] na may density na 3,000 mga naninirahan kada square square o 7,800 na mga residente bawat square mile.
Economy
[baguhin | baguhin ang wikitext]Taunang koleksyon ng buwis sa lokal na pamahalaan:
2008 - ₱ 160,196,679.38
2007 - ₱ 135,792,097.46
2006 - ₱ 128,812,429.41
2005 - ₱ 117,351,293.14
Commerce
[baguhin | baguhin ang wikitext]Ang kabisera ng lalawigan ng Laguna, Santa Cruz ay nagsisilbing sentro ng serbisyo ng lalawigan partikular para sa mga munisipalidad sa hilagang-silangang bahagi nito.
Ang kalakalan at komersyo ay mananatiling maging isa sa pangunahing mga gawaing pang-ekonomiya sa lokalidad. Ang pagkakaroon ng mga serbisyong dyip na tumatakbo sa Lumban, Paete, Siniloan, San Pablo, Pila, Victoria, Cavinti-Caliraya, Luisiana, Majayjay, Calumpang, Nagcarlan, Liliw, Magdalena, Pagsanjan, Lucban, Lucena at Calamba ay lalong nagpahusay sa papel ng munisipyo bilang isang commerce at sentro ng kalakalan.
Ang sentro ng mga aktibidad sa negosyo ay nasa poblacion partikular sa Barangay V kung saan nakalagay ang apat (4) na mga gusali ng Public Market.
Maraming pagtatatag ang Santa Cruz na nagbibigay ng kontribusyon sa kaunlaran nito. Ang pag-unlad sa paligid na ito ay naging isang uri ng komersyal na quasi-tirahan tulad ng ipinamalas ng paglaganap ng mga istraktura na ginagamit pareho para sa mga layuning pang-negosyo at tirahan ng mga nagmamay-ari / may-ari. Mayroon ding konsentrasyon ng mga negosyo sa seksyon ng pambansang haywey / expressway lalo na ang Barangay Gatid kung saan matatagpuan ang isang Mall, at ang inabandunang PNR Railway (kalsada) habang kapansin-pansin ang isang pattern ng pag-unlad na komersyal sa kahabaan ng Quezon Avenue at sa tabi ng old highway at Pedro Guevarra Avenue. Sa kahabaan ng P Guevarra Avenue, maraming mga establisyemento ang matatagpuan din tulad ng Mga Ospital, tanggapan ng Meralco, tanggapan ng PLDT, Red Cross, maraming Mga Instituto sa Pagbabangko, at Executive Emcent Lending Company. Mayroon ding SL Agritech Corporation, sa Barangay Oogong, Santa Cruz, Laguna,
Mga punto ng interes
[baguhin | baguhin ang wikitext]Ang Santa Cruz ay maaaring walang likas na mga lugar ng turista at walang malawak na lugar upang mapaunlad ngunit isang bagay na ipinagmamalaki ng mga tao ng Santa Cruz ay ang mga lokal na pagkain na magagamit sa bayan. Ipinagmamalaki ni Santa Cruz ang sikat na puting keso o kesong puti, na sariwang gawa sa gatas ng carabao.
- Aglipayan Cathedral kasama ang aming Lady of maulawin shrine.
- Emilio Jacinto Shrine Burial Site
- Villa Valenzuela
- Santa Cruz Town Plaza
- Immaculate Concepcion Parish Church
- Kesong puti Festival - Abril 4–11
- Anilag Festival - Marso 8-17
- Camp Allen Training & Development Center
Mga Kaganapan
[baguhin | baguhin ang wikitext]Nag-host si Santa Cruz ng Palarong Pambansa mula Mayo 4–10, 2014. [9]
Edukasyon
[baguhin | baguhin ang wikitext]Mga paaralang kindergarten
[baguhin | baguhin ang wikitext]Pampubliko: 35
Pribado: 10
Elementary
[baguhin | baguhin ang wikitext]Pampubliko: 16
Pribado: 11
Mataas na paaralan
[baguhin | baguhin ang wikitext]Pampubliko: 2
Pribado: 6
Mga Kolehiyo
[baguhin | baguhin ang wikitext]Pampubliko: 2
Pribado: 8
Bokasyonal:
Pampubliko: 1
Pribado: 2
Bilang ng mga mag-aaral:
Elementarya: 15,291
High school: 8,155
Tertiary: 10,914
Bahagyang listahan ng mga paaralan
[baguhin | baguhin ang wikitext]- Santa Cruz Central Elementary School (The Central School of Santa Cruz)
- Bagumbayan Elementary School
- Bubukal Elementary School
- Elementary School ng Calios
- Duhat Elementary School
- Gatid Elementary School
- Oogong Elementary School
- Pagsawitan Elementary School
- Palasan Elementary School
- Patimbao Elementary School
- Paaralang Elementarya ng San Jose
- Santisima Cruz Elementary School
- Santo Angel Central Elementary School
- Santo Angel Norte Elementary School
- Santo Angel Sur Elementary School
- Silangan Elementary School
- Pedro Guevara Memorial National High School
- Pangunahing Christian International School at Special Education Center, Inc.
