Mga bayan ng Pilipinas

Pilipinas
Ang artikulong ito ay bahagi ng seryeng: Politika at pamahalaan ng Pilipinas
Saligang Batas Pagreporma Mga Batas at kodigo ligal
Tagapagpaganap Pangulo ng Pilipinas Pangulong Ferdinand Marcos Jr. (PFP) Pangalawang Pangulong Sara Duterte-Carpio (Lakas-CMD) Gabinete Mga kagawarang tagapagpaganap Lokal na Pamahalaan
Tagapagbatas Kongreso Senado Pangulo ng Senado Juan Miguel Zubiri (Malaya) Kapulungan ng mga Kinatawan Ispiker Martin Romualdez (Lakas) Mga distrito Representasyon ng lapiang-tala Mga Lokal na Tagapagpaganap Batasan ng Bangsamoro Mga Lalawigan Mga Lungsod Mga Bayan Mga Baranggay
Panghukuman Kataas-taasang Hukuman Punong Mahistrado Alexander Gesmundo Hukuman ng Pag-aapela Mga Panrehiyong Hukuman sa Paglilitis Sandiganbayan Tanodbayan Katarungang Pambarangay
Mga grupo sa saligang batas Komisyon sa Serbisyo Sibil Tagapangulo: Karlo Nograles Komisyon sa Halalan Tagapangulo: George Garcia Komisyon sa Awdit Tagapangulo: Gamaliel Cordoba
Halalan Mga nagdaang halalan Pangkalahatan: 2010 2013 2016 2019
Mga lapiang pampolitika Partido Liberal Lakas–CMD Nationalist People's Coalition Partido Nacionalista National Unity Party United Nationalist Alliance
Mga hating pampamahalaan Mga rehiyon Mga lalawigan Mga lungsod Mga bayan Mga barangay
Mga kaugnay na paksa Katiwalian sa Pilipinas Ugnayang panlabas Karapatang pantao
Atlas

Ang bayan (Filipino: munisipalidad) ay isang bahagi ng lokal na pamahalaan ng Pilipinas.

Ang mga lalawigan ay binubuo ng mga lungsod at mga bayan. Ang mga bayan naman ay binubuo ng mga distrito o barrio (baryo).

Ang mga bayan ay may autonomiya sa pambansang pamahalaan ng Republika ng Pilipinas. Ang mga ito ay pinapayagang gumawa ng kanilang sariling mga pang-ekonomiya, industriya at pampolitika na pagpapaunlad ng Pambansang Pamahalaan sa pamamagitan ng pambansang batas na tinatawag na Local Government Code (o Lokal na Kodigo ng Pamahalaan) ng 1991. Sa batas na ito, ang mga pamahalaang lokal ay pinapayagang mamahala, gumawa ng mga alituntunin o pang-lokal na mga ordinansa, at ipatupad ito, at pamahalaan ang kanyang lugar ng sakop. Sila ay maaaring pumasok sa mga pribadong transaksiyon at negosyo sa pamamagitan ng paghalal at pagtalaga ng mga opisyal at lokal na bubuwisan. Sila ay inaatasang ipatupad ang mga batas, mapa-lokal man ito o pambansa. Ang Pambansang Pamahalaan ay umaalalay, nagbabantay at nagsisiguro na ang mga lokal na pamahalaan ay hindi lumalabag sa batas pambansa. Ang Pamahalaan Lokal ay mayroon sariling sangay na Ehekutibo at Lehislatibo. Ang Sangay ng Hudikatura ng Republika ng Pilipinas ay hindi sakop ng Lokal na Pamahalaan. Ang Hudikatura nila ay tulad ng nasa Pambansang Pamahalaan.

Ang mga bayan ay pinamumunuan ng Alkalde (minsan tinatawag ding Punongbayan o Mayor sa Ingles) bilang Opisyal ng Ehekutibo. Ang Lehislatura ay binubuo ng Bise-Alkalde at walong konsehal (o minsan ay kagawad). Ang walong konsehal, at ang Pangulo ng Sangguniang Kabataan(SK) at ang Pangulo ng Liga, ay bumubuo sa Sangguniang Bayan. Lahat sila ay mga inihalal na opisyal at nagsisilbi ng 3 taon termino at hindi lalabis sa 3 sunod-sunod na termino. Ang Bise-Alkalde naman ang namumuno sa lehislatura, pero hindi maaaring bumoto maliban na lang kung patas.

Mapa

Pagkakauri ng mga Bayan

Ang mga bayan ay nahahati sa uri ng kanilang mga kita ayon sa kanilang taunang kita pagkatapos ng tatlong taon:

Unang Klase P35,000,000 o mahigit pa.

Ika-2 Klase P27,000,000 o higit pa ngunit hindi bababa sa P35,000,000.

Ika-3 Klase P21,000,000 o higit pa ngunit hindi bababa sa P27,000,000.

Ika-4 Klase P13,000,000 o higit pa ngunit hindi bababa sa P21,000,000.

Ika-5 Klase P7,000,000 o higit pa ngunit hindi bababa sa P13,000,000.

Ika-6 Klase mababa sa P7,000,000

Tignan din

• Munisipalidad
• Talaan ng mga lungsod at bayan sa Pilipinas