- ACTS Computer College
- AMA Computer University
- AMA Computer Learning Center
- Capitol View Christian School
- Immaculate Conception Catholic College (dating Don Bosco High School)
- Laguna Santiago Educational Foundation Inc.
- Laguna Senior High School
- Laguna State Polytechnic University
- Laguna University
- Little Javannah Montessori School
- Our Lady of Maulawin Educational Foundation, Inc.
- Unibersidad ng Kababaihan ng Pilipinas
- Maranatha Christian Academy
- SHARPMINDS Tutorial Center
- STI College
- St. Therese Martin ng Lisieux School at Business High School
- United Evangelical Church School
- Union College ng Laguna
- Southbay Montessori School
- GOAL-DEN Learners Center
- iExcel Learning Hub
- Mind Builders Academy
- Rabi Mahusay na Paaralang Kristiyano
Mga Ospital
[baguhin | baguhin ang wikitext]- Pribadong Ospital: 4 Mga Yunit sa Pangkalusugan sa Bukid: 2 Pamahalaang Ospital: 1 Mga Sentro sa Kalusugan: 26
- Laguna Medical Center
- Santa Cruz Laguna Polymedic, Inc.
- Laguna Doctors Hospital
- Laguna Holy Family Hospital
- Jesus the Savior Hospital
Mga Kilalang Sikat sa Santa Cruz
[baguhin | baguhin ang wikitext]- Eduardo Quisumbing - Biologist
- Ariel Magcalas - Dating Alkalde mula 2007-2010
- Pedro Guevara - sundalo,mambabatas,manunulat at abogado
- Agueda Kahabagan - Bayani at Unang Babaeng Heneral ng Unang Republika ng Pilipinas
- Felicismo T. San Luis - Gobernador ng Laguna mula 1960-1992
Mga sanggunian
[baguhin | baguhin ang wikitext]- ↑
"Province:". PSGC Interactive. Quezon City, Philippines: Philippine Statistics Authority. Nakuha noong 12 Nobyembre 2016.
{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ "PSA Releases the 2021 City and Municipal Level Poverty Estimates". Pangasiwaan ng Estadistika ng Pilipinas. 2 Abril 2024. Nakuha noong 28 Abril 2024.
{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑
Census of Population (2015). "Region IV-A (Calabarzon)". Total Population by Province, City, Municipality and Barangay. PSA. Nakuha noong 20 Hunyo 2016.
{{cite ensiklopedya}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑
Census of Population and Housing (2010). "Region IV-A (Calabarzon)". Total Population by Province, City, Municipality and Barangay. NSO. Nakuha noong 29 Hunyo 2016.
{{cite ensiklopedya}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑
Censuses of Population (1903–2007). "Region IV-A (Calabarzon)". Table 1. Population Enumerated in Various Censuses by Province/Highly Urbanized City: 1903 to 2007. NSO.
{{cite ensiklopedya}}: CS1 maint: url-status (link) - ↑
"Province of". Municipality Population Data. Local Water Utilities Administration Research Division. Nakuha noong Disyembre 17, 2016.
{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
Mga Kawing Panlabas
[baguhin | baguhin ang wikitext]- Philippine Standard Geographic Code Naka-arkibo 2012-04-13 sa Wayback Machine.
- 2010 Philippine Census Information Naka-arkibo 2012-06-25 sa Wayback Machine.
 Lalawigan ng Laguna | ||
|---|---|---|
Santa Cruz (kabisera) | ||
| Mga bayan |  | |
| Mga nakapaloob na lungsod | ||
| Mga barangay | Tingnan: Talaan ng mga barangay sa Laguna | |
| Mga distritong pambatas | ||